ATA MEN ENE (Ǵıbrat)
Sapar alys bolǵan soń ba, qasymdaǵy elýdi eńsergen eki kelinshek áńgimeniń túbin túsirip aıtyp kele jatyr. Qurdas bolǵan soń ba, áńgimemiz birden jarasyp ketti-deıdi ákem.
Jas kelin bolyp, jańa túsken kezim- edi, depti kelisti kerbez kelinshek. Tań atpaı turyp, tún qatpaı jatpaımyz. Tórkinimde túk istemeıtin, ákemniń erke qyz edim. Kelin bop túsken úıdiń otymen kirip, kúlimen shyǵamyn.
Biraq, ne istesem de, eneme jaqpaı qoıdym. Enem mekteptiń edenin jýady. Aýzy jaman. Mektepte qarǵystan sabaq bere me? Qaıdam?Aıtqan sózi saı súıegińdi syrqyratady. Tórt jylda tilimdi shyǵardy.
Bizdiń úıdiń adamy atam. Minezge baı, óte sabyrly adam. Aýzynan aınalaıyny túspeıdi. Enemnen kórgen qorlyqty, atamnan kórgen qamqorlyq jýyp ketedi, kóp jaǵdaıda. Bizdiń januıa bolyp qalǵanymyz, myń bolǵyr atamnyń arqasy.
Enemmen bolǵan kezekti urystan keıin, úıime ketpesime bolmady. Kim qaıtyp kelmeı jatyr?Ajyrasyp, tórkinimde turam-dep sheshtim. Eki balamdy alyp, entigip aıaldamaǵa jetsem. Aýdanǵa qatynaıtyn avtobýs áli kelmepti.
Eki kózimnen soram aǵyp, ebil-debil bolyp jylap tursam. Artymnan atam kelip tur, aıaldamaǵa. Aýdannan kelgen avtobýsqa amal joq, birge mindik. Atamda ún joq. Mende de únsiz. Bir nemeresin kóterip, bireýin jetektep artymnan erip kele jatyr.
Bizdiń úıge de jettik. Qudam keldi-dep, ákem qoı soıyp arqa-jarqa. Eki quda bir-birine sherin tarqatyp jatyr. Qastarynan ótkem bolyp, atamnyń aýzyn ańdımyn. Atam úıde bolǵan oqıǵa jaıynda, lám-lım demeıdi. Úıdegiler de eshnárse sezbedi.
Qyzyń meniń qatynymmen urysyp, qaıtyp keldi úıińizge - degen áńgime múlde joq. Quddy bir qudasyn izdep, qydyryp kelgen qonaq qusap, atam otyr. Úıde qonaq bolyp úsh kún túnedik. Tórtinshi kúni uıalǵannan, qoı ata uıatty, ózimizdiń úıge qaıtaıyq-deppin. Ákemde úıden qudasyn qımaı shyǵaryp saldy.
Dál osy oqıǵa, keıinde úsh-tórt ret qaıtalandy. Sodan men tórkinimnen uıalǵannan, úıge múldem barmaıtyn boldym. Sóıtip júrip jeti bala týyppyn. Shubyrǵan balamen keıin qaıdaǵy tórkin. Bári kórgen tústeı óte shyqty. Meniń januıamdy saqtap qalǵan aınalaıyn, ımandy bolǵyr atam-dep álgi kelinshek kózine jas aldy.
Seniń atań bolsa, men enemniń arqasynda úı boldym-dep, kelesi kórshi kelinshek áńgimeni qyzdyryp odan ári jalǵady. Kúıeýimmen Almatyda tanystyq. Men qolynan túk kelmeıtin qalanyń qyzymyn. Ol bolsa ańǵal aýyldyń balasy.
Úılengen soń aýylda ata-enemizben birge turdyq. Tórt qaınym, eki kishkentaı qaıynsińilim bar. Atamyz sol sovhozdyń dırektory. Basshy bolǵasyn ba, tamaqty talǵap jeıtin óte kirpııaz kisi. Et jeńdi atama, aptasyna eki ret et asamyz. Týǵanymnan qamyr jaıyp kórmegen maǵan, juqa qylyp jaıý arman. Jaıǵan qamyrym, ómiri qalyń bolyp shyǵady.
Atam qamyr jaqsy kóredi. Jas kelinge qamyr jaıýdy, úıretpediń-dep, atam ádeıi búkil qamyrdy enemniń aldyna ysyrady. Enem baıǵus sony úndemeı jeıdi, enem qalyń qamyr jaqsy kóredi eken-dep eshe men ysyramyn ol kisiniń aldyna.
Jas kelinniń jaqsylyǵyn asyryp, jamandyǵyn jasyryp qatarǵa qosty bizdi, ımandy bolǵyr enem dep, ekinshi kelinshek eńkildep jylap qoıa bermesi bar ma? Enesi men atasyn maqtaǵan ekeýine, et júregim eljirep men otyrdym-deıdi ákem.
Qazir jastardyń arasynda ajyrasý ulǵaıyp barady. Negizinde bul memleketke úlken problema. Qudaıynan bezgen bireý bolmasa. Kelgen jas kelinnen birden bále shyǵa qoımaıdy.
Bále enede. Eneniń júregi, etegindeı keń bolsa, búginde, kóp jastyń shańyraǵy shaıqalmas edi-dep oılaımyn. Balasyndaı qyzben baqtalasyp, baqyt izdegen, balasynyń basyndaǵy baǵyn taıdyrady.
Meıirim kórsetpegen, meıirim kórmeıdi.”Jas kelinge qattyraq qaraǵany, shıratyp bir alaıyn degen shyǵar”-degen oıda aıtylýy múmkin. Iá, mende oǵan tolyq qosylam. Biraq shıratý basqa. Shekten shyǵý basqa.
Eneniń jaqsysy - emeýrin tanytqany. Atanyń jaqsysy - ataly sóz aıtqany. Jańa túsken jas kelinge, jyly emeýrin tanytyp. Ataly sózben, aqylyńdy aıtyp otyrsań. Erteń eldiń anasyna aınalmaı ma? Toǵyz aı kóterip, týǵan balasy halyqtyń qamyn oılaıtyn, eldiń danasyna aınalmaı ma? Qaıdan bilesiń Domalaq ana da, Uljanmen, Zerede úıińde júrgen shyǵar...
Maqsat SQAQOV
