QAZAQTYŃ BAIYRǴY ÓLShEM BIRLIKTERIN BILESIZ BE?

Bir mysqal – 5 gramm shamasyndaǵy aýyrlyq.

Bir səri – 10 mysqal aýyrlyq.

Bir qadaq – 400 gramm mólsherindegi aýyrlyq.

Bir put – 16 kılogramm aýyrlyq.

Bir qap – 60 kılogramǵa jýyq aýyrlyq.

Bir batpan – 160 kılogramm aýyrlyq.

Bir eli – bir jarym santımetr mólsherindegi qalyńdyq (uzyndyq).

Bir tutam – 7–10 santımetr shamasyndaǵy uzyndyq.

Bir súıem – bas barmaq pen suq saýsaqtyń ashqandaǵy aralyǵy, ıaǵnı, 15–18 santımetr mólsherindegi uzyndyq.

Synyq súıem – basbarmaqty jazyp, suq saýsaqty búgip, ashqandaǵy aralyq, ıaǵnı 10–13 santımetr mólsherindegi uzyndyq.

Bir qarys – alaqandy tolyq jazǵandaǵy basbarmaq pen shynashaqtyń aralyǵy, ıaǵnı, 20–25 santımetr mólsherindegi uzyndyq.

Bir qulash – eki qoldy eki jaqqa jaıǵandaǵy ara qashyqtyǵy, ıaǵnı, bir jarym da eki jarym metr mólsherindegi uzyndyq.

Bir taban – 20–28 santımetr mólsherindegi uzyndyq.

Bir adym – júrgen kezdegi eki aıaqtyń attaý (basý) qashyqtyǵy, ıaǵnı 10–60 santımetr mólsherindegi uzyndyq.

Bir attam – aıaqty sozyp bir attaǵan aralyq 50–80 santımetr mólsherindegi uzyndyq.

Bir shymshym – basbarmaq pen suq saýsaq arqyly qysyp alǵan zat. Ol qysyp alǵan zattyń aýyr-jeńildigine qaraı birneshe gramm, tipti, birneshe mysqal bolýy da múmkin.

Bir shókim – tórt saýsaqtyń ushymen bir ret qysyp alǵan zat. Ol qysyp alǵan zattyń aýyr-jeńildigine qaraı birneshe on gramm, tipti, mysqal bolýy da múmkin.

Bir ýys – bes saýsaqty ashyp, alaqanmen bir-aq ýystap alǵan zat. Ol ýystap alǵan zattyń aýyr-jeńildigine qaraı birneshe júz gramm, tipti, birneshe kılogramm shyǵýy da múmkin.

Bir asym et – bir otbasynyń bir jolǵy tamaqtanýyna (asyp jeýine) tolyq jeterlik et. (3–5 kılogramm mólsherinde).

Bir qaınatym shaı – bir otbasynyń bir ret qaınatyp ishýine jeterlik shaı.

Bir salym tuz – bir úıli jannyń bir jolǵy tamaǵyna jeterlik tuz.

Bir japyraq nan – bir nannyń belgili bir bólegi, ıaǵnı, japyraqtaı nan.

Bir jutym sý – bir ret jutyp, sýsyn qandyralyq sý.

Bir urttam sý – bir urttam, tańdaı jibiterlik qana sý. 

Bir kez – 70 santımetr mólsherindegi uzyndyq.

Bir arshyn – 71 santımetr aınalasyndaǵy uzyndyq.

Bir shaqyrym – 1000 metr qashyqtyq.

Əýdem jer – 100–150 metr mólsherindegi jer.

Qozy kósh jer – 3–4 kılometr shamasyndaǵy jer.

Taı shaptyrym jer – 2–3 kılometr shamasyndaǵy jer.

Qunan shaptyrym jer – 4–5 kılometr mólsherindegi jer.

At shaptyrym jer – 6–7 kılometr mólsherindegi jer.

Səskelik jer – 10–12 kılometr mólsherindegi jer.

Tústik jer – 15–20 kılometr mólsherindegi jer.

Kósh jer – 20–30 kılometr mólsherindegi jer.

Kúndik jer – 40–60 kılometr mólsherindegi jer.

It ólgen jer – óte uzaq, alys jer.

Aılyq jer – bir aı júrgende jetetin jer.

Jyldyq jer – bir jylda jetetin jer.

 

 Aıyp NÚSIPOQASULY