«Duǵam qabyl bolsyn» deseńiz...
Arab tilindegi «dýaa» sóziniń maǵynasy «suraý», «jalbaryný» degenge keledi. Allaǵa duǵa etý degen sóz Oǵan jalbarynyp, ár nárseniń qaıyrlysyn suraý degendi bildiredi. Basqa bir adamǵa duǵa etý ol adamǵa jaqsylyq tileý degenge saıady. Demek, duǵa pendeniń Rabbysynan jalbarynyp suraýyn bildiredi.
Osy tusta aıta ketetin bir jaıt, jasaǵan duǵasy qabyl bolýy úshin ár musylman duǵanyń ádepteri men sharttaryn, qabyl bolý yqtımaldyǵy joǵary ýaqyttar men qabyl bolýyn tosatyn kedergiler jaıly habardar bolǵany durys.
Duǵanyń ádepteri
1. Allaǵa madaqpen bastap, Paıǵambarǵa ﷺ salaýat aıtýmen aıaqtaý kerek.
2. Duǵany keńshilik kezinde de, qıyndyq kezinde de qylý.
3. Januıasyna ne mal-múlkine, balalaryna nemese ózine qarsy duǵa qylmaýy tıis.
4. Duǵany aqyryn daýyspen qylý.
5. Duǵa qylǵanda Allaǵa qatty jalbaryný.
6. Duǵany qaıta-qaıta qylý.
7. Qubylaǵa qarap duǵa qylý.
8. Duǵa qylǵanda qoldy joǵary kóterý.
9. Duǵa qylardan buryn dáret alý.
10. Duǵa qylǵanda Alla Taǵaladan qorqyp jylaý.
11. Basqa bireýge duǵa qylsa birinshi ózinen bastaý.
12. Táýbe etý jáne haqsyz istegenderin qaıtarý.
13. Ózimen birge ata-anasyna da duǵa qylý.
14. Ózimen birge ıman keltirgen erler men áıelderge de duǵa qylý.
Duǵanyń qabyl bolýynyń basty ýaqyttary
1. Qadir túni.
2. Paryz namazdarynyń sońy.
3. Túnniń sońǵy bóligi.
4. Azan men qamat arasynda.
5. Paryz namazdaryna azan aıtylǵanda.
6. Namazǵa qamat aıtylǵanda.
7. Jańbyr jaýǵanda.
9. Juma kúniniń bir saǵaty.
10. Zámzám sýyn izgi nıetpen ishken kezde.
11. Sájdede jatqanda.
12. Tún ýaǵynda uıqydan turyp, qylǵan duǵa.
13. Júnis paıǵambardyń duǵasymen tilese:
لَا إِلَهَ إِلا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ
Oqylýy: Lá ılahá ılla ántá, sýbhanaka, ınnı kýntý mıná-zzalımın»
Maǵynasy: "Senen basqa eshbir táńir joq! Sen - páksin. Shyn máninde men óz-ózine zulymdyq jasaǵandardan boldym"
14. Basqa bále-qaza tóngende.
15. Dáret alǵannan keıin.
16. Arafa kúni.
17. Ramazan aıynda.
18. Musylmandar jınalyp Allany zikir etken kezde.
19. Átesh shaqyrǵanda.
20. Zýl-hıjja aıynyń alǵashqy onkúndiginde.
Duǵanyń qabyl bolýynyń eń úlken, eń mańyzdy sharttary tómendegideı:
Birinshi shart: Yqylas-ynta. Ol – duǵa men oǵan amaldy barlyq kúmán týǵyzatyn nárselerden taza oryndaý, barlyq isti bir Allaǵa tapsyrý
Ekinshi shart: Udaıylyq. Bul – tek duǵanyń ǵana emes, ǵıbadat túrleriniń barlyǵynyń da sharty.
Úshinshi shart: Alla taǵalaǵa shyn senim men duǵanyń qabyl bolýyna anyq ılaný.
Tórtinshi shart: duǵany júrekten shyǵarý, Rabbydan qorqý, Allanyń aldyndaǵy mol saýaptan úmit etip, jazalarynan jasqaný.
