Madına qalasynyń mártebesi

Madına – Alla elshisiniń (s.ǵ.s.) qalasy. Bul – hıjret, amandyq pen tynyshtyq jáne jupar ańqyǵan qosh ıisti qala. Madınada Islam dini keń etek jaıa tústi. Bul qasıetti qalany Paıǵambar (s.ǵ.s.) jáne onyń sahabalary erekshe qatty jaqsy kórdi. Madına qos qasıetti qalanyń ekinshisi. Sondyqtan Alla Taǵala bul qalaǵa erekshe mártebe berip, ózdik qasıetterge bóledi.

1. Hıjret qalasy. Alla elshisi (s.ǵ.s.) óz sahabalarymen qonys aýdaryp kelgen jalǵyz meken. Óıtkeni, sol shaqta Paıǵambardan (s.ǵ.s.) arab dalasy tutastan teris aınalǵan edi. Al, madınalyqtar eń jaqsy qonaq Paıǵambarymyzǵa (s.ǵ.s.) laıyqty syı-qurmet kórsetken erekshe qonaqjaı jurt bola bildi;

2. Paıǵambar (s.ǵ.s.) júreginen oryn alǵan qala. Madına Alla elshisine (s.ǵ.s.) qorǵan ári járdemshi boldy. Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) da bul qala men onyń turǵyndaryn óte jaqsy kórdi. Rabbysyna duǵa etip: «Ýa, Alla! Madınany bizge súıikti et, Mekkeni jaqsy kórgenimizdeı jáne odan da qattyraq»[1], – dedi. Al, Madınadaǵy Ýhýd taýy jaıly: «Bul bizdi jaqsy kóretin, biz de ony jaqsy kóretin taý», – degen.

3.Qos qasıetti qalanyń biri. Alla Taǵala jáne Onyń elshisi qııamet kúnine deıin qasıetti dep jarııalaǵan qala. Mekke qalasyn Ibrahım (ǵ.s.) qasıetti dese, Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) Madına qalasyn kıeli etti. Ol óz duǵasynda: «Ýa, Alla! Ibrahım Mekkeni qasıetti etti, al men qos qara tas arasyndaǵy jerdi (Madınany) qasıetti ettim»[2], – degen eken.

4. Paıǵambar (s.ǵ.s.) meshiti turǵan qala. Alla elshisiniń (s.ǵ.s.) meshiti – Mekkedegi ál-Haramnan keıingi eń abzal meshit. Sol sebepti, bul meshitte namaz oqýdyń eselep saýaby bar. Ábý Hýraıra (r.a.) «Meniń meshitimde oqylǵan namaz, ál-Haram meshitinen basqa meshitterde oqylǵan namazdan myń ese qaıyrly»[3] degen hadıs rıýaıat etken.

Sonymen birge, arnaıy zııarat etip kelinetin úsh meshittiń biri. Hadıste bylaı aıtylady: «Tek úsh meshitke arnaıy zııarat etiledi: ál-Haram meshitine, Alla elshisi (s.ǵ.s.) meshitine jáne ál-Aqsa meshitine»[4];

5. Raýda sharıfa. Madına qalasynda, dálirek aıtqanda paıǵambar (s.ǵ.s.) meshitinde qasıetti baqsha bar. Hadıste: «Meniń úıim men minberimniń arasy – jánnat baqshalarynyń bir baqshasy»,[5] – delingen;

6. Quba meshiti. Bul da Madına qalasynyń artyqshylyǵynyń biri. Quba eldimekeninde ornalasqan bul meshitte eki rakaǵat namaz oqý umra jasaǵanmen teń saýapqa ıe. Sahl bın Hýnaıf (r.a.): «Kimde-kim jolǵa shyǵyp osy meshitke (Quba meshitine) kelip, onda namaz oqysa oǵan umraǵa teń saýap beriledi»[6], – dep rıýaıat etedi;

7. Madına shapaǵat etýshi qala. Hadıste: «Kimde-kim Madınada baqılyq bolýǵa múmkindigi bolsa, sonda kóz jumsyn. Aqıqatynda, men Madınada qaıtys bolǵandarǵa shapaǵat etemin»,[7] –delingen;

8. Rızyq-nesibeniń bereketi. Madına turmystyq jaǵynan da berekeli qala. Alla Taǵala bul qalanyń rızqy men nesibesin jemisi men onyń ólshemin bereketti etken. Munyń barlyǵy – Paıǵambar (s.ǵ.s.) duǵasynyń jemisi. Madınalyqtar aǵashtyń eń alǵashqy jemisin Paıǵambarymyzǵa (s.ǵ.s.) alyp kelýshi edi, ol kisi bolsa: «Ýa, Alla! Bizge jemisimizdi berekeli et, bizge qalamyzdy berekeli et, bizge saǵymyzdy[8] berekeli et, bizge mýddymyzdy[9] berekeli et. Ýa, Alla! Ibrahım – Seniń qulyń, dosyń jáne paıǵambaryń. Men de Seniń qulyń ári paıǵambaryńmyn. Rasynda, ol Mekke úshin Senen surap edi, men de onyń Mekkege arnap Senen suraǵan duǵasyn Madına úshin suraımyn»,[10] – dep duǵa etken;

9. Madına – oba derti men dajjal fıtnasynan qorǵalǵan qala. Alla elshisi (s.ǵ.s.): «Madınanyń joldarynda perishteler tur. Qalaǵa oba men dajjal kire almaıdy»,[11] – deıdi. Bul qalaǵa dinniń búliginiń eń aýyry dajjal kirmeıdi. Jáne derttiń eń jamany oba jýymaıdy. Alla Taǵala bul qalany din men dúnıe fıtnasynan qııametke deıin qorǵaıdy;

10. Jamandyqtan tazartýshy qala. Zaıd bın Sabıt (r.a.): «Aqıqatynda bul – jaqsylyq qalasy. (Madına qalasy) kúmisti ot tazalaǵandaı jamandyqtan tazartady»[12], – dep rıýaıat etedi;

11. Imannyń uıasy. Ábý Hýraıra (r.a.): «Rasynda, ıman Madınaǵa jylan inine engeni sııaqty kiredi»,[13] – degen hadısti rıýaıat etken.

12. Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) qabiri bar qala. Madına qalasynda Paıǵambar (s.ǵ.s.) meshiti jáne onyń qabiri bar. Meshitke kirip, qabiriniń basyna barǵanda sálem berip shyǵý – sol meshittiń ádepteriniń biri.