Áıeldiń shashy uzyn, aqyly qysqa ma?!
Qoǵamda adamzattyń anasy – áıel zatyn keıbir azamattar osylaı baǵalap jatatyny bar. Biraq, sóz tórkini paıǵambardyń (s.ǵ.s.) áıeline[1] nemese ózin dúnıege keltirgen, aq sútin berip, tárbıelegen óz anasyna, qaryndasy men qyzyna baryp tıetinin bilmeı me?! Jalpy er men áıeldi birin birinen joǵary qoıyp teńestirý qanshalyqty durys. Shynynda da áıeldiń aqyly qysqa ma? «Alma aǵashynan alysqa túspeıdi» degendeı, anań aqymaq bolsa, sodan shyqqan ózińniń de aqymaq bolǵanyń ǵoı. Nemese áıeliń aqymaq bolsa balańnyń da odan asyp ketpegeni ǵoı. Árıne, eshkim de bulaı óz anasy men balasyn jamandyqqa qımaıtyny anyq. Demekǵ bul ańdamaı aıtylǵan jáısiz teńeý me? Shyny kerek, bul kúngi qoǵamda áıelge qorlyq kórsetý, uryp-soǵý, shetteı balasymen tastap ketý syndy keleńsiz jaǵdaılar jıilep ketti. Bunyń sebep-saldary nede? Áıelge tıisti qurmet nege kórsetilmeýde? Sol aqyly qysqa dep júrgen áıeldiń paıǵambardyń, paıǵambarlyq jolyndaǵy atqarǵan mańyzdy bir ǵana qyzmetine toqtalaıyqshy. Odan keıin baryp áıel balasynyń baǵasyn berersiz.
Paıǵambarymyzǵa (s.ǵ.s.) eń alǵash ret ýahı kelgende, paıǵambarlyǵynyń eń qıyn tusynda, adamzat tarıhyndaǵy eń mańyzdy bir beles bastalǵaly turǵan shaqta adam balasynan Ol kisini (s.ǵ.s.) birinshi bolyp quptap-qoldaǵan, demeý bolǵan, alǵash bolyp Oǵan (s.ǵ.s.) ıman keltirgen, sabyrlylylyq tanytyp, Ony (s.ǵ.s.) súıinshilegen asyl tulǵa – áıelderdiń ardaqtysy Hazreti Hadısha (r.a.) anamyz bolatyn. Sol bir kezge úńilsek, oqıǵa bylaı bolǵan-dy:
Paıǵambarymyzǵa (s.ǵ.s.) eń alǵash ret ýahı kelgende, bir jaǵynan qorqyp, bir jaǵynan seskenip úıine kelip: «Meniń ústimdi jabyńdar, ústimdi jabyńdar», – dep qobaljyǵanda, Hazreti Hadısha (r.a.) anamyz Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) óz-ózine kelip esin jıǵansha ústin jaýyp otyrady. Keıin Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) basyn kóterip Hazreti Hadıshaǵa: «Basyma bir jamanshylyq kele me dep qorqamyn», – deıdi. Sonda abzal jubaıy (r.a.): «Joq, Allaǵa ant eteıin, Alla Taǵala Sizdi, áste, jerge jyqpaıdy. Óıtkeni, Siz týysqandaryńyzǵa kómektesesiz. Ózgelerdiń qamyn oılaısyz, kedeıdi qolpashtap, qonaq kútip, durystyqty jaqtaısyz», – deıdi.
Taǵy bir oqıǵany tilge tıek etsek, Hazreti Hadısha anamyz (r.a.) Paıǵambarymyzdy (s.ǵ.s.) paıǵambarlyǵymen quptaý úshin bir kúni: «Ýa kókemniń balasy![2] Perishte kelgende maǵan habar berseńiz, qalaı bolar eken», – deıdi. Alla Elshisi (s.ǵ.s.): «Jaraıdy», – dep jaýap qaıyrady.
Bir kúni Hadıshanyń qasynda otyrǵanynda Paıǵambarymyzǵa (s.ǵ.s.) Jábireıil (ǵ.s.) keledi. Sonda Hazreti Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.): «Áı Hadısha! Áne, bul – Jábireıil, maǵan kelip tur», – deıdi. Hazreti Hadısha (r.a.): «Qazir ony kórip tursyz ba?» – dep suraıdy. Paıǵambarymyz: «Iá», – deıdi. Keıin Hazreti Hadısha (r.a.) Alla Elshisinen (s.ǵ.s.) óziniń oń jaǵyna otyrýyn suraıdy. Alla Elshisi (s.ǵ.s.) Hadıshanyń (r.a.) oń jaǵyna baryp otyrady. Hadısha anamyz (r.a.) taǵy da «Ony kórip tursyz ba» degen suraǵyn qaıtalaıdy. Muhammed (s.ǵ.s.) kórip turǵanyn aıtady. Hazreti Hadısha (r.a.) oramalyn sheship tastaıdy. Biraq ol ýaqytta áli de Onyń (s.ǵ.s.) qushaǵynda otyr edi. Hazireti Hadısha (r.a.): «Ony qazir de kórip tursyz ba» dep suraǵyn jáne qaıtalaıdy. Alla Elshisi (s.ǵ.s.) buǵan «joq» dep jaýap qaıyrǵan soń, Hazreti Hadısha: «Bul – shaıtan emes, bul – perishteniń naq ózi. Ýa, kókemniń balasy! Ýaıymdamańyz, bekem bolyńyz, Sizdi súıinshileımin», – deıdi[3].
