ALLADAN KEShIRIM SURAÝDYŃ MAŃYZY

«...Alla táýbe etýshilerdi jaqsy kóredi ári taza bolýshylardy da jaqsy kóredi». («Baqara» súresi, 222-aıat).

Adam balasy  áýel bastan qatelik jasaýǵa beıim turady. Keıde, tipti qaı tusta shalys qadam jasap qoıǵanymyzdy bilmeımiz de.  Sondyqtan, keıde oılamaǵan jerden kúnáli iske qadam basyp qoısaq, keıde sol istiń kúná ekenin bilip tursaq ta, sol qatelikti jasaımyz. Únemi qatelesip turamyz, kúná jasaımyz jáne artqa sheginip, ókinemiz.

Biz ózimizdiń jasaǵan kúnámizǵa qalaı qarap júrmiz? Jasaǵan kúnámizge ókinemiz be, álde oılanbastan sol kúnáni jalǵastyra beremiz be?  Shynaıy musylman eshqashan kúná men qatelikterge jol bermeıtindigimen erekshelenbeıdi, ol jasap qoıǵan kúnási úshin ókinip, keshirim tilep, táýbe etetindigimen erekshelenedi. Shynaıy ıman Alla tıym salǵan barlyq isterden tıylý, aınalańyzǵa meıirimdi bolý, jaqsylyq jasaý, kúnáli isterdiń Alladan alystatatynyn túsinip, únemi Allaǵa ǵana qulshylyq etýmen ólshenedi.

Adam balasy tabıǵatynan kúná jasaýǵa bıim jaratylǵan jáne ol  kúná men qatelik jasaǵandyǵy úshin emes, kerisinshe sol kúnálardy jasaǵan kezdegi qyrsyqtyǵy sebepti aıypqa laıyq. Eger de adam kúná jasap qoısa, birden táýbe etip, Alla Taǵaladan keshirim suraýy qajet. Imam Mýslım Ábý Hýraıradan (r.a.) rıýaıat etken hadıste Paıǵambarymyz Muhammed (s.a.ý.): «Janymnyń Iesi bolǵan Alla Taǵalamen ant etemin, eger de sender kúná jasamaǵanda, Alla Taǵala senderdi kúná jasaıtyn jáne Rabbysynan jarylqaý tileıtin basqa adamdarmen almastyryp, esesine olar Allanyń jarylqaýyna bólener edi», - degen.

Kúná istegen adam ókinip, dáret alyp namaz oqysa jáne kúnásynyń keshirilýi úshin ıstıǵfar aıtsa, Alla Taǵala ol kúnány álbette keshiredi. Óıtkeni Alla Taǵala Quran aıatynda  bylaı deıdi: «Bireý bir jamandyq istese nemese ózine zulymdyq qylsa da, sonsoń Alladan jarylqaný tilese, Allany asa jarylqaýshy, erekshe meıirimdi tabar edi». («Nısa» súresi, 110-aıat). Shaıtan adam balasyn  azǵyryp, týra joldan taıdyryp jatsa da, quly Jaratýshysynan shynaıy yqylaspen keshirim surasa, Alla qulyn keshiredi. Ol – asqan keshirim Iesi.  

Alladan keshirim suraýdyń eń jeńil ári qarapaıym duǵasy – Istıǵfar aıtý, ıaǵnı, «Astaǵfırýllah!» dep aıtý. Maǵynasy: «Allah meni keshirsin!».  Istıǵfar – Allanyń qulyna degen úlken meıirimi. Alla Taǵala qulynan eshqashan betburmaıdy, Onyń  keshirim esikteri únemi ashyq. Alla – Keshirýshi, keshirgendi jaqsy kóredi. Sondyqtan, táýbe etýdi keıinge qaldyrmaı, dál qazirden bastap  Allanyń keshirimine umtylýymyz kerek. 

Alladan keshirim suraý ıstıǵfar aıtyp, kúná jasaýdy qaıtadan jalǵastyra berý degen sóz emes. Alladan júrekpen (kóńilmen) de, tilmen de shynaıy keshirim suraý, ókinip, táýbe etý jáne endi sol kúnáni endi jasamaýǵa nıet etý – shynaıy táýbe etý bolyp tabylady. Paıǵambarymyz (s.a.ý.): «Istıǵfar (ástaǵfırýllah) aıtýdy ádet etken, kóp oqıtyn adamdy Allah Taǵala dertterden, qıynshylyqtardan qutqarady. Ony oılamaǵan jerden rızyqtarǵa qaýyshtyrady» (Báıhaqı), - deıdi. Jáne de: «Kúná kóńilde iz qaldyrady, táýbe jáne ıstıǵfar etkende ol daq joıylady, kóńil tazarady» (Tırmızı), - dep te aıtyp ketken.

Keshirim týraly Quran aıattarynda da:

«...Alladan jarylqaý tileńder. Shyn máninde Alla, tym jarylqaýshy, erekshe meıirimdi». («Mýzámmıl» súresi, 20-aıat).

«Rabbylaryńnan jarylqaý tileńder. Sonan soń Oǵan táýbe etińder. Ol senderdi belgili bir merzimge deıin kórkem túrde paıdalandyrady da, árbir márhamet ıesine artyq syılyq beredi. Eger jaltaısańdar, rasynda sender týraly uly kúnniń azabynan qorqamyn». («Hýd» súresi, 3-aıat).

