Hıjama – myń bir derttiń daýasy
Búgingi tańda birqatar medıtsınalyq ınstıtýttar men ǵylymı ortalyqtarda hıjamany halyqtyq emdeý ádisi retinde zertteýde. Ǵalamtordan da bul ǵajaıyp emdeý tásili jaıly maǵlumattar kóp. Nazarlaryńyzǵa arab tildi ıslam saıttardaǵy hıjama jaıly kólemdi maqalanyń yqshamdalǵan túrin usynamyz.
Emniń eń úzdik ádisi
Ánas (r.a.) rıýaıat etken hadıste: «Sender emdikte qoldanǵan eń úzdik ádis – hıjama»[1], – dep aıtylǵan.
Adam azǵasynda qannyń qyzyl túıirshikteri únemi kóbeıý ústinde bolady. Qannyń tepe-teńdigin saqtaýdyń eń qaýipsiz jáne belsendi joly – hıjama. Zertteý boıynsha, tamyr qany men bulshyq et qany bólek bolatyndyǵyn kórsetti. Bulshyq ette qannyń aq túıinshikteri azdaý. Al, aq túıirshikter deneni qorǵaýshy jáne vırýs pen bakterııalarmen kúresýshi mindetin atqarady. Bul óz kezeginde, hıjama jasaý aǵzada ımmýnıtetti saqtap turýshy qannyń qalyp, qannyń artyq qyzyl túıirshikteriniń shyǵýyna sebep bolady.
Emniń bul túrin Quran oqýmen jasaý asa mańyzdy. Tipti, jańa medıtsınalyq zertteýler daýys tolqyndary men yrǵaǵynyń qan jasýshalaryna áseri dáleldengen. Jaqsy daýys tolqyny qannyń durys júrýine, jasýshalarynyń belsendiligine jáne tepe-teńdigin retteýge yqpal etedi. Sonymen birge, daýys jasýshanyń ómirin uzartýǵa septigi tıedi. Sýdaǵy, aýadany jáne kúndelikti tutynatyn azyq-túliktegi las zattar, vırýs pen ýly zattar jasýshanyń ómirin qysqartady. Al, jaqsy daýys sonyń barlyǵyna em. Al, Qurandy oqı otyryp hıjama jasaý taza qannyń belsendiligin arttyryp, «ólgen» qannyń deneden jyldam shyǵý protsesin údetedi. Osylaısha, hıjamanyń adamǵa paıdaly áserin kúsheıte túsedi. Quran Kárimde: «Biz múminderge shıpa jáne raqym bolatyn Quran aıattaryn túsiremiz...»,[2] – dep baıandalǵandaı, árbir aıatynda belgili bir aýrýǵa shıpa.
Shıpa úshin Quran oqýdyń sharty:
1. Em qabyldaýshy Quran aıattaryn tańerteń-keshke oqýdy daǵdyǵa aınaldyrýy qajet. Hıjama jasaýdan aldyn jeti kún oqyǵan durys. Qurandy ózi estıtindeı jáne baısaldy daýyspen oqýy qajet;
2. Bal aralasqan sýǵa aıatpen dem salý. Quran Kárimde: «...Onyń qarnynan adamdarǵa shıpa bolatyn túrli-tústi qorektik bal shyǵardyq. Shynynda, oı júgirte biletin qaýym úshin munda da dálel bar»[3], – dep aıtylǵandaı, adam jasýshasyna eń tıim áser etý joly – sý jáne bal. Bal aralasqan sýǵa Quran aıattaryn oqý sýsynnyń emdik qasıetin arttyra túsedi. Emdelýshi shıpany berýshi Alla dep kámil senýi qajet.
3. Emdelýshi dáret alý, namaz oqý jáne oraza tutý sııaqty Quran ámirlerin tolyǵymen oryndaýdy bastaýy qajet. Sonymen birge, ǵaıbat, sóz tasý, haramǵa kóz salýdan tıylýy tıis. Mine, sonda, jany men táni arasynda úılesimdilik paıda bolyp, boıyna em qona bastaıdy;
4. Úzdiksiz oqý. Hıjama jasaý protsesi bastalǵannan tolyǵymen aıaqtalǵansha, Quran oqylyp turǵany abzal. Ásirese, «Fatıha» súresin oqý keńes etiledi.
