SARAŃDYQTYŃ ZIIaNY
Buryńǵy ótken zamanda Shyqbermes baı bolypty. Tórt túligi saı bolypty. Qóńili jaı bolypty. Sol Shyqbermes úıine eshkimdi qondyrmaıdy eken. Qondyrsa da dám-sý bermeıdi eken. Tipti tastan da qatty sarań, ózi toısa da, kózi toımaıtyn adam eken. Úıine kisi kelse onyń jaýaby: – Shyq, áı! – deıdi eken.
Osydan jurt ony «Shyqbermes Shyǵaıbaı» dep atap ketken eken desedi. Shyqbermes Shyǵaıbaıdyń aty estilmegen el bolmaıdy eken. Onyń «Shyq, áıin» estimegen jan bolmaıdy eken. Qaıtsem de, qalaı bolsa da Shyǵaıbaıdan dám tatam degen talaılardyń taýy shaǵylǵan bolady eken dep, bastalatyń Aldarkósedegi óte sarań Shyǵaıbaıdyń áńgimesi kópke aıan eken.
Iá, sarańdyq adam balasyn dúnıeqońyzdylyqqa, ashkózdilikke, qańaǵatsyzdyqqa, óz qarabasyn ǵana oılaıtyń ózimshildikke, bireýge kómektesýdi bilmeıtin, malynan zeket-sadaqa bermeıtin óte jaman qasıet eken. Sózimiz dáleldi bolý úshin tómendegi Quran aıattary ashyq dálel:
«Allanyń keńshiliginen ózderine berilgen nárselerin (basqalarǵa bermeı) sarańdyq istegender bul isterin ózderine qaıyrly dep oılamasyn. Joq, tipti (bul isteri) ózderi úshin eń úlken jamandyq. Aqyret kúni sarańdyq jasaǵan dúnıeleri moıyndaryna oralady». «Álı-Imran» súresi, 180-aıat.
***
«…Negizinen, Alla tákáppar, maqtanshaqty jaqsy kórmeıdi. Olar sarańdyq jasap, adamdarǵa da sarańdyqty buıyrady. Sondaı-aq olar ózderine Allanyń keńshiligimen bergen nárselerin jasyrady. (Allanyń nyǵmetin joqqa shyǵarýshy) Kápirler úshin qorlaýshy azap ázirledik». «Nısa» súresi, 36,37-aıattar.
***
«Altyn, kúmisti jınap, ony Allanyń jolynda jumsamaǵandardy kúızeltýshi azappen “súıinshile”. Jınalǵan altyn men kúmis tozaq otynda qyzdyrylyp, onymen mańdaılary, qabyrǵalary jáne arqalary tańbalanatyn qııamet kúni olarǵa: «Mine, mynaý – ózderiń úshin jıǵan dúnıeleriń. Al endi qanekı, jınaǵandaryńnyń dámin tatyńdar!» «Táýbe» súresi, 34,35-aıattar.
***
«Mal jınap ony sanaýshy, adamdardy aıyptaýshyǵa jáne barlyq ósekshige nendeı ókinish! Negizinen maly ony máńgi jasatady dep oılady. Joq, olaı emes! Álbette ol «hýtamaǵa» tastaldy. «Hýtamanyń» ne ekenin qaıdan bilesiń? Ol júrekterdi sharpıtyn jaǵýly Allanyń oty. Rasynda tozaqtyqtar uzyn dińgekterge baılanǵan kúıde sol otqa qamalady». «Hýmaza» súresi. Ardaqty sahaba Ánás (r.a.) aıatqa bylaı dep túsindirme bergen eken: Paıǵambarymyz (Allanyń sálemi men ıgiligi bolsyn) bylaı dep aıtqan bolatyn: «Adam balasy qııamet kúni bir qozy sekildi álsiz, beıshara halde ákelinip Alla Taǵalanyń quzyryna turǵyzylady. Alla Taǵala oǵan:
– «Men saǵan dáýlet berdim, qyzmetshi berdim, saǵan jaqsylyǵymdy jaýdyrdym. Al sen osy nyǵmetter úshin ne istediń?» – deıdi. Ol adam: – «Ýa, Rabbym! Men baılyq jıdym. Kóbeıttim. Áldeqaıda kóbeıtken kúıi ony tastap kettim. Meni dúnıege qaıtarsań, olardyń barlyǵyn saǵan alyp keler edim», – deıdi eken. Sonda qudiretti Alla Taǵala:
– «Aqyret úshin azyq retinde aldyn-ala jibergen nárselerińdi Maǵan kórset» – dep taǵy da suraıdy eken. Pende áýelgi sózin sol kúıi qaıtalap: – «Ýa, Rabbym! Men mal jıdym. Kóbeıttim. Kóbeıtken kúıi ony dúnıege tastap keldim. Meni dúnıege qaıtarsań, olardyń barlyǵyn saǵan alyp keler edim (ıaǵnı kóptep sadaqa berer edim de, olardyń bári osy jerde menimen birge bolar edi)» – deıdi. Ol pendeniń aldyn-ala jibergen eshbir jaqsylyǵy bolmaǵan soń, tozaqqa tastalady”. (Tırmızı)
Quran aıattarynan anyq baıqaıtynymyz, Alla jolynda mal jumsaý mártebesine jetý úshin dúnıequmarlyq pen sarańdyqtan qutylý kerek-aq. Sebebi bul jaman qasıetter qaıyrymdylyq jolynda pendeniń qolyn baılary sózsiz. Sarańdyq dúnıede hám aqyrette ókinishte qaldyrary sózsiz. Sondyqtan baımyn dep maqtanbaı, astamshylyqqa salynyp, ysyrapshyldyqqa jol bermeı, júregimizdegi sarańdyq sekildi jaman qasıetterdiń tamyryn túbirimen julyp, onyń ornyna ıman nurymen nurlanǵan jomarttyq dánin sepkenimiz abzal.
Turar TÚGELULY
