Bala tárbıesinde eskerilýi tıis 4 qaǵıda
Bala – Alla Taǵalanyń bergen raqymy ári synaǵy. Alla Elshisi (s.ǵ.s.): «Senderdiń árqaısyń baqtashysyńdar jáne senderdiń árqaısylaryń baqqandaryńa jaýap beresińder: ámirshi óziniń qol astyndaǵylarǵa baqtashy sanalady, erkek óziniń januıasynyń baqtashysy, áıel de kúıeýiniń úıinde baqtashy, ári óziniń baqtashylyǵyna jáne onyń balalaryna jaýapty. Sonymen, árqaısyń baqtashysyńdar jáne árqaısyń baqqandaryńa jaýapkershilik kóteresińder»,[1] – degen.
Kez kelgen ata-ananyń jáne salıqaly urpaq súıýdi murat etken jandardyń kókeıinde «Qaıtsem Alla razy bolatyn urpaq tárbıeleımin? Balamnyń baqyty úshin, onyń boıyna adamı qasıetterdi sińirý úshin ne isteýge bolady?» degen sekildi sansyz suraqtar bolary anyq.
1. Úlgi bolý
Bala – ata-ananyń aınasy. «Qısyq aǵashtyń kóleńkesi de qısyq» deıdi qazaq. Eń aldymen, ata-ana ózderi úlgi bolýy tıis. Balańyzǵa bergen aqyl-keńesińiz óz boıyńyzdan tabylmasa, oǵan qulaq asa qoıýy ekitalaı. Sol úshin de ózimizdi tárbıelep, jetildirýge kóńil bólgenimiz durys. Asyl dinimiz ıslamnyń kórkemdigi óz boıymyzdan tabylǵanda ǵana balamyzdyń minezine sińire alamyz.
2. Ózara syılastyq
Januıadaǵy ata-ananyń bir-birine degen qarym-qatynasy óte mańyzdy. «Uıada ne kórseń, ushqanda sony ilesiń» degendeı, balamyzdyń keleshektegi otbasylyq túsinigi, qarym-qatynasy balalyq shaqta kórgenine baılanysty bolmaq. Áıeli erin syılaıtyn, eri áıelin qurmetteıtin tekti otbasydan tekti bala shyǵady.
3. Bos ýaqytyn baqylaý
Zaman solaı degen jeleýmen balamyzdyń kompıýter, planshet, uıaly telefon jáne teledıdar sekildi sandyq tehnıkalarmen bar ýaqytyn sarp etýine múmkindik berip jatatynymyz jasyryn emes. Jarty kúnin Ekran men sýperzamanaýı gadjetterdiń aldynda ótkizetin búgingi balanyń erteńine erterek alańdasaq, utylmasymyz anyq. Ol úshin balamyzdyń túrli gadjetterdi qoldaný ýaqytyn shektep qana qoımaı, kórip otyrǵan dúnıesiniń mazmuny dinimiz ben dilimizdiń qundylyqtaryna qaıshy kelmeýin de qadaǵalap otyrǵan abzal.
Tárbıesinde kem-ketik bolmaýy úshin túrli tyıymdardyń ornyna balama zat, áreket usynyp, soǵan qyzyqtyrǵan ótimdirek. Aıta keterlik jaıt, olardyń bala densaýlyǵyna tıgizer zııany jeterlik.
4. Meıirimdi bolý
Ardaqty paıǵambarymyz Muhammed (s.ǵ.s.) balalarǵa óte meıirimdi edi. Ál-Aqra ıbn Habıs áz paıǵambardyń (s.ǵ.s.) jıeni Hasandy súıip jatqanyn kórip: «Meniń on balam bar, biraq men olardy súımeımin», – degen eken. Sonda Alla elshisi (s.ǵ.s.): «Ózi meıirimdi bolmaǵan jan, meıirimge kenelmeıdi»,[2] – dep jaýap bergen.
Balańyzben qarym-qatynas kezinde barynsha jumsaqtyq tanytyp, basynan jıi sıpap, jaqsy is jasasa, maqtaı túsý – quptarlyq is. Maqtan súıetin bala tilalǵysh keledi. Meıirimdilik tanytar bolsaq, bolashaqta baısaldy, janashyr, minezi jumsaq azamatty tárbıelep shyǵarymyz anyq. Bala tárbıesi basynan osylaı qolǵa alynsa, juǵymdy bolady. Bergen tárbıe tasqa qashap jazý jazǵandaı júregine áser etip, jemis beredi.
