KÁLÁM ILIMI TÝRALY
Kálám ilimi – arabshasy «ılmýl-kálám», ıaǵnı «sóz ilimi» musylman ǵalymdarynyń senim máselelerin talqylaý, pikirtalas úshin ejelgi grek oıshyldarynyń eńbekteriniń negizinde túzgen ilimi. Latynsha balamasy «teologııa». Kálám ilimi aqylı, ıaǵnı logıkalyq qısyndardy qoldaný arqyly naqlı, ıaǵnı aıattar men hadısterdegi tujyrymdardy tuǵyrlaı túsedi. Bul ilimge degen muqtajdyq musylman áleminde paıda bolǵan san túrli toptardyń arasyndaǵy, basqa din ıelerimen aradaǵy pikirtalastarda talasýshy taraptarǵa birdeı hám bári de tolyq moıynsunatyn logıkalyq qısyndar men tujyrymdar qalyptastyrý qajettiliginen týyndady.
Óıtkeni árbir top aıattar men hadısterdi ózderiniń ustanymdaryna laıyq túrde túsindirýge tyrysyp baǵyp, ıláhı ýahıdy óz betterinshe ıleýge tyrysty. Osydan kelip bir aıattyń maǵynasy týraly san alýan pikirler qalyptasty. Sondyqtan da kún tártibinde barlyq toptarǵa birdeı logıkalyq qaǵıdattarǵa júginýge, pikirtalastyń jalpyǵa ortaq talaptaryn belgileý máselesi turdy. Árkim aıat-hadısti óz betinshe túsindiretindikten naqlı aıǵaqtardan góri áýeli logıkaǵa laıyqtalǵan aqlı aıǵaqtardy alǵa ustaýdyń talaby týdy. Sol zamannyń talaby solaı boldy.
