EŃBEK ETSEŃ EMERSIŃ

18 qańtar 2023 3591 0
Оqý rejımi

Óz násibin aram jolmen emes, adal kásip arqyly tabý kúlli adamzatqa jaǵatyn asyl qasıetterdiń biri. Qazaq halqynda da eńbek etýge shaqyratyn, adal kásip etýge úndeıtin sózder jetkilikti. Kásibiniń basym bóligi mal sharýashylyǵy bolyp tabylatyn dala halqynda eńbek etpegen jan eskerýsiz qalatyn. Sondyqtan qajyrlylyq, adal kásippen mal tabý er jigitke qoıylatyn basty talaptardyń biri sanalatyn. Tilimizde tiri jandy tyrbanyp tirshilik etýge úndeıtin mynadaı maqal-mátelder bar. «Adal eńbekpen mal izdemek arly adamnyń isi». «Beınet, beınet túbi – zeınet». «Eńbek etseń – emersiń». «Mańdaıy terlemegenniń qazany qaınamaıdy».

Berekesi ketken aýyldyń
Aıtqany ósek bolar,
Ańdyǵany tósek bolar.
Berekesi kirgen aýyldyń
Aınaldyrǵany sharýa bolar,
Ekkeni tary, jegeni jarma bolar.

Osy aıtylǵannyń barlyǵy asyl dinimizdiń murattarymen saı keledi. Islam adamzatty aldymen Qudaıǵa ıman keltirýge, sosyn sol ımannyń aıasynda izgi jumys isteýge shaqyrady. Adal eńbekpen nesibesin aıyrý paıǵambarlardyń daǵdysy. Árbir paıǵambar óz eńbegimen tabys taýyp, kúneltken. Imandy jandy adal eńbek etýge úndeıtin tómendegideı hadıster bar.

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «خَيْرُ الْكَسْبِ كَسْبُ يَدِ الْعَامِلِ إِذَا نَصَحَ». رَوَاهُ أَحْمَدُ.

Ábý Hýraıradan (r.a.) jetken rıýaıatta Allanyń Elshisi (s.a.s.): «Kásiptiń eń qaıyrlysy yqylasty jumysshynyń qol eńbegi», – degen[1].

عَنِ الْمِقْدَادِ بْنِ مَعْدِ يَكْرَبَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:«مَا أَكَلَ أَحَدٌ طَعَامًا قَطُّ خَيْرًا مِنْ أَنْ يَأْكُلَ مِنْ عَمَلِ يَدَيْهِ وَإِنَّ نَبِيَّ اللهِ دَاوُدَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ كَانَ يَأْكُلُ مِنْ عَمَلِ يَدَيْهِ». رَوَاهُ البُخَارِيُّ.

Mıqdad ıbn Maǵdyıakrabtan (r.a.) jetken rıýaıatta Paıǵambar (s.a.s.): «Eshbir adam óz qol eńbegimen tapqan taǵamynan qaıyrly tamaq jemegen. Rasynda, Allanyń paıǵambary Dáýit (a.s.) te qol eńbegimen tamaq taýyp jegen», – deıdi[2].

عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ مَسْعُودٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «طَلَبُ كَسْبِ الْحَلاَلِ فَرِيضَةٌ بَعْدَ الْفَرِيضَةِ». رَوَاهُ الْبَيْهَقِيُّ.

Abdýlla ıbn Masǵudtan (r.a.) jetken rıýaıatta Allanyń Elshisi (s.a.s.): «Adal jolmen kásip izdený paryzdan keıingi paryz», – degen[3].

عَنْ رَافِعِ بْنِ خَدِيجٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قِيلَ: يَا رَسُولَ اللهِ أَيُّ الْكَسْبِ أَطْيَبُ؟ قَالَ: «عَمَلُ الرَّجُلِ بِيَدِهِ وَكُلُّ بَيْعٍ مَبْرُورٌ». رَوَاهُ أَحْمَدُ.

Rafıǵ ıbn Hadıjden (r.a.) jetken habarda birde adamdar Allanyń Elshisinen (s.a.s.) kásiptiń eń jaqsysy týraly suraıdy. Sonda ol (s.a.s.): «Ol – kisiniń óz qolymen jumys jasaýy jáne barlyq izgi saýda», – dep jaýap beredi[4].

قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «التَّاجِرُ الصَّدُوقُ الأَمِينُ مَعَ النَّبِيِّيِنَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ». رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ.

Bir rıýaıatta Allanyń Elshisi (s.a.s.): «Shynshyl, amanatqa qııanat jasamaıtyn saýdager (jumaqta) paıǵambarlarmen, shynshyldarmen, sháhıdtermen birge bolady», – degen[5].

