Ata-ananyń alǵysy da, qarǵysy da qabyl
Alla Taǵala sharttary men ádebine saı jasaǵan duǵaǵa mindetti túrde jaýap beredi. Alaıda jaýap berer kezde bizdiń qalaýymyzǵa qaraı emes, Óziniń qalaýy men hıkmetine oraı sheshim qabyldaıdy. Óıtkeni pende ózi úshin túbinde neniń qaıyrly ekenin bile bermeıdi. Jaqsylyq degeni jamandyq, al jamandyq sekildi kóringen jaǵdaılardyń ol úshin jaqsylyq bolýy bek múmkin. Alla Taǵala keıbir duǵalarǵa sol sát jaýap berse, keıbir duǵalardy keıinge qaldyrady.
Jaratqan Iemiz mindetti túrde jaýap beretin duǵalardyń biri – ata-ananyń balasy úshin jasaǵan duǵasy. Osyǵan qatysty bir oqıǵany Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) hadısinde bylaı dep baıandaıdy: «Úsh kisiden basqa eshkim besikte bolǵan kezinde sóılegen emes. Olardyń áýelgisi hazret Isa (ǵ.s.), ekinshisi Israıluldary dáýirinde ómir súrgen Júráıj degen dindar adam jaıynda kýálik etken sábı. Júráıj ǵıbadat jasaýǵa berilgen taqýa bir qul edi. Bir shirkeýge bekinip alyp namaz oqýmen boldy. Bir kezde anasy qasyna kelip: «Áı, Júráıj! Beri kel, saǵan aıtarym bar», – dep balasyn shaqyrdy. Júráıj: «Ýa, Alla Taǵalam! Namazdy tańdaıyn ba, álde anamdy ma?» - dep oılady da namazyn jalǵastyrýǵa sheshim qabyldady. Anasy qaıta-qaıta shaqyrdy. Balasynan jaýap ala almaǵan soń eń sońynda: «Allam, balam jaman pıǵyldy áıeldiń kesirin kórmeı qaıtys bolmasyn!» - dep qarǵady. Israıluldary ózara Júráıjtiń taqýalyǵyn, qulshylyǵyn áńgime etetin. Sol óńirde jaman júrispen aty shyqqan bir sulý áıel bar edi. Álgi áıel: «Qalasańdar, men ony jolynan taıdyryp bereıin», – dedi aınalasyndaǵylarǵa. Sóıtip, Júráıjdiń basyn aınaldyrmaq boldy. Biraq Júráıj oǵan syr bermedi. Sonda áıel bir qoıshyǵa bardy. Bul qoıshy Júráıjdiń shirkeýiniń túbinde turatyn. Álgi áıel sol qoıshydan bala týyp, balasyn Júráıjdiń balasy dep jarııa saldy. Óz qulaqtaryna ózderi senbegen halyq ashýmen Júráıjdi shirkeýinen qýyp shyǵyp, shirkeýdi qıratyp, ózin soqqyǵa jyqty. «Senderge ne bolǵan?» – dep surady Júráıj túkke túsinbeı. «Myna jezókshe týǵan balasynyń senen ekenin aıtady, buǵan qalaı dátiń bardy!» – deıdi ashýly halyq. Júráıj: «Bala qaıda, ony maǵan alyp kelińder», – deıdi. Adamdar qundaqtaýly náresteni alyp keledi. Júráıj: «Meni bosatyńdar, namazymdy oqyp alaıyn», – deıdi. Sóıtip namazyn oqıdy. Namazyn bitire sala náresteniń qasyna kelip: «Áı, bala, seniń ákeń kim?» – dep suraıdy. Sonda qundaqtaǵy sábı: «Pálenshe degen qoıshy», – dep jaýap qatady. Muny estigen halyq Júráıjge kelip: «Seniń shirkeýińdi altynnan soǵamyz», – deıdi. Juráıj bolsa: «Joq, qajet emes, burynǵydaı kirpishten qalańdar», – deıdi. Halyq qaıtadan shirkeý salady...»[1]
Hadısten baıqaǵanymyzdaı Jýráıjdiń anasynyń oǵan jasaǵan duǵasy qabyl bolǵan. Biraq Jýráıj Allanyń súıikti quly bolǵandyqtan, Jaratqannyń oǵan syıǵa tartqan keremetiniń arqasynda jabylǵan jaladan qutylyp, ózin aqtap alady.
Paıǵambarymyz (sallallahý aláıhı ýá sállám) kelesi hadısinde duǵasy qabyl bolatyn kisiler jaıly aıtady: «Úsh kisiniń duǵasy mindetti túrde qabyl bolady: jábirlenýshiniń, jolaýshynyń jáne ata-ananyń balasy úshin jasaǵan duǵasy».[2]
Haziret Ánás rıýaıat etken hadıste duǵasy qabyl bolatyn kisiler dep kelesi adamdar atalady: «Ákeniń balasy úshin jasaǵan duǵasy, aýyz bekitip, oraza ustaǵan adamnyń duǵasy jáne jolaýshynyń duǵasy».
