Dindegi danalyq pen darhandyq
Keńes dáýiriniń qylyshynan qan tamyp turǵan zulmat zamanda qanshama halyq qazaq dalasynan pana tapty. Olar ulty da, dini de basqa jurt edi. Biraq, adam balasy. Búginde, olar qazaqqa sheksiz qaryzdar ekenin sózimen de, isimen de bildirýde. Mine, sol taǵdyr tálkegimen qazaq topyraǵyna at basyn tiregen sol halyqtar urpaǵy osy jerde týyp ósýde. Talaı halyqqa Qazaqstan otan boldy. «Álmısaqtan musylmanmyn» degen ata-babamyz olardyń dini bólek dep qýyp shyqqan joq. Adamnyń balasy ǵoı dep baýyryna basty. Barymen bólisti. Sebep, meıirimdi Islam dinin ustanǵan qazaqtyń keń peıildiligi. Adamzatqa meıirimdi de, ádil bolýdy asyl dinimiz ámir etedi.
Mekkede qysym kórgen musylmandarǵa Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) patshasy ádil Habashstanǵa baryp panalaýdy buıyrdy. Habash patshasy Najdashı hrıstıan dinin ustanatyn. Al, Madınaǵa hıjrat etip kelgende Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) ıahýdı halqymen bir qalada beıbit ómir súrýdiń kelisimin jasady. Mine, bul musylmannyń basqa din ókilderimen keshe bir elde, bir shańyraq astynda tatý-tátti, úılesimdi ómir súrgeniniń jáne búgin de ómir súre alatyndyǵynyń kýási hám dáleli. Bul Islam tarıhynan teńizden tamshydaı ǵana bir mysal.
Abaısha aıtqanda: «Biriń – qazaq, biriń – dos. Kórmeseń istiń bári bos». Al, búginde alysqa barmaı-aq, meshit aıasyndaǵy kórinisterdi aıtyp bereıin. Rýhanı ortalyq meshitke qulshylyq jáne saýat ashýmen qatar jeke basyn mazalaıtyn suraqtarmen kelýshilerdiń sany birshama. Onyń ishinde musylman jamaǵatymen qosa basqa din ókilderi de barshylyq.
«Sadýaqas qajy Ǵylmanı» meshitinde qyzmet etip júrgen jyldar. Reń basy sary bir jigit kirip keldi. Eńsesi túsken, kóńili qulazyǵan. Qarjylaı kómek surap kelmegendigi ústi-basynan kórinip-aq tur. Oryssha sóılemese de, qazaqsha túsinedi eken. Ulty nemis. Qazaqstanda týyp-ósken. Árıne, ulty bólek bolǵany sııaqty dini de musylman emes. Biraq, rýhanı jylýlyq izdep kelgen. Keýdesindegi qaptaǵan suraqqa eshbir jerden mardymdy jaýap tappaǵan kórinedi. Bul da bir Qudaıǵa qulshylyq etetin oryn ǵoı dep meshitke kelip turǵan jaıy bar eken. Birshama ýaqyt áńgimelestik. Nege olaı, Nege bulaı, Adam jaratylǵandaǵy maqsaty qandaı degen sııaqty oıynda júrgen suraqtardy qoıyp jatty. Izdegen suraǵynyń jaýabyn alǵan soń, azdap bolsa da, sergigen tárizdi boldy. Júzinen baıqalyp tur. Qosh aıtysyp, jónine kete bardy.
Birneshe apta ótken soń, áligi «dosym» meshitke kep, burynnan arqa-jarqa bop júrgen dosyndaı meni qushaqtap aman-saýlyq surasty. Meniń aıat pen hadıspen aıtqan nasıhatymdy uıyp tyńdaıtyn. Arasynda «Ereke, Quran oqyshy» dep ótinip qoıady. Qurannyń bir betin naqyshyna keltirip, oqyp bitken kezde «baýyryma» qarasam, tereń oıda, rýhanı bir lázzatta otyrǵanyna talaı kýá boldym.
«Kýá bol, men musylman boldym» dep kálıma aıtpaıdy. Biraq, qıynshylyq bolsa da, qýanyshy bolsa da meshitke kelip bólisedi. Duǵa-tilek aıtýymdy suranady. Biraz aılardan soń ramazan aıy keldi. «Orazań qabyl bolsyn» dep shyn yqylasyn bildirip quttyqtap ketti. Bir kúni taraýıhqa kelip tur. Men de namazǵa qatysamyn deıdi. Munyń barlyǵy, adammen jyly sóılesýden. Seniń diniń bólek, ultyń basqa demeýden. Ol da, men de bir Allanyń pendesimiz. Adam atanyń urpaǵymyz. Islam dininiń basqa dindi ustanatyn adamdarmen qarym-qatynasy osyny buıyrady.
Bir qyzyǵy, Quran da tyńdaıdy, namazǵa da qatysyp qoıady, marqum jora-joldastarynyń rýhyna dep sadaqa da salady. Qurban aıtta «Erbol, qurbandyqty qaıda shalamyz» dep kelgeni boldy. Osylaısha, óz ishimnen ony musylman ǵoı dep qoıamyn. Óıtkeni, sharıǵatta ıman júrekte, al tilmen aıtý ony musylman dep qabyldaýdyń sharty delinedi emes pe?
Aıtpaǵym, búgingi kúni namaz oqyp júrip, ózimen birge bir sapta turǵan dindes baýyryn «Kápirsiń nemese tirligiń Quran men súnnetke saı emes» deýshiler basqa turmaq, óz ata-anasyn Islamnyń qundylyqtarynan maqurym etýde. Islam – beıbitshilik dini, musylman – beıbitshilikti nasıhattaýshy adam ekenin umytpaıyq!
Erbol Abdýahıtuly
