AIT NAMAZY QALAI OQYLADY: QUNDY KEŃESTER MEN DEREKTER

Oraza aıt – álem musylmandaryn birlikke, jaqsy isterdiń uıytqysy bolýǵa shaqyratyn meıram. Aıt namazy osy merekeniń eń negizgi qulshylyǵy bolyp sanalady. Bul jazbamyzda din ǵalymdarynyń eńbekterin negizge ala otyryp, aıt namazyna qatysty mańyzdy keńester men derekterdi usynamyz.

Ábý Hanıfa mázhabyn ustanatyn musylman qaýymy úshin oraza aıt namazyna qatysý ýájip amal bolyp esepteledi. Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) ómirinde eshqashan aıt namazyn qaldyrmaǵan jáne ózge musylmandarǵa da qatysý keregin jetkizgen.

Paıǵambarymyzdyń (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) alǵashqy oqyǵan aıt namazy – hıjrettiń ekinshi jylyndaǵy Ramazannyń aıt namazy. Bul jóninde ıbn Abbas bylaı aıtady: "Allah Elshisi (s.a.ý.) Ábý Bákir, Omarlarmen birge Ramazan aıt namazdaryna qatystym. Barlyǵy da aıt namazyn hutpadan buryn oqydy".

Ibn Abbas taǵy bir hadıste: "Alla Elshisi aıt namazdaryn azansyz, qamatsyz oqydy", - dep rıýaıat etken.

Aıt namazy qaı kezde oqylady?

"Islam ǵylymhaly" kitabynda aıt namazynyń oryndalý tártibi týraly mynadaı málimet berilgen:

Aıt namazdarynyń alǵashqy ýaqyty – kúnniń kókjıekten naıza boıyndaı kóterilgen kezi. Bul kún shyqqan soń shamamen 50-55 mınýt ótkennen keıin bastalyp, besin namazynyń kirýine deıin jalǵasady.

Aıt namazynyń oqylý rettiligi qandaı?

Aıt namazy eki rákattan turady. Jamaǵatpen jarııa túrde oqylady. Azan men qamat oqylmaıdy.

• Imam "Eki rákat Ramazan aıt namazyna nıet ettim" - dep nıet etedi.
• Artynsha jamaǵat "Eki rákat aıt namazyna nıet ettim, uıydym ımamǵa" - dep nıet etedi.
• Sodan soń "Allahý ákbar" dep ıftıtah (ashý, bastaý) tákbiri alynady.
• Qoldar baılanyp, ımam men jamaǵat birge qupııalaı "Sýbhanaka Allahýmma" duǵasyn oqıdy.
• Odan keıin ımam – jarııalaı, jamaǵat – qupııalaı "Allahý ákbar" dep úsh ret tákbir alady. Árbir tákbirdi aıtqanda qoldar joǵary kóterilip, eki janyna túsiriledi. Árbir tákbirdiń arasynda úsh tásbıh aıtylatyndaı sát turady.
• Úshinshi tákbirden keıin qoldar baılanyp, ımam "Á’ýzý" men "Bısmıllahty" qupııalaı, odan keıin "Fatıha" men qosymsha súreni jarııalaı oqıdy.
• Osydan keıin jarııalaı "Allahý ákbar" dep rúkúǵ pen sájdege barady. Jamaǵat ta qupııalaı tákbir alyp, ımamǵa uııdy.
• Sodan keıin ekinshi rákatty bastaıdy. Imam qupııalaı – Bısmıllah, jarııalaı – "Fatıha", sodan keıin qosymsha súre oqıdy.
• Sodan soń osy jerde alǵashqy rákattaǵydaı úsh ret tákbir alady. Budan keıin ımam – jarııalaı, jamaǵat – qupııalaı "Allahý ákbar" dep, rúkúǵ pen sájdege barady.
• Odan keıin otyryp, "át-tahııat", "salaýat", "rábbáná" duǵasy oqylyp, eki jaqqa sálem beriledi.

