PERIShTELER QANDAI JERLERGE JOLAMAIDY?
Nurdan jaratylǵan pák perishteler Alla Taǵala tarapynan tyıym salynǵan ári Allaǵa serik qosylatyn, túrli kúnálar jasalatyn jerlerden aýlaq bolady.
Buny biz tómendegi hadısterden kóre alamyz:
Birde Jábireıil perishte paıǵambarymyzǵa ýaǵdalasqan merzimde kelmeı qalady. Tańyrqaǵan paıǵambarymyz (sallallahý aláıhı ýá sállám) munyń sebebin oılana bastaıdy. Sodan soń mende bir kemshilik boldy me eken dep, úı ishindegi jaǵdaıǵa bir kóz júgirtedi. Úı ishinen nemereleri Hasan men Huseıinniń kishkentaı kúshigin baıqap qalyp, ony syrtqa shyǵaryp jibergen sátte Jábireıil de kirip keledi. Paıǵambarymyz (sallallahý aláıhı ýá sállám) odan keshigýiniń sebebin suraıdy. Sonda Jábireıil perishte:
«Perishteler sýret turǵan jáne ıt bolǵan jerge kirmeıdi…» dep jaýap bergen edi. Basqa bir jerde ıbn Omardyń (r.a.) rıýaıaty boıynsha paıǵambarymyz:
«Ańshylyq pen malshylyqtan tys úıinde ıt asyraǵan adamnyń saýaby kúnde kemip otyrady», – deıdi. Iaǵnı maldy, úıdi qorǵaý, ań aýlaý sııaqty naqty qajettilik bolmasa, úıdiń ishinde ıt asyraýǵa dinimizde tyıym salynǵan.
Qazirgi damyǵan medıtsına ıtten adamǵa juǵatyn birqatar aýrýlardyń túrlerin de anyqtaǵany belgili.
Buǵan qosa, ıt joldan ótken-ketkenderdiń esin shyǵaryp, jep qoıa jazdap arpyldap kelgen qonaqtardy qorqytady. Ásili úıde ıt asyraýǵa ketetin kúshi men qarajatyn múmin ózge de qaıyrly isterge jumsaǵany abzal.
It ustaǵan úıge perishtelerdiń kelmeýi ıttiń lastyǵy ne dinı turǵydan nájis sanalatyndyǵy bolsa kerek, biraq onyń basqa da sebepteri bolýy múmkin. Paıǵambarymyzdyń (sallallahý aláıhı ýá sállám): «Eger ıtter de jeke basyna úmbet bolmaǵanda, olardy qyryp tastaýǵa buıryq berer edim», – degen hadısi tabıǵattaǵy Ekologııalyq tepe-teńdiktiń saqtalýynda ıtterdiń de óz úlesi bar ekenin bildirgen tárizdi.
Negizinde, paıǵambarymyzdyń (sallallahý aláıhı ýá sállám) «Perishteler tiri jandylardyń sýreti ilingen úı men ıti bar jerge kirmeıdi» degen hadısine baılanysty ǵalymdar túrli pikir órbitken. Keıbir ǵalymdar bul jerde nıettiń óte mańyzdy ekenin eskerip, ıaǵnı, sýrettiń eshqandaı qulshylyqpen tabynýmen baılanysy joq bolǵan jaǵdaıda, namazǵa turǵan adamnyń qubyla jaǵynan basqa qabyrǵalarǵa sýret ilýge ruqsat bar ekenin aıtady.
Islam dininde sýret pen músinniń tyıym salynýyna qatysty kóptegen sebepter bar. Eń aldymen sýret pen músinniń tyıym salynýyna ıslamnan burynǵy nadandyq dáýirdiń áseri bolǵandyǵyn eskergenimiz abzal. Iaǵnı puttarǵa tabynýdan endi ǵana arylǵan qaýymǵa kóne, jańsaq senimderdiń qaıta sińisip ketpeýi úshin paıǵambarymyz (sallallahý aláıhı ýá sállám) sýret pen músinge baılanysty qatań eskertýler jasaıdy. Tipti Býharı men Mýslım rıýaıat etken hadısterde osy taqyrypqa baılanysty paıǵambarymyz: «Aqyrette tiri jandylardyń sýretin salǵandarǵa Allah taǵala olardyń salǵan sýretterine jan berýin ámir etedi. Sýretterge jan bermeıinshe olardy azaptaıdy… Uly Jaratýshydan ózge olarǵa eshkimniń de jan berýi áste múmkin emes»,– degen.
Buǵan qosa perishtelerdiń jaǵymsyz ıisti de unatpaıtyndyǵyn aıta ketý kerek. Mýslımniń rıýaıaty boıynsha paıǵambarymyz (sallallahý aláıhı ýá sállám):
«Sarymsaq, jýa jáne kýrras (pııazdyń bir túri) jegen adam meshitke kelmesin. Óıtkeni adamdar unatpaǵan ıisti perishteler de unatpaıdy», – degen. Bul jerde paıǵambarymyz meshit nemese sol sekildi ózge de ǵıbadat oryndaryna múmkindiginshe jaǵymsyz ıispen barmaý kerektigin eskertýde.
Sarymsaq pen jýa jaıly basqa hadısterde de kóp aıtylady. Biraq bul Allanyń atalmysh nyǵmetterin múlde jeýge bolmaıdy degen maǵynany bildirmeıdi. Buǵan dálel retinde paıǵambarymyzdan (sallallahýaláıhıýásállám): «Siz esh sarymsaq jemeısiz be?», – dep suralǵanda, – «Maǵan Jábireıil perishte kez kelgen sátte ýahı ákelýi múmkin. Sol úshin jemeımin. Al sender jeı berseńder bolady», – degen jaýabyn keltirýge bolady.
Qalmahan Erjan