Hanbálı mázhabynyń ımamy Ahmad ıbn Hanbáldiń uly Abdýrrahman ákesinen estigen bir oqıǵany baıan etedi:
«Ertede bir áıel Mahlád ıbn Hýsáın degen ımamǵa kelip, ulynyń Rımdikterdiń qolyna túsip qalǵanyn aıtady. Ulyn tutqyndyqtan qutqarý úshin qun tóleýi kerek, biraq baıǵus anada ondaı aqsha bolmaıdy. Sol úshin ımamǵa kelip, ózine aqsha jaǵynan kómektese alatyn adam taýyp berýin ótinip, járdem suraıdy. Qaıǵydan qan jutqan qasiretti ananyń kúndiz-túni oılaǵany – uly. Kúndiz kúlkiden, túnde uıqydan aırylǵan áıeldiń ishki jan kúızelisin kórgen Mahlád ıbn Hýsáın birazǵa deıin únsiz otyryp qalady. Bar ynta-jigerimen Allaǵa qol jaıyp, shynaıy yqylaspen duǵa jasaıdy. Al áıel bolsa, úzdiksiz balasynyń tileýin tileýmen bolady. Birneshe kúnnen keıin álgi áıel janyna balasyn ertip ımamnyń qasyna keledi. Qýanyshtan ımamǵa alǵysyn jaýdyryp bolar emes. Balasy tutqyndyqtan bosap kelipti. Ulynan ımamǵa tutqyndyqtan qalaı qutylǵanyn aıtyp berýin suraıdy. Balasy basynan ótkenderdi baıandaı bastaıdy:
«Birneshe tutqyn Rım patshasynyń túrmesinde edik. Kúndiz qara jumysqa jegip, qarańǵy túskende zyndanǵa qaıta ákep qamaıtyn. Bir kúni qaıtyp kele jatqanda aıaǵymdaǵy kisen ózinen-ózi úzilip jerge túsip qaldy. Kúzetshi: «Kisenińdi nege úzesiń?» – dep dúrse qoıa berdi. «Men úzgen joqpyn, ózi úzilip qaldy», – dedim. Kúzetshi tańqalyp, qasyndaǵy serigin shaqyrdy. Ekeýi temirshi shaqyryp, kisendi qaıta taqpaq boldy. Sóıtip temirshi shaqyryp, kisendi taqtyrdy. Birneshe qadam basqanymda kisen qaıtadan úzildi. Kúzetshiler buǵan tań qalyp, muny din qyzmetkerine kórsetti. Din qyzmetkeri: «Anań tiri me?» – dep surady. «Iá, anam tiri» – dep jaýap berdim. Din qyzmetkeri bolsa: «Kisenniń kilittenbeı jatqany anasynyń qabyl bolǵan duǵasynan bolsa kerek», – dep meni tutqyndyqtan bosatty. Jol azyǵymdy da qolyma ustatyp, ózimdi musylmandardyń jerine deıin aparyp tastady». Bir qyzyǵy, jigittiń aıaǵyndaǵy kisenniń sheshilip qala bergen ýaqyty – ımam men anasynyń duǵa jasaǵan ýaqytyna dóp kelgen eken.
Mine, qabyl bolǵan duǵa. Budan basqa ómirde ózimiz kýá bolyp júrgen ata-ananyń balasy úshin jasaǵan osyndaı qanshama qabyl bolǵan duǵalary bar. Paıǵambarymyz da (s.ǵ.s.) ata-ananyń jasaǵan duǵalarynyń Alla Taǵalaǵa tikeleı jetetinin aıtady. Demek, aqyretke deıin qanshama duǵalar áli qabyl bolady degen sóz. Sondyqtan ata-anamyzdyń ystyq lebizi men yqylasyna bólenip, qaıyr duǵasyn alyp qalýǵa tyrysaıyq. Jaqsylyqtyń jarshysy Jumaqtyń kilti janyńda bolýǵa tyrysyp, Alla Taǵalanyń jolynda qyzmet maqsatymen izgilik isterine qulshyna kiriskende de únemi ata-anamyzdyń duǵasyn ózimizge súıenish etsek, Alla da jetistikterin aıamasy sózsiz. Basymyzǵa kún týǵanda ata-anamyzben birge otyryp, Alladan tilek tilesek Alla Taǵala tilegimizdi qabyl etedi. Sebebi aq jaýlyqty analarymyz, aq saqaldy ákelerimiz jáne kúnádan pák búldirshinderimiz duǵalarymyzdyń qabyl bolýy úshin bizge shapaǵat bulaǵy. Osy altyn qazynalardyń qadirin bilgenimiz abzal.
Ata-ana eshqashan balasyna jamandyq tilemeıdi. Sóıte tura ata-anasyna qan qustyrǵan balalar barshylyq. Adamdyq qasıetin joǵaltqan mundaı perzentterdi ata-ananyń qarǵysynan saqtasyn. Sebebi ata-ananyń duǵasy da, qarǵysy da dereý qabyl bolady. Al qarǵysqa ushyraǵan balanyń kósegesi kógermeıdi.
