ҚАЗАҚТЫҢ ЖЕРҰШЫҚ БЕРУ ДӘСТҮРІ

Қазақ ырымындағы жерұшық беру дәстүрі – бұл қазақ халқының көне дәстүрлерінің бірі. Жерұшық беру дәстүрі белгілі бір жағдайлар мен оқиғалар кезінде, көбінесе табиғат апаттары, аурулар, қиыншылықтар немесе балалардың құлап қалуы сияқты жағымсыз жағдайлар орын алғанда жасалады. Бұл дәстүрдің мақсаты – осындай жағдайлардан қорғану және алдағы уақытта жақсылық пен береке тілеу.

Жерұшық беру дәстүрі төмендегі қадамдар бойынша атқарылады:

1. Құрбандық дайындау:

Жерұшық беру үшін арнайы құрбандық дайындалады. Бұл көбінесе қой, ешкі немесе басқа мал болуы мүмкін.

2. Тазалық:

Құрбандық шалынатын орын алдын ала тазаланып, дайындалады. Жерді адам бойымен бердей аз қазып, соған жатқызып ұшықтайды. Адам тәні топырақтан жаралғандықтан адам бойындағы жамандық пен ауыруды таза топырақ сорып алады да, ауырған адам дерттен тез айығады деп ырым етеді. Жер - ана өзінің баласына қамқоршы деп сенеді. Бұл тазалық рәсімі рухани тазалықты білдіреді.

3. Шалыну рәсімі:

Құрбандық малды шалу рәсімі басталады. Бұл кезде арнайы дұғалар оқылады және тілек тіленеді.

4. Жерге көмілетін бөлігі:

Құрбандық малдың белгілі бір бөлігі (кейде басы немесе басқа бөлшегі) арнайы дайындалған жерге көміледі. Бұл жерұшықтың басты бөлігі болып табылады.

5. Тарату:

Қалған ет туыстар мен көршілерге таратылады немесе ас әзірленіп, жақын адамдарға беріліп, құрмет көрсетіледі.

6. Тілек:

Рәсім соңында арнайы тілек тілеп, дұға оқылады. Бұл дұға сол оқиғадан немесе қиындықтан аман-есен өту үшін жасалады.

Бұл дәстүр қазақ халқының дәстүрлі дүниетанымы мен сенімдерінен туындаған және қазіргі күнде де кей жерлерде сақталған. Жерұшық беру дәстүрі арқылы халықтың табиғатпен үйлесімді өмір сүруге, қиыншылықтарды бірге еңсеруге деген ұмтылысы мен үміті көрініс табады.

Болат БОПАЙҰЛЫ