Alla taǵalaǵa senbegen, biraq jurtqa jaqsylyq jasap ótken adam jánnatqa kire me?
Barsha dinderdegi quqyqtar men qazirgi tańdaǵy qoldanatyn zańdar boıynsha, barlyq adamdar zań aldynda birdeı, sot quzyrynda teń dárejede qaralady. Eshbir adam óziniń boıyndaǵy erekshelikteri men keıbir qasıetterin alǵa tartyp, jalpyǵa arnalǵan zań erejelerinen tysqary qala almaıdy. Qazaqtyń mádenıetin álemge tanytýda eńbegi sińgen ıakı belgili bir sport salasynda álemdik deńgeıde úlken dárejege jetken belgili tulǵa men ondaı dárejege jete almaǵan ózge jandar zań aldynda para-par. Mysaly, Olımpııadada birinshi oryn alyp, Qazaqstannyń kók baıraǵyn álem aldynda jelbiretip, eldiń mereıin ústem etken sport sheberi kisi óltirip, «Meni túrmege jaba almaısyńdar»,- dep, sot aldynda ózin jalpyǵa arnalǵan zańnan tys ustaı almaıdy. Eger árbir adam qoǵamǵa istegen ıgi isterin syltaýratyp, memleketten tek ózine arnalǵan jeke zań talap etetin bolsa, qoǵamda zań degen túsiniktiń de máni qalmas edi.
Endi negizgi suraqtyń jaýabyna oralaıyq. Mysaly, Edıson sııaqty Elektr Energııasyn taýyp, halyqqa paıdasy tıgen jandardyń aqyrette jaǵdaıy qalaı bolmaq?
Ответ
Eger Edıson bul ıgi isin Allanyń rızalyǵy úshin istegen bolsa, Alla Taǵala aqyrette nıetine qaraı saýabyn beredi. Al eger bul ıgi isimen el aldynda ataq-abyroıǵa kenelýdi, tarıhta atynyń qalýyn kózdegen bolsa jáne boıyndaǵy erekshe zerektik pen talantyn Alla Taǵala emes, tabıǵat berdi dese, Alla Taǵala oǵan suraǵan ataq-abyroıyn myna dúnıede beredi. Al jumaqtaǵy kóz kórip, qulaq estimegen, aqyl oılap elestete almaǵan ǵajaıyp syı-sııapatty ózderi myna dúnıede ıman keltirmegen Alla Taǵaladan emes tabıǵattan surasyn. Myna dúnıede Alla Taǵalany moıyndamaı arǵy dúnıede Jaratýshydan syı-sııapat kútý aqylǵa syıymsyz bolsa kerek.
Jánnattaǵy syı-sııapat – ıman etip, izgi is istegen adamdarǵa ǵana arnalǵan. Iman etken jandar men ımanǵa kelmegen pendelerdi teń dárejede baǵalap, bárine birdeı jánnatty berý – ádiletsizdik. Sebebi, naǵyz ádilettilik – ımandy janǵa ımanynyń, salıqaly amaldarynyń qarymy retinde jánnatty berý, al ımannan bas tartyp, kúpirlikti tańdaǵan adamǵa da jazasyn berý.
Myna pánı dúnıeniń ózinde kez-kelgen memleket óziniń zańdaryna baǵynǵandardy memlekettik jalpy múmkinshilikterden paıdalanýǵa jaǵdaı jasap, quqyǵyn qorǵaýda. Al memleket zańdaryna qarsy is-áreket etken adamdardy birneshe jylǵa nemese qylmysynyń úlkendigine qaraı máńgilik abaqtyǵa jabýda. Qazirgi tańdaǵy bul zańǵa eshkim qarsy shyǵyp, ádiletsizdikke balap, qaralaı almaıdy. Endeshe, Uly Jaratýshynyń uly zańdaryn adamdardyń shyǵarǵan zańdarynan tómen sanap, ádiletsizdikke teńeý aqyldy adamnyń isi bolmasa kerek.
Olaı bolsa, Uly Patshanyń da myna «dúnıe» degen memleketinde qoıǵan ózindik ereje-qaǵıda, zańdary bar. Ol – Ózine ıman etip, buıyrǵan buıryqtaryn oryndap, tyıǵan tyıymdarynan tyıylǵan quldaryn jánnattyq ǵajaıyp syı-sııapatpen marapattaý. Al, kerisinshe, Uly Patshanyń ózin de, saltanatty patshalyǵyn da moıyndamaı: «Sen sııaqty Uly Patsha joq ári Seniń bıligińdi de, patshalyǵyńdy da moıyndamaımyn», - dep dańdaısyp ımannan bas tartyp, Qudaılyq zańdardan qashqandardy tozaǵynda jazalaý.
