Asyǵys sheshim shyǵarma!
Adam balasy úshin ár iste sabyrlyq tanytý aýadaı qajet. Oryn alǵan qubylystardyń artynda keıde sátsizdikter tursa, keıde baǵasyz nyǵmetke ıe bolyp jatamyz. Tirshilikte basqa túsken qaıǵy-muńnan ah uryp, úmitsizdikke salyna berý de jaramaıdy. Alla súıgen qulyna jamandyq qalamaıdy. Aqıqatynda, árbir iste qaıyr bar. Ómirdegi eń mańyzdy nárse tek Uly Jaratýshyǵa táýekel etip, izgi amaldar jasaý ekendigi qısapsyz mysaldar arqyly aldymyzdan kezdese bermek.
Paıǵambarymyz Muhammedtiń (s.ǵ.s.): «Esińde bolsyn, búkil úmbet bolyp saǵan bir paıda bermek bolsa, olar tek Allanyń saǵan mańdaıyńa jazǵanyn ǵana bere alady. Al, eger saǵan búkil el bolyp bir zııan tıgizbek bolsa, Allanyń saǵan mańdaıyńa jazǵan (synaǵyndaı ǵana) zııanyn tıgize alady. Taǵdyr qalamy kóterilip, jazylǵan paraqtardaǵy sııa kepkeni qashan», - degen hadısin osyǵan mysal retinde aıtýǵa bolady. Ár iste sheshim shyǵarýǵa asyqpańyz. Osy rette myna bir ǵıbratty qıssany aıtyp ótkenimiz jón bolar.
Erte kezde shalǵaı aýyldardyń birinde kedeı aqsaqal ómir súrgen eken. Biraq, oǵan tipti patshanyń ózi de áýespen qaraıtyn kórinedi. Sebebi, ol kisiniń aty ańyzǵa aınalǵan bir tulpary bolypty. Patsha sol atyn qansha altynǵa surasa da satýǵa kónbepti.
– Bul jaı tulpar emes, meniń dosym. Adam óz dosyn sata ma eken?! – deıdi eken.
Bir kúni tańerteń oıanyp qarasa, álgi aty joǵalyp ketipti. Aýyldastary aınalasyna toptalyp: «Eı, aqymaq shal, seni báribir jaıyńa qoıa salmaıtynyn biletin ediń. Eger osy atyńdy patshaǵa satqanyńda ómirińniń sońyna deıin joqshylyq ne ekenin bilmeýshi ediń. Mine, endi atyń da joq», – desipti. Qarııa sál kidirip, bylaı depti: «Sheshim shyǵarýǵa asyqpańdar, tek at joǵaldy, shyndyǵy osy. Qalǵany senderdiń boljamdaryń ǵana. Atymnyń joǵalýy baǵym ba, sorym ba, bul jaǵy tek Allaǵa aıan», – depti. Aýyldastary aqsaqaldyń bul haline kúlip qoıa salypty. Aradan on bes kún ótken soń, joǵalǵan aty aıaq astynan kele qalady. Biraq, ózimen birneshe jabaıy attardy sońynan erte keledi. Sonda álgi adamdar keshirim suraıdy:
– Siz durys aıtypsyz, aqasaqal. Atyńyzdyń joǵalýy baqytsyzdyq emes, siz úshin ulan-asyr paıda eken. Endi bir emes, bir úıir atyńyz bar.
– Sheshim shyǵarýǵa taǵy asyǵyp tursyńdar, – depti aqsaqal, – Belgilisi tek atymnyń qaıtyp kelgeni. Ary qaraı ne bolýyn eshkim bilmeıdi.
Adamdar bul joly qarııany ashyq túrde aıyptamasa da, óz aralarynda «Bul shaldyń esi aýysqan sekildi» dep kúńkildesipti. Aradan bir apta ótpeı jabaıy attardy qolǵa úıretip júrgen aqsaqaldyń jalǵyz uly qulap, aıaǵyn syndyryp alady. Otbasy nápaqasyn taýyp júrgen jigit endi tura almastaı tósekke tańylady. Kórshileri álgi qartqa: «Sen taǵy da durys aıtypsyń. Sol attardyń kesirinen ulyń jábirlendi. Endi senderdi asyraıtyn eshkim qalmady ǵoı», – depti.
Qarııa: «Sender shynynda asyǵys qorytyndy shyǵara beretin aýrýǵa dýshar bolǵan sekildisińder. Neden sonsha asyǵasyńdar?! Ulymnyń aıaǵy synǵany ǵana shyndyq. Qalǵany senderdiń daýryǵýlaryń», – dep, taǵy da sabyrlyq tanytady.
Aradan az ǵana ýaqyt ótip, kútpegen jerden sol eldi jaý alady. Patsha dereý qolyna qarý ustaı alatyn barlyq er azamattarǵa soǵysqa attanýdy buıyrady. Aýylǵa kelgen patshanyń adamdary qarııanyń aıaǵy synǵan ulynan basqasynyń bárin de áskerge áketip, búkil aýyl qara jamylady. Sebebi, jeńiske jetýge degen úmit joq edi. Aýyl turǵyndary taǵy da qarttyń aldyna keledi.
– Sizdiń shyn sóıleıtińizge kúmán qalmady, aqsaqal, – dep bastapty: – Ulyńyz aıaǵy synyq bolsa da janyńyzda. Al, bizdiń perzentterimiz endi ortamyzǵa qaıtyp kelmeýi de múmkin. Ulyńyzdyń aıaǵynyń synýy baqytsyzdyqtan emes, kerisinshe, baǵy bolǵandyǵynan eken.
Aqsaqal olardyń sózine ádettegideı sabyrmen jaýap beripti:
– Sender, qashan da dereý sheshim shyǵarýǵa asyǵasyzdar! Al, árqashan kórinip turar aqıqat, alda bolatyn jaıttardyń eshkimge aıan emes ekendigi. Máselen, qazirgi málim jaǵdaı ulymnyń qasymda ekeni ǵana. Biraq, bulardyń qaısybiri baq, qaısybiri baqytsyzdyq ekeninin tek bir Alla ǵana biledi!
Qasıetti Quran Kárimniń «Baqara» súresinde bul jaıt bylaı baıandalady: «Bir jek kórgen nárseleriń sender úshin qaıyrly bolýy múmkin. Jáne jaqsy kórgen nárselerińniń senderge jaman bolýy da múmkin. Alla biledi, sender bilmeısińder». Iaǵnı, Allaǵa ıman keltirip, taǵdyrǵa sengen musylman balasy ómirdiń aq pen qarasynda asyǵystyq tanytpaı, sabyr saqtaı bilgeni abzal...
Qýat Erǵalıuly
