Myna duǵany oqyǵan adam eshbir jamandyqqa ushyramaıdy

بِسْمِ اللَّهِ الَّذِیْ لَا یَضُرُّ مَعَ اسْمِهِ شَیْءٌ فِیْ الْاَرْضِ وَلَا فِی السَّمَآءِ وَھُوَالسَّمِیْعُ الْعَلِیْمُ

Oqylýy: Bısmılláhıllázı lá ıadýrrý ma‘asmıhı sháı'ýn fıl-ardyı ýá lá fıs-sámáá'ı ýá hýássámıı‘ýl ‘alıım. (3 ret)

Maǵynasy: Esimi atalǵanda jerdegi jáne kóktegi eshbir nárse zııanyn tıgize almaıtyn Allanyń atymen! Ol – bárin Estýshi hám bárin Bilýshi!

Ádildiktiń rámizi bolǵan tórt halıfanyń biri Osmannan (r.a.) jetken bul duǵa jaıly Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.): «Kimde-kim bul duǵany kún saıyn tańerteń jáne keshke úsh márte oqıtyn bolsa, oǵan esh nárse zııanyn tıgize almaıdy», − degen. Bul duǵaǵa qatysty Ábý Dáýdtiń hadıs jınaǵynda keltirilgen basqa bir rıýaıatta Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.): «Eshbir jamandyqqa ushyramaıdy», − degen.

Sonymen qatar, derekkózderde bul hadıs jóninde mynandaı oqıǵa baıandalǵan: Birde osy hadısti jetkizgenderdiń biri Ában ıbn Osmannyń (r.a.) denesiniń búkil bir qaptaly sal tartyp qalady. Qal-jaǵdaıyn suraı kelgen joldastarynyń biri buǵan tańyrqaǵanda, Ában oǵan: «Maǵan sonsha tańyrqaı qaraǵanyń ne? Jetkizgen hadısim qospasyz shyndyq. Ótirik aıtpaǵanyma Qudaı kýá. Al men tap bolǵan myna jaǵdaıǵa kelsek, búgin ol duǵany oqýdy umytyp ketippin. Demek, taǵdyrdyń jazýy osylaı bolǵan», − degen eken.

Osy oqıǵadan týsa kerek, musylmandar arasynda atalmysh duǵanyń sal aýyrýynan qorǵaıdy degen nanym keń taraǵan. Áıtse de, bul duǵanyń maǵynasy anaǵurlym aýqymdy bolǵandyqtan, ony tek sal aýyrýyna qarsy oqylady eken dep túsinbegen jón.

Jalpy sal aýrýy nemese ózge de syrqat túrleri belgili bir sebepten kez-kelgen adamnyń basyna kelýi ábden múmkin. Máselen, júregi aýyratyn adamnyń qan tamyrlarynda paıda bolǵan aqaý álgi adamnyń mı qyzmetiniń bir bóligin isten shyǵardy delik. Osynyń nátıjesinde deneniń bir qaptaly sal bolyp qalady. Duǵada aıtylǵan «fılardyı» (jerdegi) sózi osyny meńzese kerek. Mundaı jaǵdaı bola qalǵanda sebep-saldar zańdylyǵyn basshylyqqa alyp, mindetti túrde aýrýdyń shyǵý sebepterin medıtsınalyq turǵydan anyqtap, emdelý qajet.

Bulaı jasamaǵan adam sebep-saldar zańdylyǵyna nemquraıly qarap, úlken qatelikke urynady. Sonymen qatar, adamǵa jabysatyn aýrýlardyń keıbiri eshbir sebepsiz, tikeleı jazmyshtan kelýi múmkin. Duǵada aıtylǵan «fıs-sámááı» (kóktegi) sózi osyny meńzese kerek. Mundaıda adam sebepsizden sebepsiz, kenetten sal bolyp qalyp jatady. Eki jaǵdaıda da adamǵa bir Allaǵa sıyný kerek. Óıtkeni, sebepti de, saldardy da jaratatyn – bir Alla. Osy turǵydan aýrýdyń sebebin medıtsınalyq turǵydan anyqtap, emdelgen kúnniń ózinde, shıpany tek Alladan tileý eń durysy.