 

«...Sondyqtan sol baǵytqa jónelińder ári Odan jarylqaý tileńder. Allaǵa serik qosqandarǵa nendeı ókinish» de» («Fýssılát» súresi, 6-aıat), - dep baıandalady.   

Allanyń meıiriminiń shegi joq. Ár adam kúnási úshin teýbe etip, keshirim suraǵany úshin tómendegi úlken nyǵmetterge bólenedi:

• Allanyń keshirimine ıe bolady
• Dúnıelik isterde tarshylyq kórmeıdi
• Qanaǵatshyl, sabyrly bolady
• Kúná isterdi jasaýdan ózin tyıady
• Allaǵa jaqyndaı túsedi
• Duǵalarynyń qabyl bolýyna sebep bolady
• Rýhanı tazarady
• Júregi jumsaryp, meıirimdi bolady.

Istıǵfardyń paıdasy týraly ımam Ahmad ıbn Hanbaldyń basynan ótken  myna oqıǵany tilge tıek ete ketsek.

Imam Ahmad ıbn Hanbal bir qaladan ekinshi bir qalaǵa saparǵa shyǵady. Qalaǵa kelgen soń, meshitte quptan namazyn oqyp bolyp, meshittiń bir buryshynda jatsa, meshit kúzetshisi júgirip kelip meshitte uıyqtaýǵa bolmaıdy deıdi. Men uzaqtan keldim, meshitte túnep shyǵaıyn dese de, kúzetshi ruqsat etpeı ımam Ahmadty meshitten shyǵaryp jiberedi. Imam Ahmad meshitten shyǵady da, meshittiń syrtqy esigine súıenip, meshittiń tabaldyryǵynda otyrady. Meshit kúzetshisi taǵy da júgirip kelip,  meshittiń tabaldyryǵynda otyrýǵa bolmaıdy, bul jerden ket dep taǵy da qýyp jiberedi. Men meshittiń ishinde otyrǵan joqpyn ǵoı, syrtynda otyrmyn ǵoı, sonda da meni qýasyń ba deıdi. Ol zamanda adamdar ǵalymdardyń atyn bilgenimen, kórmegennen keıin túrlerin tanymaıtyn edi. Álgi qaraýyl dórekilik tanytyp, ımam Ahmadtyń eki aıaǵynan ustap, joldyń ortasyna deıin súırep aparyp tastaıdy.

Sol kezde meshitke qarama-qarsy joldyń arǵy betinde bir naýbaıhanashy óziniń tirligin istep júr edi.  Oqıǵanyń mán-jaıyp kórip turǵan naýbaıhanashy ımam Ahmadqa baryp, jatatyn ornyń bolmasa meniń naýbaıhanama kel, munda jatatyn bir kisilik oryn bar deıdi. Imam Ahmad naýbaıhanaǵa kirip, jaıǵasady. Álgi naýbaıhanashynyń tirligine qarap otyryp, onyń qamyr ılep jatqanda, qamyrdy kómbege jaýyp jatqanda, otyn daıyndaǵanda, tipti ár iste «Astaǵfırýllah» dep únemi aıtyp júretinin baıqaıdy.

Imam Ahmad oǵan qarap, tamsanyp, bulaı zikir etýdi qashannan bastadyń, qıyn emes pe dep suraıdy. Sonda naýbaıhanashy: osylaı zikir etýdi bastaǵanyma biraz jyl bolyp qaldy, maǵan qıyn emes, úırendim deıdi. Imam Ahmad suraǵyn taǵy jalǵastyryp, osy aıtyp júrgen zikirińniń berekesin sezinesiń be dep suraıdy.  Iá, sezinemin, árdaıyı ıstıǵfardy aıtqan saıyn ár isime bereke kiredi, Alladan ne surasam, Alla maǵan sonyń bárin beredi deıdi naýbaıhanashy.

Barlyq duǵalaryńdy qabyl etip, suraǵanyńnyń barlyǵyn beredi me dep suraıdy taǵy da ımam Ahmad. Sonda naýbaıhanashy bylaı dep jaýap beredi: osy ýaqytqa deıin barlyq suraǵanymdy berip, duǵalarymdy qabyl etip jatyr, biraq bir ǵana duǵam qabyl bolmaı keledi deıdi. Imam Ahmad: ol qandaı duǵa?,  - dep suraǵanda, naýbaıhanashy: Imam Ahmad ıbn Hanbal degen ǵalym kisini bir kórsem ǵoı dep duǵa qylamyn, biraq bul duǵam qabyl bolmaı jatyr deıdi.

Sonda ımam Ahmad aǵyl-tegil jylap, mine sen duǵa ettiń, únemi ıstıǵfar aıtasyń, Alla seniń bul duǵańdy da qabyl etti. Sen kórgiń kelgen sol ımam Ahmad ıbn Hanbaldy Alla Taǵala seniń naýbaıhanańa eki aıaǵynan súırep turyp alyp keldi, meni meshitten qýyp, eki aıaǵymnan súırep kóshege shyǵaryp tastaǵan meshit kúzetshisi emes, Alla Taǵala eken ǵoı. Sol ımam Ahmad menmin degen eken.

«Endi, Meni eske alyńdar, Men de senderdi eske alamyn jáne Maǵan shúkirlik etińder de qarsy bolmańdar».  («Baqara» súresi, 152-aıat).

 

Almahanova Laýra Qanatqyzy