Allany ulyqtaýdyń bir túri

Islam dini árdaıym qarttarymyzǵa qurmet kórsetýge shaqyrady. Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) bir sózinde: «Úlkenge ne kórsetseń aldyńnan sol shyǵady», – degen. Bul sóz qazaq halqynyń sanasyna da osylaı sińgen.

Birikken ulttar uıymynyń sheshimi boıynsha 1991 jyldan bastap 1-qazan Qazaqstanda Halyqaralyq qarttar kúni merekesi dep atalady.  Halyqaralyq qarttar kúni – álemdegi barlyq qarttarǵa óte mańyzdy kún. Bul kún barlyq kórkem jastaǵy ardagerlerge jáne zeınetkerlerge arnalǵan kún jáne de bul kún qurmetteý jáne mırasqorlyqtyń sımvoly bolyp sanalady. Qazaqstannyń ósip-órkendeýi, Elimizdiń beıbit tynysh ómir keshýi – óz úlesterin qosqan ardaqty da aıaýly qarttarymyzdyń arqasy. Qarttar – bizdiń asyl qazynamyz.

Dinimizde úlkendi qurmetteý – Allany ulyqtaýdyń bir túri esebinde qaralady. Sonymen qatar  qarttardy  qadirleýi ýahımen bekitilgen. Paıǵambar (s.ǵ.s.): «Jebireıil perishte maǵan úlkenderdi alǵa shyǵar dep buıyrdy», – degen. Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) bir hadısinde: «Aq shashty, aq saqaldy musylman qarııany izet tutý – Allany ulyqtaýdyń bir túri», – degen. Ibn Abbastan (r.a.) jetken taǵy bir hadıste Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.): «Bereke senderdiń úlkenderińmen birge», − degen.

Dástúrli qazaq qoǵamynda jasy úlken adamdardy qurmetteý rásimi ejelden qalypty qubylys. Sheteldik ǵalym-saıahatshylary: «Qyrǵyz-qaısaqtarda sultan, batyrlarmen qatar barlyq jasy úlken, qartaıǵan er azamattardyń bári de kim ekenine, qandaı tekten shyqqanyna qaramaı, erekshe syı-qurmetke bólenedi» dep jazady. Áıgili Qashaǵan aqyn:

Jetpisten jasy asqanda,
Seksenge aıaq basqanda,
Jastar elep kelmese,
Kelip sálem bermese,
Kúnde asyl kıse de,
Qartaıǵanda er jetim, – dep qandaı keremet aıtqan deseńshi!

Qazirgi qoǵamda qazynaly qarttarymyzdy syılamaq bylaı tursyn, olardy óz balalary úıge syıdyrmaı qarttar úıine aparyp tastaýda. Elimizde buryn qarttar úıi, jetimder úıi degen eshqashan bolmaǵan. Qazaqstanda 50-60 jyldarǵa deıin qarttar úıi degen mekeme ashylmaǵan. Alǵashqy qarttar úıi qart kisilerdi emdeý ortalyqtary retinde ashyldy. Mine, búginde olarldyń sany 80 jýyq, resmı málimet boıynsha onda 7000 myńǵa jýyq qarttar ómir súrýde ókinishke oraı.

Sondyqtan da qarttarymyzǵa qurmet kórsetýimiz kerek. Biz el bolamyz desek, Allanyń da rızalyǵyn alǵymyz kelse úlkenderimizge qamqorlyq jasaýymyz qajet. Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) bir hadısi shárıfinde: «Allanyń razylyǵy ata-ananyń razylyǵynda. Allanyń ashýy da ata-ananyń ashýynda», – degen.

Bizge qartaıǵanda qandaı mámile jasaǵanyn qalasaq, bizde ata-anamyzǵa sondaı mámile jasaýyz lázim.

Baqytjan Ótkelbaev