AQYLDY-BILIMDI ADAM BOLÝǴA TYRYSAIYQ!
Áleýmetanýshylar júrgizgen myna bir saýalnamaǵa jaýap bergen bir adam:
« - Siz basqa adam bolsańyz, ózińizben dos bolar ma edińiz?
- Ózimmen abaılap aralasar edim.
- Ómirińizde bir nárseni ózgerýge múmkindik berilse, neni ózgerter edińiz?
- Adamnyń nıetin jáne yqylasyn.
- Balańyzǵa bir ǵana keńes berer bolsańyz, ne aıtar edińiz?
- «Aman bol, aman bolsań – adam bol, adam bolsań – adal bol» deıtin edim»,-degen eken.
Sondaı-aq «Áke men balanyń áńgimesi» atty qysqa ǵıbratty áńgime esime túsip otyr: Bir Áke balasynyń jaısyz qylyqtaryn kórgen saıyn keıip «Áı, sen adam bolmassyń!» – dep ursa beretin kórinedi. Ákesiniń qaıtalap aıta beretin álgi sózine ishteı eregesken balasy bar yntasyn oqýǵa salyp, óskende úlken bir aýdanǵa ákim bolýǵa jarapty.
Ákemniń aýzyna endi qum quıylar dep oılaǵan balasy kresloda shalqaıyp-shalqyp otyrǵan kúıi qyzmetkerlerine aýyldaǵy ákesin aldyna alyp kelýdi buıyrypty. Ákimniń bir sózin eki etpesten jibergen qyzmetkerleri jaıbaraqat bes qoıyn jaıyp júrgen shaldy áı-shaıǵa qaratpaı dedektetip qalaǵa ala jónelipti. «Ákimge aparamyz!»,-dep qorqytqanǵa esi shyqqan qart kresloda shántıip otyrǵan óz balasyn kórgende ǵana júregi ornyna túsipti.
Aıaǵyn bir-birine aıqastyryp, alaqandaryn qozy qarnynyń ústine salyp yrs-yrs etip dem ala almaı otyrǵan balasy ákesine qarap mıyǵynan kúle:
– Áke, baıaǵyda maǵan «adam bolmaısyń» dep ursa beretin ediń, endi ol oıyńnan eriksiz qaıtqan bolarsyń. Adam bolmaıdy degen ulyń anaý-mynaý emes, úlken ákim boldym emes pe?! – depti.
Sonda Ákesi balasynyń myna qylyǵyna taǵy da kúıinip:
– Áı, balam, men saǵan «ákim bolmaısyń» dep emes, «adam bolmaısyń» dep ursatynmyn. Sen ákim bolsań da, áli adam bola almapsyń. Eger adam bolsań ákeńdi dedektetip aldyńa keltirmeı, óziń izdep kelip amandasar ediń. Syılaıtyn ediń. Adam bolý bir basqa, ákim bolý bir basqa. Men saǵan sondyqtan «adam bolmaısyń» dep ursatynmyn. Ákim bolýdy adam boldym dep uqsań, sen áli shıkisiń, balam, – dep burylyp shyǵyp ketken eken.
Barlyq dáýir, barlyq ortada adamgershilik qaǵıdalary birdeı.
Ómir-seniń múmkindigiń, ony qalaı paıdalanýǵa tikeleı tek óziń ǵana jaýaptysyń, árbir pende jan-jaqty bilimdi kemel adam bola almasa da, qarapaıym ómirdegi qarapaıym ǵana jaqsy adam bolýǵa tıis. Ondaı adam bolý úshin jaqsy men jaman, adal men aramdy aqylmen ajyrata bilip, jaqsyǵa buıyryp, jamannan tıylyp júrseń boldy.
Demek, qarapaıym adam bola bilý degenimiz aqyldy, bilimdi adamnyń belgisi. Aqylsyz bilimsiz adamdar ne dańǵoı, bosbelbeý, ynjyq bolady, nemese tákappar, keýdemsoq, maqtanshaq bolady.
Endeshe, qarapaıym ǵana aqyldy-bilimdi adam bolýǵa tyrysaıyq!
Amantaı TOIShYBAIULY
