NAMAZ ÁDET EMES, OL MINDET
Qulshylyq tereń másele. Ol Alla men adam arasyndaǵy syr. Oǵan úshinshi biri aralasa almaıdy.
Biraq máseleniń taǵy bir qyry bar. Bolý men kóriný. Qulshylyq psıhologııasy boıynsha namaz oqyǵan ıaǵnı udaıy qulshylyǵy bar adamda erekshe bir hál oryn alyp, onyń rýhanı túleýine ákelý kerek edi. Biz bir sóz oı aıtqanda óz ortamyzben qurǵan suhbat ne tildesý dese de bolady, sol negizde pikir aıtamyz emes pe!?
Mysaly qazirgi kóp jastarymyzdyń boıynan rýhanı túleý emes, kerisinshe agressııa, oqshaýlaný, Egoızm basyp barady. Olar úshin din lozýngiler men modaǵa aınaldy. Muny syrtqy formalaryna qarap aıtyp jatyrmyz. Árıne ishindegisin Alladan basqa biler bar ma?
Oqyǵany eki úsh aıat. Ne bir kitap shyǵar. Al shynaıy qulshylyq adamdy ishki tereńdikke jetkizý kerek edi. Sosyn namaz adamǵa ózin ózi baqylaýdy, jaýapkershilikti qalyptastyrady.
Al ózin ózi baqylap júretin adamda árdaıym tereń oı bolady. Ol yqylastan týady. Yqylas bolmaǵan jerde ol namaz emes jaı syrtqy qorshaǵan ortanyń rızalyǵy ne qysymyna jaýap qana bolady. Al namaz tek Allanyń rızalyǵy úshin bolý kerek, solaı emes pe?
Olaı bolmaǵan jaǵdaıda namazdyń dámi de máni de qalmaıdy. Ol jaı etke, denege ǵana qatysty ıilip búgilýden turatyn rııadat ıaǵnı gımnastıka bolmaı ne bolady. Onda Alladan qorqýdyń izi de baıqalmaıdy. Bul rııa.
Namazǵa eń bastysy úlken psıhologııalyq daıyndyq kerek. Sebebi ol Alla men adam arasyndaǵy qatynas. Óziń aq qarapaıym kózben salystyryp kór kez kelgen qatynasqa, suhbatqa adam daıyndyqpen kelmese ne bolady?
Al namaz suhbattardyń eń abzaly, oǵan jaýapkershilik, tereń tanym, mahabbat, yqlasty nıet, kontsentratsııa shart. Syrttaı namaz oqyp otyrasyń, ishteı oıyń basqa jaqta bolsa, ol búgilip ıilýden basqa ne bolady. Nege ózińdi óziń aldaısyń. Mine adam osy máselelerdi dert qylǵanda tereńdeı bastaıdy, túleıdi.
Namaz ádet emes, ol mindet. Ádette jaýapkershilik, baqylaý, izdený, tereń oı bolmaıdy. Ol shartty túrde oryndala salady. Al namaz mindet bolsa, ony taný, bilý, zertteý, daıyndyq, yqylas, mahabbat kerek. Sebebi ol adamnyń eń basty qundylyqtarynyń bastaýy. Barlyq qundylyq ataýly sol arqyly adamnyń rýhynda somdalady. Al qundylyqtardyń basy rııaǵa qurylsa, ondaı adamnan Allaǵa da qoǵamǵa da kelip keter paıda bar ma! Abaıdyń qara sózderine qara. Alla men adam qatynasyndaǵy sezimge eshkim aralasa almaıdy. Ol sebebi ishki tájirıbe. Syr. Ony tilmen syrtqa shyǵara da almaısyń.
Al Alla men adam arasyndaǵy tanym máselesine kelsek. Ol til arqyly, ondaǵy uǵymdar, túsinikter, tujyrymdar arqyly qalyptasady. Sonda dinı tanym ýaqytpen, keńistikpen, shartpen, tilmen, mádenıetpen, dúnıetanymen qatysty bolady. Biraq álgi ishki sezim máselesi syr bolsa, da ol syrtqa shyqpas desek te, nege jalaýlatyp, saıasatqa aınala beredi. Adam Allaǵa degen ımanyn nege óz ishine jasyra almaıdy? Nege ol balaq bolyp, saqal bolyp, hıdjap bolyp aldymyzǵa «úreı» kózi bola beredi. Din názik másele edi. Nege ol úreıge aınaldy. Syr nege syrtqa shyqqysh bolyp ketti? Nege adam jeke syrdy syrtqa shyǵaryp jarııalaǵysh bolyp ketti. Imanyńdy kórset degen qysym bar ma? Al Allaǵa seniń ımanyń mindet emes, ıman óziń úshin kerek deıdi Abaı.
Qoryta aıtar bolsaq, qazirgi Qazaqstan keńistigi men ýaqytynyń shartynda «ımanı gúl» úndestigine zárý. Adamzattyń bárine Allanyń jaratqany dep qaraý shart. Iaǵnı zaıyrly zańyń da barlyq dinge qurmetpen qara dep otyr. Olaı bolatyn bolsa, sen syryńdy ishke saqta, ımanyńdy tek Allanyń tarazysyna sal, dinı tanymyńdy saıası, zorlyq, zombylyq, óktem men menmendik quralyna aınaldyrma, qoldandyrma! Sonda jurtta da, syrtta da, ishińde de tynyshtyq ornaıdy.
D.Kenjetaı
“Zaıyrly el-qaıyrly el” kitabynan úzindiler