 

Aıt namazynyń árbir rákatynda úsh qosymsha tákbir bolady ári ol ýájip sanalady.

Aıt namazynan soń juma kúnindegideı eki hutpa oqylady. Aıt hutpalary tákbirmen bastalady, jınalǵan jamaǵat ta osy tákbirge jaılap qosylady. Juma namazyndaǵy súnnetter munda da súnnet. Mákrúh bolǵan dúnıeler bul jerde de mákrúh sanalady. Aıt hutpasynyń namazdan buryn oqylýy – mákrúh delingen.

Aıt namazyna úlgere almaǵan adam jeke ózi aıt namazyn oqı almaıdy. Qalasa tórt rákat namaz oqıdy. Bul sáske namazynyń ornyna jatady.

Oraza aıttaǵy namazdy sál keshiktirip oqý súnnet delinse, al Qurban aıt kezindegi aıt namazyn keshiktirmeı oqý kerek dep aıtylady. Sondaı-aq, oraza aıt namazyna baratyn kezde bir túıir qurma bolsa da dám tatý quptalady. Qurban aıt namazyna eshteńe jemeı barý mustahab dep sanalady.

Býráıda (r.a.) jetkizgen hadıste:"Alla Elshisi (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) Ramazan aıtynda dám tatpaı úıden shyqpaıtyn. Al qurban aıtynda namaz oqyǵanǵa deıin esh nárse jemeıtin", - deıdi.

Aıt namazyna keshigip qalǵan jaǵdaıda ne isteý kerek?

Mundaı jaǵdaıǵa baılanysty "Islam ǵylymhaly" kitabynyń avtorlary mynadaı túsindirme jazǵan:

Aıt namazynyń alǵashqy rákatyna qosymsha tákbirler aıtylǵan soń úlgerip ımamǵa uıyǵan adam ıftıtah tákbirdi alǵannan keıin, "Sýbhanakany" oqymaı, dereý qosymsha tákbirlerdi alady. Eger ımam rúkúǵte turǵan kezde úlgerse, dereý túregep turǵan kúıi tákbir alyp, rúkúǵke barady. Rúkúǵtegi tasbıhterdiń ornyna qosymsha tákbirlerdi qoldaryn kótermeı sol jerde aıtady. Eger úlgere almasa, eshteńe kerek emes. Eger ımamǵa ekinshi rákatta úlgerse, ımam sálem bergennen keıin, oqı almaǵan rákatty qaza etý úshin qııamǵa barǵanda qosymsha tákbirlerdi "Fatıha" jáne qosymsha súreden keıin qupııa alady.

Qazaqstan musylmandary Dinı basqarmasynyń Sharıǵat jáne pátýa bólimi mamandary aıt namazynyń qazasy joq ekenin eske salady. Degenmen jylyna bir ret keletin oraza aıt merekesine erekshe yqylaspen qatysqan abzal.

Aıt kúni qandaı súnnet amaldar oryndalý kerek?

1. Ǵusyl alý.
2. Tis tazalaý.
3. Qurma jeý.
4. Ádemi kıim kııý.
5. Er adamdardyń hosh ıis sebýi quptalady.
6. Sadaqa berý.
7. Aǵaıyn-týys, kórshi-qolańnyń úıine aıttap barý.
8. Aıt namazyna baratyn kezde basqa jolmen, qaıtarda basqa jolmen qaıtý mustahab amal bolyp sanalady.

Kúlli musylman saǵynyp kútken Ramazan aıy da qas-qaǵym sátte zý etip óte shyqty. Bıylǵy aıt meıramy 21 sáýirmen tuspa-tus keledi. Bul kúni elimizdiń túkpir-túkpirindegi meshitterde aıt namazy oqylady. Namaz ýaqytyna baılanysty kesteni Qazaqstan musylmandary Dinı basqarmasynyń saıtynan kórýge bolady.