Qarańyzdarshy, netken aqyldy ári parasatty jandar bolǵan paıǵambar áıelderi. Oılap kórińizshi, Hadısha (r.a.) anamyz bir paıǵambarǵa onyń ishindegi Alla Taǵalanyń eń súıikti Elshisine (s.ǵ.s.) kelgen maqulyqtyń (jaratylǵandardyń barlyǵyna berilgen ataý) perishte me, álde shaıtan ba ekendiginiń ara-jigin ajyratyp núkte qoıyp bergen. Osynshalyqty aqyldy, ımandy hám sabyrly áıel Adamzattyń asyly Paıǵambarymyzda (s.ǵ.s.) ǵana bolǵan shyǵar degen oıǵa kelesiń. Árıne, bul oqıǵalarǵa qarap biz de boıymyzdy túzeýmiz kerek. Iaǵnı, árbir musylman azamatqa ózine saı musylman názik jandylar tabylady. Bizdiń mundaǵy meńzep otyrǵanymyz, árbir musylman er kisige, mynaý jalǵan ómirde, ómirdiń nebir qatparly ári qıyn shaqtarynda ımandy, parasatty áıeldiń rýhanı-moraldyq jaǵynan dem berýi, tirek bolýy – óte mańyzdy protsess. Óıtkeni, joǵaryda keltirilgendeı, bir paıǵambarǵa tek bul dúnıelik qana emes eki dúnıege de birdeı mańyzdy dúnıe – dinniń alǵashqy ýahıi kelgende, jer betindegi eshbir jan áli estimeı de, qoldamaı da, quptamaı da turǵan shaqta alǵash bolyp ǵaıyp nársege ıman keltirip, onymen de qoımaı Paıǵambardy (s.ǵ.s.) súıinshilep, «bekem bolyńyz» dep eskertýi qanshalyqty irilik, qanshalyqty tulǵalylyq deseńizshi!
Qazirgi tańda bizge jetpeı jatqandyǵy da osy bolsa kerek. Biz aıtyp otyrǵan nárse – er azamattardy júgendep minip alyp, jaratylǵandaǵy tabıǵı erekshelikterge qarsy kelip qoǵamnyń yrqyn buzý emes. Bizdiń maqsat – osy názik jandylardyń otbasyndaǵy jáne qoǵamdaǵy orny erekshelenip, olardyń qadir-qasıetin túsinip, áıel adamǵa qurmet kórsetilýi. Er azamattar qudaı qosqan qosaqtarymen sanassa. Aqyldassa. Eshteńesi de ketpeıdi. Óshpeıdi, ósedi. Kemimeıdi, kóbeıedi. Azbaıdy, adam bolady. Tozbaıdy, ozar edi. Bul aıtqandarymyzǵa eń durys bultartpas dálel joǵaryda toqtalyp ketken paıǵambar ómiri bolsa kerek. Qazaq ata-babamyz «Áıel – álem terbetedi», «Áıel – bolashyqtyń shamshyraǵy. Áıel – keleshektiń kepili. Áıel – qoǵamnyń irgesi. Áıel – otbasynyń uıytqysy» dep beker aıtpasa kerek
Jalpy alǵanda, oıymyzdy qorytyndylaı kelgende usynaramyz – árbir otbasyn basqarar otaǵasy bar, ıaǵnı otaǵasy – jan-uıanyń tiregi, negizi, basshysy. Al, áıel balasy – qosshysy ári er basyna kún týǵanda qoldap qol ushyn berer kómekshisi, jyǵylǵanda qoltyǵynan demer súıenishi, bir sózben aıtqanda, hadıste baıandalǵandaı, er kisiniń qabyrǵasy. Mine, osydan qalǵan shyǵar, ata-babalarymyzdyń bir másele shyqqanda, jubaıyn meńzep
«Qabyrǵammen keńeseıin» degen duǵaly sózi. Árıne, ol úshin de áıel balasy óz-ózin jan-jaqty tárbıeleýi qajet. Óıtkeni, bolashaqtyń kepili, eldiń tiregi – myzǵymas qoǵam. Al, qoǵamdy quraıtyn ol qazirgi jasóspirimder men jastar. Al, jastardy jórgeginen bastap tárbıeleıtin, árıne, názik jandylar. Sol úshin erteń eldiń tizginin ımandy ári aqyldy, parasatty azamattardyń ustaǵanyn qalasaq, qazirden bastap, el bolyp, qoǵam bolyp qamdanaıyq, aǵaıyn!
Sóz sońyn Turmaǵanbet aqynnyń jyrlaǵan myna bir keremet teńeýimen aıaqtasaq:
Áıel kókten túsken joq,
Ol – erkektiń balasy.
Erkek jerden shyqqan joq,
Áıel onyń anasy.
Aqbópe Qanatqyzy
