QYZǴANYSh AMALDYŃ SAÝABYN JOIaDY
قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: ... وَإِنَّ فَضْلَ الْعَالِمِ عَلَى الْعَابِدِ كَفَضْلِ الْقَمَرِ لَيْلَةَ الْبَدْرِ عَلَى سَائِرِ الْكَوَاكِبِ. (د)
Paıǵambarymyz (s.a.ý) bylaı dedi: «...Álbette ǵalymnyń jaı adamnan ereksheligi, on tórtinshi túngi Aıdyń basqa juldyzdardan jaryq bolǵany sekildi». (Súnen Ábý Dáýid)
Imam Ǵazalı bylaı deıdi:
“Alla Taǵala din baýyryna nyǵmet bergende, sen eki túrli kúı keshesiń. Birinshisi; baýyryńnyń ol nyǵmetke ıe bolǵanyn jaqtyrmaısyń, ol odan aıyrylyp qalǵanda qýanasyń; bul kóre almaýshylyq, qyzǵaný dep atalady.
Al ekinshisi bolsa; baýyryńnyń qolynda nyǵmettiń bolǵanyna jáne kóbeıgenine renjimeısiń, munymen qatar, óz qolyńda da sondaıdyń bolǵanyn tileısiń. Al bul qyzyǵý dep atalady.
Hasan Basrı (rah.): “Qyzǵanysh beti jabýly nárse. Ony syrtqa shyǵarmaıynsha saǵan kesirin tıgizbeıdi” degen. Qyzǵanshaq eshqashan qýana almaıdy. Qyzǵanyshy tek ózine zııan beredi, árdaıym ýaıym, muń, qaıǵyǵa berilip, kún kórisi aýyrlaıdy. Kóre almaǵan adamyna kesir tıgize almaıdy.
Shaıtan bir kúni Perǵaýynnyń saraıyna baryp, esigin qaǵady. Perǵaýyn “Kim bul?” deıdi. Shaıtan “Kelip turǵannyń kim ekenin bilmeısiń, óziń qandaı táńirsiń?” deıdi. Perǵaýyn myna sózden kelip turǵan Shaıtan ekenin bilip, “Kir, áı, malǵun” deıdi.
Sóılesip otyryp Perǵaýyn Shaıtannan “Allanyń aldynda ekeýmizden ótken jaman bireý tabyla ma eken?” deıdi. Shaıtan “Iá, tabylady. Seniń kórshiń bir áıeldiń sıyry bar. Ol áıeldiń kórshisi sony kóre almaıdy. Mine, sol jaman. Sen ol qyzǵanshaq áıeldi shaqyr da, Alladan oǵan eki sıyr berýin sura, al ózińe bir sıyr bersin de” deıdi.
Perǵaýyn áıeldi shaqyryp, jańaǵyny aıtady. Jasamyz, kúnshil áıel ornynan atyp turyp, “Túý, men onyń bir sıyryn kóre almaı júrgende, ekeýine qalaı shydaımyn” deıdi. Shaıtan “Mine, myna áıel senen de, menen de jaman” degen eken.
Qyzǵanshaq bireýge tas laqtyryp, sosyn ol tas keri ushyp óziniń kózin shyǵarǵany sekildi. Kúnshildiń ár sózi men isi onyń amaldaryn joqqa shyǵarady. Rasynda “Qyzǵanysh ottyń otyndy órtegeni sekildi jaqsy amaldardy(ń saýabyn) bitiredi (joq qylady)” degen hadıs bar.