Besinshi shart: duǵany nyq sheshimmen, yjdaǵattylyqpen, baısaldylyqpen tileý. Musylman Rabbysyna tileý tilegende aınymas nyq sheshimmen, ynty-shyntysymen berilip duǵa qylýy kerek.
Duǵanyń qabyl bolýyna kedergi keltiretin nárseler tómendegideı:
Birinshi kedergi: haramǵa boı aldyrý, harammen jeý, ishý, kııý.
Ekinshi kedergi: duǵanyń tez qabyl bolýyna degen shydamsyzdyq tanytyp, aqyrynda duǵany tastap qoıý.
Úshinshi kedergi: asylyq jáne tyıym salynǵan isterge boı urý. Duǵanyń qabyl bolýyna tyıym salynǵan shekterdi buzyp, kúnálarǵa barý kedergi bolýy múmkin.
Tórtinshi kedergi: Alla Taǵalanyń mindettegen paryzdaryn oryndamaý. Qulshylyq isterin oryndaýdyń duǵanyń qabyl bolýynyń bir sebebi desek, kerisinshe, musylmanǵa mindettelingen paryzdardy oryndamaý da duǵanyń qabyl bolýyna kedergi bolyp esepteledi.
Besinshi kedergi: Kúná-qatelikte bolý ne týystyq baılanystaryn úzý.
Altynshy kedergi: Duǵanyń qabyl bolýy Allanyń hıkmetimen keshigýi yqtımal. Bul týraly bir hadıste aıtylǵan.
Musylmannyń kúndelikti aıtyp júretin duǵalary
اَللَّهُمَّ رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ». رَوَاهُ البُخَارِيُّ وَمُسْلِمٌ.
Oqylýy: «Allaahýmmá, Rabbánáá áátıná fıd-dýnııa hásánátáý-ýa fıl-aahıratı hásánátáý-ýa qınaa ázáábán-naar».
Maǵynasy: «Ýa, Alla! Rabbymyz! Bizge dúnıede de jaqsylyq ber, aqyrette de jaqsylyq ber jáne tozaq azabynan saqta!». Buharı men Múslim rıýaıat etken.
2- «اَللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ فِتْنَةِ النَّارِ وَعَذَابِ النَّارِ، وَفِتْنَةِ القَبْرِ، وَعَذَابِ القَبْرِ، وَشَرِّ فِتْنَةِ الغِنَى، وَشَرِّ فِتْنَةِ الفَقْرِ، اَللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ فِتْنَةِ المَسِيحِ الدَّجَّالِ، اَللَّهُمَّ اغْسِلْ قَلْبِي بِمَاءِ الثَّلْجِ وَالبَرَدِ، وَنَقِّ قَلْبِي مِنَ الخَطَايَا كَمَا نَقَّيْتَ الثَّوْبَ الأَبْيَضَ مِنَ الدَّنَسِ، وَبَاعِدْ بَيْنِي وَبَيْنَ خَطَايَايَ كَمَا بَاعَدْتَ بَيْنَ المَشْرِقِ وَالمَغْرِبِ، اَللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْكَسَلِ وَالْمَأْثَمِ وَالْمَغْرَمِ». رَوَاهُ البُخَارِيُّ وَمُسْلِمٌ.
Oqylýy: «Allaahýmmá ınnı áýýzý bıká mın fıtnátın-naar ýa ázáábın-naar ýa fıtnátıl-qabrı, ýa shárrı fıtnátıl-ǵına, ýa shárrı fıtnátıl-faqrı. Allaahýmmá ınnı áýýzý bıká mın shárrı fıtnátıl-másııhıd-dádjjaal. Allaahýmmaǵsıl qalbıı bımááıs-sáldjı ýal-barad, ýa naqqı qalbıı mınál-hataaıa kámáá naqqaıtás-sáýbál-ábıada mınád-dánás, ýa bááıd báınıı ýa báıná hataaıaıa kámáá bááádtá báınál-mashrıqı ýal-maǵrıb. Allaahýmmá ınnıı áýýzý bıká mınál-kásálı ýal-másámı ýal-maǵramı».
