MEMLEKETTIK RÁMIZDER - ULTTYQ MAQTANYShYMYZ!
1992 jyldyń 4 maýsymynda elimizde memlekettik rámizder bekitilip, bul ulttyq tarıhymyzdaǵy jańa dáýirdiń bastalǵanyn álemge pash etti.
Árıne, Qazaqstan 1991 jyly táýelsizdikke qol jetkizgenimen, memlekettilik rámizderin birden ómirge ákele qoıǵan joq. Joqtan bar jasaý úshin ǵalamat shyǵarmashylyq protsess bastaldy. Onyń barysynda keıde kútpegen ıdeıalar paıda bolyp, umyt bolǵan alash sıvoldyq baǵzylyǵy sony qyrynan kórinis tapty. Jańa qazaq memlekettiliginiń álemge tanylýynyń basty da, mańyzdy kórinisi Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik rámizi ómirge keldi. Olarda memlekettilik, shoǵyrlaný jáne ulttyq jáne jalpyadamzattyq qundylyqtarǵa umtylý ıdeıasyn bildiretin aıshyqtar qazaq halqynyń kóńilinen shyǵyp, máńgilik ómirge jol tartty. Qazaqstandyq memlekettik rámizderdiń maqsaty, bir jaǵynan, memlekettilik ıdeıasynyń negizgi basymdyqtaryn, atap aıtsaq: tutastyq, táýelsizdik, el azamattarynyń sanasyndaǵy birlikti bekitý bolsa, ekinshi jaǵynan, beıbitshil tatý kórshilikti jaqtaýshy retinde halyqaralyq deńgeıde Qazaqstannyń ımıdjin qalyptastyrý bolyp tabyldy. Memlekettik rámizderde qazaq fılosofııasynyń negizgi belgileri - urpaqtardyń tarıhı sabaqtastyǵyn saqtaýǵa kómektesken irgeli ulttyq jáne jalpyadamzattyq qundylyqtar kórkem beınelendi. Memlekettik rámizder ulttyq memlekettilik ıdeologııasynyń syrtqy formalary bolyp tabylatyny jasyryn emes. Qazaqstandyq memlekettik rámizder bir-birimen tyǵyz baılanysta bolyp keledi. Bir-birin tolyqtyra otyryp, olar Qazaqstan Respýblıkasy azamattarynyń jáne halyqaralyq jurtshylyqtyń respýblıka myzǵymastyǵynyń negizi retinde qabyldaýyna baǵdarshalyq temir qazyq bolyp tabylady.
Tarıh qoınaýyna úńiler bolsaq, 1992 jylǵy 4 maýsymda Prezıdent N.Á. Nazarbaev «Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik týy týraly», «Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik eltańbasy týraly» jáne «Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik gımniniń mýzykalyq redaktsııasy týraly» zańdarǵa qol qoıdy. 1992 jylǵy 6 maýsymda Abaı atyndaǵy Almaty opera jáne balet teatrynyń ǵımaratynda respýblıkanyń memlekettik rámizderine arnalǵan saltanatty rásim bolyp ótip, tap sol kúni Prezıdenttiń rezıdentsııasy men Qazaqstan Respýblıkasy Joǵarǵy Keńesiniń ǵımaratynyń ústine Memlekettik tý kóterilip, eltańba qoıyldy. 1992 jylǵy 11 jeltoqsanda Memlekettik ánurannyń mátini bekitilip, memlekettik rásimder men baıraqty báskelerede shyrqalatyn boldy. Keıinnen memlekettik rámizder týraly erejeler Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń 1996 jylǵy 24 qańtardaǵy «Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik rámizderi týraly» konstıtýtsııalyq zań kúshi bar arnaıy Jarlyǵynda bir júıege keltirildi. Memlekettik rámizder qazaq halqynyń rýhanı qundylyqtaryn, jeriniń baılyǵy men tarıhynyń myzǵymastyǵyn kórsetetin qundy qazyna.
Táýelsizdik alǵannan keıingi shırek ǵasyrdan astam ýaqyt ishinde Qazaqstan egemen memleket retinde qalyptasýdyń úlken ári kúrdeli jolyn bastan ótkere aldy. Búginde Qazaqstan - álemdik qoǵamdastyqtyń bedeldi múshesi, áleýmettik-Ekonomıkalyq damýdyń, qoǵamdyq kelisimdi saqtaý men nyǵaıtýdyń ózindik úlgilerin qalyptastyrǵan el, sondaı-aq ornyqty saıası júıeni ornyqtyra bilgen memleket.
Álemniń barlyq memleketteri sııaqty Qazaqstan da álemde tanymal bolǵan jeke memlekettik rámizderge ıe jáne bul rámizder bizdiń elimizdiń ımıdjiniń ajyramas bóligine aınalyp otyrǵan jaıy bar ekendigi aıtpsa da túsinikti. Bizdiń barlyq memlekettik rámizderimiz táýelsizdik kezeńinde ázirlenip hám bekitildi. Rámizderimiz geraldıka tilinde qazaq halqynyń rýhanı qundylyqtaryn aıqara pash etedi.