Hıjama... Myń bir dertke daýa
Adamnyń ósý protsesi jıyrma jasynda toqtaıtyndyǵy belgili. Onyń saldarynan adam aǵzasynda, ásirese, arqa jaǵynda tuz sııaqty ýly zattar jınala bastaıdy. Ólgen qan túıirshikteriniń kóbeıýinen soń qan aınalyp jumysy baıaýlaıdy. Ol óz kezeginde deneniń qyzmetine keri áser etedi.
Hıjama – túrli soqqylar saldarynan denede turyp qalǵan ýly jáne buzylǵan qannan artylýdyń tıimdi tásili. Sonymen birge, qan aýrýlaryn emdep, deneniń belsendiligin artyrady. Hıjama – qaterli isik aýrýynan saqtap, keıbir sal aýrýynyń aldyn alady. Sonymen qatar, revmatızm, astma, qatty bas aýrýyn (mıgren) aldyn alady.
Hıjama – jelke, arqa jáne aıaq bulshyq etteriniń tartylýyna qarsy taptyrmaıtyn em. Hıjama denege qýat júkteıtin kóz retinde jumys isteıdi. Beldegi júıke aýrýlaryn emdeıdi. Sondaı-aq, búırektiń qabynýyna em.
Qoryta aıtqanda, hıjama jasaýmen:
1.Denedegi jalpy álsizdik;
2.As qorytý júıesin jaqsarý;
3.Deneniń belsendiligin artyrý;
4.Júıke aýrýlary;
5.Deneni «ólgen» qannan tazartý;
6.Immýnıtetti kúsheıteý;
7.Aǵzany ýly zattardan tazartý;
8.Saqtaý qabiletininiń álsizdigi;
9.Mıda qannyń uıýynan qorǵaý;
10.Omyrtqa deńgeıindegi aýrýdy jeńildetý;
11.Kórý qabiletin jaqsartý;
12.Jynystyq álsizdikti joıý;
13. Qan aınalymyn retteıdi;
14.Bulshyq ettiń tyrysyp qalýy emdeledi.
Hıjama jasaý
Qannyń quramy 45 paıyz jasýshadan, 55 paıyzy suıyqtyqtan (plazmadan) turady. Adamnyń aǵzasynda 25 trıllıon (qyzyl túıirshik), 35 mıllıard (aq túıirshik) qan bar. Adam boıyndaǵy qan qalany Elektr qýatymen qamtamasyz etetin stantsııa ispetti. Qan aǵzaǵa ottegi men qorekti tasymaldaýshy qyzmetin atqarady. Al, qannyń aq túıirshigi denege shabýyl jasaıtyn vırýs pen bakterııaǵa toıtarys beretin «ásker» sııaqty.
Hıjama, qarapaıym tilmen aıtqanda, bos shyny ydysty arqaǵa qoıyp, ydystyń ishinen aýa shyǵaryp tastalady. Terige jabysqan ottegisiz ydys ınemen tesilgen teriler arasynan óli qandy sorý ádisimen jasalady.
Hıjamanyń sharttary
Hıjama jasatý – emdelýdiń bir joly. Sonymen qosa, súnnet amal bolǵandyqtan, ózine jarasa saýaby da bar. Degenmen, medıtsınalyq turǵydan emniń bul ádisine qoıylatyn birqatar sharttar bar:
1.Zalalsyzdandyrý. Hıjama jasaıtyn qural-jabdyqty denege ınfektsııa túspeýi úshin jiti taza ustaý qajet;
2.Hıjama jasaýǵa eń abzal aǵza – ıyq. Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) solaı etken;
3.Hıjama orny. Hıjama jasalatyn dene múshe qandy kóp joǵaltpaýy úshin úlken etpeı ıneniń ushyndaı ǵana tesý;
4.Emdelýshi jaǵdaıy. Hıjama jasatýshynyń kóńil kúıi men jaǵdaıy birqalypty bolǵany jón.
Hıjamamen emdeý – úsh myń jyldan beri belgili ádis. Alla Elshisi (s.ǵ.s.) óz sózinde emdeýdiń bul ádisin joǵary baǵalaǵan. Hıjama jasatý úshin joǵarydaǵy keńesterdi eskere júrińizder. Sonymen qatar, eń mańyzdysy bilikti jáne tájirıbeli maman kómegine júginińizder.
[1] Buharı, Mýslım.
[2] «Isra» súresi, 82-aıat.
[3] «Nahyl» súresi, 69-aıat.
