BALA JÁNE DIN
Qazirde jıi kóterilip júrgen máselelerdiń biri balanyń dini máselesi. Átbir ata-ana dúnıege ákelgen balasyn ózderi qalaǵandaı tárbıeleıdi. Oǵan eshkimniń talasy joq shyǵar. Alaıda, balanyń bolashaǵy nemese kózqarasy, tipti tárbıesi únemi ata-anasy qalaǵandaı bola bermeýi múmkin. Áleýmettik jeli, balalardyń óz ortasy t.b. kóptegen faktorlar janama áser etip jatady. Keıde meshitke bara qalsań usaq balalar oınap júredi, tipti bastaýysh synypta oqıtyn balalar ákesimen birge namaz oqyp turady. Bir jaǵynan ımandy urpaq bolyp ósip kele jatyr eken dep qýanaıyn deseń kóbinese ýahabı-sáláfıt jigitter balalaryn (tipti kishkentaı qyzdaryn da) jıi namazǵa súıreıtindigin baıqaısyń. Taltaıyp turyp artyq tákbir alyp ákesiniń aýzynan túskendeı namaz oqyp turǵanda ekiudaı oıǵa qalasyń. Bolashaq ýahabıler. Biraq bulardyń ereksheligi keıinnen qabyldaǵan emes, býa bitti ýahabı bolyp týǵandar. Ondaǵan myń salafıtter otbasynda júzdegen myń bolashaq ýahabı-salafıler tárbıelenip jatqandaı qorqynysh bıleıdi. Keıde, kerisinshe ásire dindarlardyń balalary dinnen bezip ketedi. Bala kezindegi dinı májbúrlik, eseıge kezde dinsizdikke jeteleıdi. Ekeýi de ońǵan dúnıe emes.
Endi balalar kanıkýlǵa shyǵyp jatyr. Ár óńirdegi meshitterde «ımanı jaz» jobasy boıynsha balalar meshitterge keledi. Bolashaq jastardyń búginnen meshitte júrýi, erteńgi jamaǵatty qalyptastyratyn da bolar. Biraq, teris aǵymda júrgenderdiń bastabynda barlyǵy meshitke baryp, saýat ashyp, tipti namazdaryn Hanafı mazaby boıynsha úırengendigin nazarǵa alsaq, búgingi saýat ashý kýrsynda júrgen balalardyń qanshasy erteń mazhabty joqqa shyǵaryp, «ámın!» dep aıǵaılap turary belgisiz. Ótken jumada qasymda turǵan eń jas balalar barynsha «ámın!» dep aıǵaılady. Namaz sońynda bir-biriniń qolynan ustap erlik jasaǵandaı quttyqtap jatyr. mine, bizdegi dindarlyqtyń sıqy. «Shegirtkeden qoryqqan egin ekpeıdi» degendeı endi ne isteımiz?. Bireýler balalardy múlde meshitke kirgizbeý kerek deıdi. Ol da radıkalızm emes pe?! Degenmen, balalardyń bolashaq tárbıesin oılaǵan dindar ata-analar úshin jas kezinde qarılyqqa, medreselerge berý ózi baǵyndyra almaǵan dindarlyqtyń shyńyna balalary jetse eken degen tilegi qalaı bolmaq?!
Qalaı bolǵanda da balanyń dindar bolýy ata-ananyń qalaýyna qaraı emes, bolashaq túsinigine, óziniń dindarlyqqa beıimdiligine baılanysty. Sondyqtan, balaǵa dindi tyqpalaý túrinde emes, úlgi retinde berý durys dep oılaımyn. Adam qudaıdy sanaly túrde túsinetin, izdeıtin jas 18 jas shamasynda deıdi psıhologtar. Oǵan deıin kóbinese ata-anasynyń dininde bolady. Al dindar bolam dep meshit jaǵalaǵan balalar men jastardyń kózqarastaryn ata-anasy muqııat qadaǵalaý kerek. eger óz betinshe jiberetin bolsa áke-sheshesin kápir, istegen asyn haram deıtin kózqarasqa uryný qaýpi bar. Hadıste «Jastyń eń abzaly ózin qart adam sııaqty ustaǵany, qarttyń eń jamany ózin bala sııaqty ustaǵany» dese, qazaq «Balanyń balalyǵyn tyıǵanyń, óskendegi danalyǵyn tyıǵanyń deıdi! Siz qalaı tárbıelep jatyrsyz?...
Keńshilik Tyshhan