عَنْ الزُّبَيْرِ بْنِ الْعَوَّامِ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «لَأَنْ يَأْخُذَ أَحَدُكُمْ حَبْلَهُ فَيَأْتِيَ بِحُزْمَةِ الْحَطَبِ عَلَى ظَهْرِهِ فَيَبِيعَهَا فَيَكُفَّ اللَّهُ بِهَا وَجْهَهُ خَيْرٌ لَهُ مِنْ أَنْ يَسْأَلَ النَّاسَ أَعْطَوْهُ أَوْ مَنَعُوهُ». رَوَاهُ البُخَارِيُّ.

Zýbáır ıbn Aýýamnan (r.a.) jetken rıýaıatta Paıǵambar (s.a.s.): «Senderdiń bireýleriń bir jip alyp, daladan bir qushaq otyn arqalap ákelip, sol arqyly Allanyń qalaýymen kúneltkeni adamdardan qaıyr suraǵanynan qaıyrly», – degen[6].

 عَنِ النُّعْمَانِ بْنِ بَشِيرٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَلَى الْمِنْبَرِ: «مَنْ لَمْ يَشْكُرْ الْقَلِيلَ لَمْ يَشْكُرْ الْكَثِيرَ، وَمَنْ لَمْ يَشْكُرْ النَّاسَ لَمْ يَشْكُرْ اللَّهَ، التَّحَدُّثُ بِنِعْمَةِ اللَّهِ شُكْرٌ، وَتَرْكُهَا كُفْرٌ، وَالْجَمَاعَةُ رَحْمَةٌ، وَالْفُرْقَةُ عَذَابٌ». رَوَاهُ أَحْمَدُ.

Nuǵyman ıbn Báshırden (r.a.) jetken rıýaıatta Paıǵambar (s.a.s.) minberge shyǵyp bylaı degen: «Azǵa shúkirshilik etpegen kópke shúkirshilik etpeıdi. Adamdarǵa alǵys aıtpaǵan Allaǵa da alǵys aıta almaıdy. Allanyń nyǵmeti týraly sóıleý – shúkirshildik. Al ony tastaý – kúpirlik. Kópshilik – rahymdyq, odan bóliný – azap»[7].

مَرَّ عَلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ رَجُلٌ، فَرَأَى أَصْحَابُ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مِنْ جَلَدِهِ وَنَشَاطِهِ، فَقَالُوا: يَا رَسُولَ اللَّهِ، لَوْ كَانَ هَذَا فِي سَبِيلِ اللَّهِ؟ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «إِنْ كَانَ خَرَجَ يَسْعَى عَلَى وَلَدِهِ صِغَارًا فَهُوَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ، وَإِنْ كَانَ خَرَجَ يَسْعَى عَلَى أَبَوَيْنِ شَيْخَيْنِ كَبِيرَيْنِ فَهُوَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ، وَإِنْ كَانَ يَسْعَى عَلَى نَفْسِهِ يُعِفُّهَا فَهُوَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ، وَإِنْ كَانَ خَرَجَ رِيَاءً وَمُفَاخَرَةً فَهُوَ فِي سَبِيلِ الشَّيْطَانِ». رَوَاهُ الطَّبَرَانِيُّ.

Birde Paıǵambardyń (s.a.s.) qasynan bir kisi ótedi. Ol adamnyń qaıraty men jigerin baıqaǵan Alla Elshisiniń (s.a.s.) sahabalary: «Ýa, Rasýlalla! Myna adam Allanyń jolynda ma?» − dep suraıdy. Sonda Alla Elshisi (s.a.s.): «Eger jas balalaryna nápaqa tabý úshin jolǵa shyqsa, ol Alla jolynda. Eger jasy ulǵaıǵan qart ata-anasynyń qamy úshin shyqsa, ol Alla jolynda. Eger óz basyn (tilenshilikten, kedeıshilikten) saqtaý úshin shyqsa, ol Alla jolynda. Al eger adamdarǵa kórsetý úshin, rııakerlik, maqtanshylyq maqsatynda shyqsa, ol shaıtannyń jolynda», − dep jaýap beredi[8].

 


[1] Ahmet rıýaıat etken
[2] Buharı rıýaıat etken
[3] Báıhaqı rıýaıat etken
[4] Ahmet rıýaıat etken
[5] Termezı rıýaıat etken
[6] Buharı rıýaıat etken
[7] Ahmet rıýaıat etken
[8] Tabaranı rıýaıat etken

Pіkіrler Kіrý