Qazaqstannyń memlekettik rámizderi alǵash ret 1992 jylǵy 4 maýsymda úsh jeke zańmen bekitilip, sodan keıin bul qujattardyń erejeleri Memleket basshysynyń 1996 jylǵy 24 qańtardaǵy «Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik rámizderi týraly» Konstıtýtsııalyq zań kúshi bar arnaıy Jarlyǵynda jınaqtaldy. 2006 jyly «Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik rámizderi týraly» jańa Zań shyǵyp, onda, atap aıtqanda, 11-baptyń 1-bóligi «Gımndi oryndaý kezinde oń qoldyń alaqanyn keýdeniń sol jaǵyna qoıý» degen sózdermen tolyqtyryldy.
Memlekettik rámizderdiń ejelgi tarıhy bar ekendigin eshkimde joqqa shyǵara almaıdy. Sózsiz, bul rámizder árqashan belgili bir ıdeologııalyq mindetti óz moıyna júktep alyp keldi - memlekettik rámizderdiń belgileri men beınelerinde ejelgi totemder, dinı rámizder, bıleýshi áýletterdiń aıyrym belgileri jáne basqa maǵynalar toǵystyrlyp berlip otyr.
Árıne, osydan 30 jyldan astam ýaqyt buryn ázirlengen jáne qabyldanǵan Qazaqstannyń memlekettik rámizderine, birinshi kezekte, halyqtyń táýelsizdikke umtylysyn, onyń óz eli úshin maqtanyshyn, onyń eńbeksúıgishtigi men beıbit nıetin kórsetetin Elementter engizildi. Táýelsiz Qazaqstannyń memlekettik rámizderi alǵash ret 1992 jylǵy 6 shildede Almatyda jurtshylyqqa usynyldy. Ol kezde Memlekettik ánurannyń mátini de bolmaǵandyqtan, buǵan deıingi Qazaq KSR ánuranynyń mýzykasy paıdalanylǵan bolatyn, al onyń jańa sózderi 1992 jyldyń 11 jeltoqsanynda ǵana bekitilip, el nazaryna usynyldy.
Árbir memlekettiń óz ulttyq ereksheligi bar - ony bir kóz júgirte qaraǵannan-aq ańǵaryp bilýge bolady. Qazaqstan úshin bul tý, eltańba jáne ánuran bolyp tabylady. Olar ǵımarattardy sándep qana qoımaı, sporttyq jarystarda da shyrqalyp qana qoımaıdy. Bul - elimizdiń tarıhynyń, rýhy men armanynyń yqshamdalǵan tujyrymdamasy.
Tý, eltańba jáne ánuran - jaı ǵana atrıbýtıka emes. Bul bárimizdi bir tutastyqqa kindiktesrie, týystandyra baılanystyratyn ǵalamat. Osy sımvoldar arqyly biz ózimizdiń mádenıetimizdi, minezimizdi jáne qundylyqtarymyzdy ózimizge de, búkil álemge de jetkize bilemiz. Sondyqtan da Qazaqstanda osy rámizderge arnalǵan erekshe kún jadymyzda jattalǵan. Bul kúni, ıaǵnı, 4 maýsymda - 1992 jyly táýelsiz respýblıkanyń týy, eltańbasy men ánurany resmı túrde bekitilgenin eske alý qurmetine keńinen jalpyulttyq mereke retinde atap ótiledi.
Sodan beri jyl saıyn bul kún: bizdiń óz jolymyz, óz betimiz jáne óz daýysymyz barlyǵyn ǵalamǵa pash etip, ulttyq sımvoldar - ótkenge degen qurmet pen bolashaqqa degen senim týraly boıymyzǵa maqtanysh uıalatady. Bul bizdiń kim ekenimizdi bilýimiz týraly únemi esimizge salady.
Jyl saıynǵa 4 maýsym Qazaqstanda - bul kúntizbedegi jaı ǵana kún emes. Bul kúni búkil el tý, eltańba jáne ánurannyń mańyzdylyǵyn eske alady. Jáne jaı ǵana eske almaıdy - búkil halyq bolyp merekeleıdi..
Búkil el boıynsha patrıottyq is-sharalar ótip, Elordada úlken forýmdar uıymdastyrylady. Bul oraıdaǵy eń tanymal forýmdardyń biri «Kók týdyń jelbiregeni» bolyp tabylady. Oǵan barlyq óńirlerden belsendi azamattyq ustanymy, patrıotızmi, qoǵam damýyna qosqan úlesi bar adamdardan turatyn delegattar shaqyrylady.
Qalalar men aýyldarda chellendjder, fleshmobtar, shyǵarmalar men sýretter baıqaýlary, kontsertter ótkizilip, onda ánuran oryndalady, tý kóteriledi jáne osy sımvoldardyń maǵynasy aıtylady. Osynyń bári merekeni «atap ótý» ǵana emes, onyń naǵyz maǵynasymen táýelsiz elde ómir súrýdiń shynaıy baqytyn shyn júrekpen sezine bilýge kómektesedi.
Abai.kz
