ADAMDY KEIDE BARShYLYQ SYNAIDY, KEIDE JOQShYLYQ SYNAIDY

17 mamyr 2023 2683 0
Оqý rejımi

Adam ata (ǵ.s.) jer betine túsirilgen kezde máńgi qalý úshin túsirilmedi. Alaıda, máńgilik ómirge deıin ýaqytsha turaqtaý úshin jer betine túsirildi. Quran Kárimde Alla Taǵala:

فَأَزَلَّهُمَا الشَّيْطَانُ عَنْهَا فَأَخْرَجَهُمَا مِمَّا كَانَا فِيهِ وَقُلْنَا اهْبِطُواْ بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَلَكُمْ فِي الأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَاعٌ إِلَى حِينٍ

 «Sender (shaıtan men adam) bir-birińe dushpan bolǵan hálde jer betine túsińder jáne sender úshin jer betinde turaqtaný jáne belgili merzimge deıin paıdalaný bar dep buıyrdyq[1]» dep aıtqan. Sol úshin tolyq baqyttylyq pen kemel shattyq bul qysqa ómirde joq. Ol tek jánnatta ǵana. Sol sekildi tolyq baqytsyzdyq pen bitpeıtin qaıǵy osy ómirde joq, ol tek tozaqta ǵana. Al, osy ómirde adam balasy máńgilik ómirge deıin synaqtan ótýde. Adamǵa baılyq berilse de synaqta, kedeılik berilse de synaqta. Densaýlyq berilse de synaqta, dert berilse de synaqta. Ataqty bolsa da synaqta, qarapaıym bolsa da synaqta. Qasıetti Quranda:

وَاعْلَمُوا أَنَّمَا أَمْوَالُكُمْ وَأَوْلَادُكُمْ فِتْنَةٌ وَأَنَّ اللَّهَ عِندَهُ أَجْرٌ عَظِيمٌ

«Senderdiń baılyqtaryń men bala-shaǵalaryń synaq qana jáne Allanyń quzyrynda ulyq syılyq bar ekenin bilińder![2]» dep aıtqan. Állámá Álýsı (Alla ony meıirimine alsyn) bul aıatqa qatysty bylaı degen: «Óıtkeni, baılyq kúná jasaýǵa jáne azapqa dýshar bolýǵa sebep bolady, álde Alla taraptan senderge berilgen synaq. Sondyqtan, ony jaqsy kórý qııanat qylýǵa aparmasyn degen maǵynada. Baılyqtaǵy synaq bala-shaǵadaǵy synaqqa qaraǵanda kóbirek bolǵandyqtan bul aıatta baılyq birinshi aıtylǵan bolýy kerek. Ázireti ıbn Masǵýdtan (r.a.) jetken rıýaıatta: «Senderdiń aralaryńda kim bolsa da synaqta. Óıtkeni, Alla Taǵala «senderdiń baılyqtaryń men bala-shaǵalaryń synaq qana jáne Allanyń quzyrynda ulyq syılyq bar ekenin bilińder!», - dep aıtqan». Hadıste kelgendeı qııamette adam balasy mal-múlikti qaıdan tapqany jáne qaıda jumsaǵany týraly suraqqa tartylmaıynsha, ornynan qozǵalmaıdy.

Mal-múlikti adaldan tabý qanshalyqty talap etilse, durys jolǵa jumsaý da sonshalyqty talap etiledi. Al endi, Jaratýshy Alla Taǵala kimge kedeılik berip, taryltyp qoısa, ol adam da synalyp jatyr. Taǵdyrǵa jáne Allanyń sheshimine rıza bolý pendeniń mindeti. Odan bólek, sabyrlyq tanytyp, sharıǵat talaptaryn oryndaýǵa jigerlik tanytýy Allanyń buıryǵy. Quran Kárimde Alla Taǵala:

 لَتُبْلَوُنَّ فِىٓ أَمْوَٰلِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ وَلَتَسْمَعُنَّ مِنَ ٱلَّذِينَ أُوتُوا۟ ٱلْكِتَـٰبَ مِن قَبْلِكُمْ وَمِنَ ٱلَّذِينَ أَشْرَكُوٓا۟ أَذًۭى كَثِيرًۭا ۚ وَإِن تَصْبِرُوا۟ وَتَتَّقُوا۟ فَإِنَّ ذَٰلِكَ مِنْ عَزْمِ ٱلْأُمُورِ 

«Sender mindetti túrde mal-múlikterińe jáne jandaryńa qatysty synalasyńdar jáne mindetti túrde senderden buryn kitap berilgenderden jáne shırk keltirgenderden kóp zııan estısińder. Eger, sabyrlyq tanytyp, taqýalyq qylsańdar, solaı isteýleriń mindetti túrde talap etilgen isterden[3]» dep aıtqan. Demek, shúkir etýshi baı da, sabyrlyq etýshi kedeı de Allaǵa súıikti.

Qoryta aıtqanda, bul qysqa ómirdegi barlyq jaǵdaı adam balasyn synaý úshin jiberiledi. Synaqtan jaqsy ótip, qutylǵandar jánnatpen syılanady. Al, synaqtan súrinip, óte almaǵandar Allanyń azabyna dýshar bolady.

«Al-Fattah» meshitiniń ustazy

Ashat Sálimgereıuly

   

 

[1] "Baqara" súresi 36-aıat

[2] "Ánfál" súresi 28-aıat

[3] "Álı-ımran" súresi 186-aıat

Pіkіrler Kіrý