ҚАЗАҚТЫҢ АЙКЕЗБЕ ҒҰРПЫ

Сөз төркіні

Этимологиялық мәні

Айкезбе сөзі қазақ тілінде екі бөліктен тұрады: "ай" және "кезбе". "Ай" сөзі аспан денесі, ай фазалары мен айдың әсерін білдіреді. "Кезбе" сөзі қозғалғыш немесе жүретін, тұрақты емес деген мағынаны білдіреді. Бірге алынған кезде, "айкезбе" сөзі айдың толықтығы немесе фазалық өзгерістерімен байланысты, түнгі уақытта өздігінен жүріп кету немесе ұйқы кезінде әрекет ету жағдайларын сипаттайды.

Сөздіктегі ұғымы

Сөздіктерде "айкезбе" термині психологиялық немесе неврологиялық құбылыс ретінде түсіндіріледі. Бұл құбылыс ай толысқан кезде немесе белгілі бір фазада адам ұйқылы күйде жүріп кетуі немесе түсініксіз әрекеттер жасауымен сипатталады. Айкезбе кезінде адам өз әрекеттерін бақыламайды, және бұл жағдай көбіне жастар мен балаларда байқалады.

Айкезбе, әдетте, ұйқының сапасыздығымен, жүйке жүйесінің бұзылуымен немесе стресс факторларымен байланыстырылады. Сөздікте бұл жағдай психологиялық және медициналық тұрғыдан зерттелетін құбылыс ретінде қарастырылады.

Айкезбе ғұрпының мәні

Айкезбе: аспандағы айдың әсері

Айкезбе дегеніміз не?

Айкезбе – ай толысқан кезде кейбір сезімтал адамдардың өз-өзінен мазасыздануы мен ұйқысыздығының көрінісі. Мұндай жағдайларда адамдар түн ішінде ұйқылы күйде жүріп кетеді немесе өздігінен түрлі әрекеттер жасауға ұмтылады. Айкезбе ауруы әсіресе айдың толық болып көрінген кезеңінде күшейеді.

Халықтың наным-сенімі

Халық арасында айкезбе ауруы туралы көптеген наным-сенімдер бар. Ай толысқан кезде адамның құбыжыққа айналып, ай қайтқан соң қайтадан қалыпқа келетіндігі немесе жаңа туған айдың үшінші жаңасында күміс тәңірісінің адамға күштірек әсер ететіндігі туралы пікірлер қалыптасқан. Бұл түсінік бойынша, айдың ерекше әсері адамның мінез-құлқын және психологиялық күйін өзгерте алады.

Айкезбе ауруының белгілері мен әсері

Айкезбе болған адам әдеттегі қимыл-әрекеттерді орындап, түнгі уақытта өздігінен ұйқылы күйде жүріп кетеді. Ол өзіне белгісіз әртүрлі істермен айналысуы мүмкін. Мысалы, түнде үйден шығып, белгісіз жерлерге баруы немесе қалыпты емес әрекеттер жасауы мүмкін. Бұл жағдайда адам өзінің іс-әрекеттерін еске алмайды.

Емдеу әдістері

Айкезбе ауруын дәстүрлі түрде бақсыға ұшықтату арқылы емдеген. Бақсы адамды айдың жаман әсерінен қорғайтын немесе оған қарсы күшпен әсер ететін арнайы рәсімдер жасаған. Бұл рәсімдер айдың күшінен қорғау немесе оны жеңу үшін қолданылған.

Айдың әсері туралы наным-сенімдер

Дәстүрлі наным-сенімдерге сәйкес, ай астында иен далада ұйықтап қалған кезде, бетіне айдың сәулесі түссе, адамның есі ауып, аузы қисайып қалады деп санаған. Бұл наным бойынша айдың сәулесі адамның психологиялық және физикалық жағдайына теріс әсер етуі мүмкін.

Айкезбе ауыруының пайда болу кезеңі

Айкезбе – айдың толысу кезеңінде пайда болатын ерекше құбылыс, ол халықтың байырғы наным-сенімдеріне сәйкес адамның мінез-құлқын және психикалық жағдайын өзгертеді. Айкезбе ауруының емделуі мен осыған қатысты түсініктер халықтық медицинаның және дәстүрлі мәдениеттің бір бөлігі болып табылады.

 

Айкезбе психологиялық ауыру

1. Айкезбе дегеніміз не?

Айкезбе – түнде ұйқылы күйде жүріп кету немесе түсініксіз әрекеттер жасау жағдайы. Бұл көбіне жасөспірімдер мен балаларда кездеседі, ересектерде сирек кездеседі.