Maǵynasy: «Ýa, Alla! Shyn máninde men Ózińmen tozaq synaǵynan, tozaq azabynan, qabir synaǵynan, qabir azabynan, baılyqtyń aýyr synaǵynan, kedeıliktiń aýyr synaǵynan saqtanamyn. Ýa, Alla! Shyndyǵynda men Ózińmen Másih Dajaldyń aýyr synaǵynan saqtanamyn. Ýa, Alla! Júregimdi qarmen jáne sýyqpen jýǵaısyń. Júregimdi kúná-qatelikterden appaq kıimdi kirden tazartqandaı tazartqaısyń. Kúná-qatelikterim men meniń aramdy shyǵys pen batystyń arasyndaı ara-qashyqtyqqa alystatqaısyń. Ýa, Alla! Shyndyǵynda men Ózińmen jalqaýlyqtan, kúnádan, zııanǵa ushyraýdan saqtanamyn». Buharı men Múslim rıýaıat etken.
3 - «اَللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ العَجْزِ وَالكَسَلِ، وَالجُبْنِ وَالهَرَمِ وَالبُخْلِ، وَأَعُوذُ بِكَ مِنْ عَذَابِ القَبْرِ، وَمِنْ فِتْنَةِ المَحْيَا وَالمَمَاتِ». رَوَاهُ البُخَارِيُّ وَمُسْلِمٌ.
Oqylýy: «Allaahýmmá ınnıı áýýzý bıká mınál-adjzı ýal-kásálı ýal-djýbnı ýal-haramı, ýal-býhlı ýa áýýzý bıká mın ázáábıl-qabrı, ýa mın fıtnátıl-mahıa ýal-mámáát».
Maǵynasy: «Ýa, Alla! Shyndyǵynda men Ózińmen dármensizdikten jáne jalqaýlyqtan, qorqaqtyqtan, kárilikten, sarańdyqtan saqtanamyn. Sondaı-aq Ózińmen qabir azabynan jáne tirshilik pen ólimniń synaqtarynan saqtanamyn». Buharı men Múslim rıýaıat etken.
4 - «اَللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ جَهْدِ البَلَاءِ، وَدَرَكِ الشَّقَاءِ، وَسُوءِ القَضَاءِ، وَشَمَاتَةِ الأَعْدَاءِ». رَوَاهُ البُخَارِيُّ وَمُسْلِمٌ.
Oqylýy: «Allaahýmmá ınnıı áýýzý bıká mın djáhdıl-báláá, ýa dárákısh-shaqaa ýa sýý’ıl-qada, ýa shámáátátıl-ádáá».
Maǵynasy: «Ýa, Alla! Shyndyǵynda men Ózińmen báleniń meńdep alýynan, baqytsyzdyqtyń jetýinen, taǵdyrdyń jamanynan, dushpandardyń tabasynan saqtanamyn». Buharı men Múslim rıýaıat etken.
Duǵamyz nege qabyl bolmaıdy?
Bir aýylda duǵasy eki etilmeı qabyl bolatyn bir adam bar eken. Duǵalary qabyl bolmaıtyn bir top adam álgi adamnyń aldynan shyǵyp, munyń syry men jaı-japsaryn suraıdy. Duǵasy qabyl bolatyn adam bir top adamnan: «Dál qazir sender tanymaıtyn bir adam kelip qaryzǵa aqsha surasa berer me edińder?» - dep suraıdy.
Olar biraýyzdan:
– Tanymaıtyn adamǵa qalaı qaryz beremiz, - deıdi.
Jaraıdy, eger men surasam berer me edińder? - dep taǵy suraqtyń astyna alady. Sen surasań, árıne, beremiz, - deıdi. Olardan ne úshin beretindikteriniń sebebin suraǵanda, bylaı jaýap qaıyrady:
– Biz seni jaqsy tanımyz. Sen sózińde turasyń, ótirik aıtpaısyń, shynshylsyń. Sen árdaıym jaqsylyq isteısiń, - deıdi. Sonda álgi adam:
Mine, Alla taǵala da dál solaı. Ózin jaqsy tanıtyn, ózine berik senetin, árdaıym Ony eske alatyn, quldyq mindetin qolynan kelgenshe durys atqaratyn adamdardyń duǵasyn qabyl etedi, - degen eken.