Iá, Uly Jaratýshynyń bar ekenin qabyldamaǵan adam myna qysqa ǵumyrynda kúpir delingen bir ǵana kúnáni istegenimen, sol kúpirlik arqyly sheksiz qylmys jasaıdy. Óıtkeni, Uly Jaratýshyny joqqa shyǵarý – onyń jaratqan myna ǵajaıyp sulý da úılesimdi ári san syrly maǵynaǵa ıe jalpy jaratylysty joqqa sanaý. Olaı deıtinimiz, kápir adam kúlli jaratylysty bostan bosqa, esh maǵynasyz áıteýir kezdeısoq jara-
tylys retinde baǵalaǵandyqtan, olardyń boıyndaǵy tereń mán-maǵynany joqqa shyǵaryp, aıaqqa taptaıdy. Árbir jaratylystaǵy Uly Jaratýshy júktegen arnaıy mindetterdi kóre almaǵandyqtan, olardy qorlaǵan bop sanalady. Mysaly, Kún eshbir maqsatsyz, kezdeısoq álemge sáýlesin shashyp tur. Jer óz-ózinen áıteýir bostan-bosqa shyr kóbelek aınalyp tur, sıyr da bekerge kezdeısoq sút beredi dep paıymdaǵandyqtan, olardyń qadir-qasıetin tómen túsirip, mán-maǵynasyn aıaqqa taptaıdy. Jaratýshynyń olarǵa júktegen uly mindetterine qııanat jasap, qorlaǵan sanalady.
Buǵan qosa árbir jaratylystyń boıyndaǵy keremet júıeni, úılesimdilikti, mán-maǵynany joqqa sanaý – olardyń árqaısysynyń óz bolmysymen Haq Taǵalanyń bar ekendigin pash etken kýálikterin jalǵanǵa shyǵarý bolyp esepteledi. Iá, ǵalamdaǵy trıllıondaǵan ár túrli jaratylysqa jasalǵan munsha kúnániń jazasy berilýge tıis. Sebebi, Alla Taǵalanyń ádildigi osyny talap etedi. Mysaly, belgili bir memlekettiń eltańba, ánuran, baıraq sekildi qasıetti rámizderin ruqsatsyz ózgertýge ıakı qorlaýǵa bolmaıdy. Olaı jasaǵan adam memleket aldynda jaýap beredi. Endeshe, Alla Taǵalanyń qasterlegen kıeli uǵymdaryn aıaqqa taptap, qorlaǵysy kelgen pendeler de jazaǵa tartylýy tıis.
Ǵalamdaǵy árbir jaratylysta mórlengen Alla Taǵalanyń ǵajaıyp naqyshtaryn mánsizdikke balap, kózdi tars jumyp olardy kórmeý – Haq Taǵalanyń «teńdessiz jaratýshy», «ǵajaıyp sheber», «tolassyz ryzyq berýshi», «sheksiz ilim ıesi» tárizdi sansyz uly sıpattaryn mánsizdikke teńeý, tipti olardy joqqa shyǵarý bolǵandyqtan kúnási de aýyr, tipti sheksiz. Sebebi, bul kúná jaı ǵana bir adamnyń quqyǵyna emes, Alla Taǵalanyń ózine, uly sıpattaryna jasalýda.
Iá, adam balasynyń Uly ıesin tanymaı, Onyń tegin bergen sansyz jaqsylyǵy men yrys-berekesin moıyndamaı myna dúnıeden ótýi – ózine júktelgen negizgi mindetin, adamdyǵyna saı asyl boryshyn, myna ómirge jiberilýdegi «ıman etý» mıssııasyn oryndamaýy bolyp sanalady.
Ózin erekshe aqyl-oı, ár túrli ústem qabilettermen bezendire jaratqan Uly Iesin tanymaı, «munyń bárin tabıǵat jasady» dep, opasyzdyq jasaǵan qul Uly Iesiniń aqyrette daıyndaǵan syı-sııapatyna laıyq pa? Árıne, joq. Biraq, Uly Jaratýshyǵa senbegen barlyq pendelerdiń aqyrettegi jazalary birdeı bolmaıdy. Olardyń myna dúnıede istegen kúnálary men jaqsylyqtarynyń tozaqtaǵy jazalaryna da ózindik áseri bolary sózsiz.
Qaırat Joldybaıuly