2. Психологиялық аспектілер:

Айкезбе кезінде адам ұйқы күйінде болғанымен, ми қызмет етіп тұрады. Түс көру кезінде адам өз әрекеттерін бақыламайды және дене мүшелері қозғала қоймайды.

3. Қорқынышты фактілер:

Айкезбе ауруының кейбір қорқынышты жағдайлары Америка тарихында тіркелген. Мұндай жағдайлар кезінде адамдар бөлмеде жүріп, кітап сөрелерін ақтарып, көлік айдап немесе жеуге жарамсыз заттарды жеп кететін жағдайлар орын алады.

4. Психикалық және физикалық факторлар:

Айкезбе ауруына психикалық ахуалдары нашар, стресс алып жүрген, нашақорлықпен немесе ішімдік ішумен айналысатын адамдар жиі шалдығады. Бұл адамдардың жүйке жүйесі тұрақсыздықтан осындай құбылыстарға ұшырайды.

5. Айкезбелерді ояту мүмкіндігі:

Айкезбелерді ояту қиын, өйткені олар ұйқы күйінде әрекет етеді. Адамды ояту үшін арнайы тәсілдер немесе медициналық көмектер қажет болуы мүмкін.

 

Айкезбе жағдайында дұрыс әрекет ету

1. Дұрыс шешім қабылдау:

Айкезбе ауруына шалдыққан адамның әрекеттеріне куә болған жағдайда, дұрыс шешім қабылдауға тырысыңыз. Оларды оятуға болмайды, себебі психологиялық жарақат алу немесе жағдайдың нашарлауы мүмкін.

2. Қатерлі әрекеттер:

Айкезбе кезінде адам тек жүріп қоймайды, сонымен қатар түнде сөйлеп немесе жағымсыз әрекеттер жасап, тісін қайрауы мүмкін. Бұл адамдар қатты ұйқы жетегінде болғандықтан, таң ата олармен сөйлесу немесе түсіндіру қиын болады.

3. Қауіп-қатерлер:

Америкалық жаңалықтарда айкезбе ауруына шалдыққандардың кейбір жағдайлары адам өлтіру немесе зорлық әрекеттерімен аяқталды деген мәліметтер бар. Түн ортасында жүріп кету немесе биіктен құлап кету сияқты өзіне зақым келтіру жағдайлары жиі кездеседі.

4. Қорытынды:

Ұйқының дұрыс режимін сақтау және келеңсіз жайттардың куәгері болмау маңызды. Қазіргі таңда айкезбе ауруының емі мен диагнозы дәрігерлердің бақылауында.

 

Исламда айкезбе ауыруына қамқорлық жасау бар

Исламда айкезбе ауруы мен ұқсас жағдайларға қатысты арнайы түсінік немесе ерекше ережелер жоқ. Алайда, исламның жалпы қағидаттары мен мұсылмандық тұрғыдан қарағанда, айкезбені түрлі аспектілерден қарастыруға болады:

1. Психологиялық және медициналық көзқарас: Исламның медициналық тұрғыдан қарағанда, ұйқының бұзылуы немесе психологиялық проблемаларға ғылыми және медициналық тәсілмен қарау ұсынылады. Исламда денсаулыққа ерекше мән беріледі, сондықтан айкезбе сияқты ауруларды емдеуге және оған медициналық көмек көрсетуге кеңес беріледі.

2. Қорқыныш пен сенімдер: Исламда айдың немесе басқа табиғи құбылыстардың адамға тікелей әсер етуі туралы көзқарас жоқ. Ислам табиғаттың құбылыстары мен түнгі уақыттағы жағдайларды ғылыми тұрғыдан қарауға және оларға негізсіз нанымдар мен сенімдерге сенбеуге шақырады.

3. Рухани және дұға жасау: Мұсылмандар өздерін қорғау және рухани тазалықты сақтау үшін дұға ету және Алладан қорғау сұрау сияқты амалдарды жасайды. Айкезбе сияқты жағдайларда, дұға ету және Аллаға тәуекел ету маңызды. Сонымен қатар, мұсылмандық кеңестер мен амалдар арқылы психологиялық және физикалық денсаулықты жақсартуға тырысу ұсынылады.

4. Исламдық этика: Ислам адамға қайырымдылық жасау, оның ішінде денсаулық сақтау мен медициналық көмек көрсетуге үлкен мән береді. Айкезбе ауруы бар адамдарға көмек көрсету және оларды емдеу исламдық этика мен моральға сай болып табылады. Осылайша, исламда айкезбе ауруын түсіну мен оған қатысты амалдар медициналық және ғылыми негіздерге сүйене отырып жүзеге асырылады, әрі рухани қорғаныс шаралары да маңызды болып табылады.

 Болат БОПАЙҰЛЫ