Sháýýál orazasyn qalaı tutý kerek?
Ábý Aıýbtan (r.a.) jetken hadıste, eger kimde kim Ramazannyń orazasyn aıaqtaǵan son Sháýýál aıynda alty kún oraza tutsa, bir jyl oraza ustaǵanmen teń bolady delinedi. Bul –Alla Taǵalanyń bizge bergen uly Meıirimi. Az ǵana amal jasap, on ese saýap alý – jaqsy tabys kózi jáne keremet kelisim.
Osyǵan oraı, bizge osy aıdaǵy orazany qalaı ustaý kerek: úzilissiz be álde arasynda úzilis jasap pa, Ramazandaǵy qaryzdardy ótegennen soń ba álde ótemes buryn ba, qaı kúnderi, qaı ýaqytta degen tolassyz suraqtar kelip túsýde.
Sol sebepti biz Sháýýál aıyndaǵy orazaǵa qatysty jıi qoıylatyn suraqtarǵa jaýap berýdi uıǵardyq:
1. Hanafı mázhaby boıynsha Sháýýál aıynyń orazasyn Ramazan aıynyń qazasyn ótemes buryn ustaýǵa ruqsat etilgen.
Áıelder, sapardaǵylar men Ramazan aıynda syrqattanyp ıa bolmasa belgili sebeptermen ári sebepsiz orazasyn qaza qylǵandar Ramazandaǵy qaryz orazany kelesi Ramazanǵa deıin mindetti túrde óteý shartymen Sháýýál aıynda oraza tuta alady.
Alaıda, eger birinshi Ramazan aıyndaǵy qazany toltyryp, artynan Sháýýál aıynyń alty kúnin ustaý unamdy amal bolyp tabylady.
Soǵan qaramastan, eger adam úlgermeı jatsa nemese Sháýýál aıy aıaqtalǵansha alty kúndi ustaı almaı qalamyn dep qaýiptense, kerisinshe de jasaýǵa bolady.
2. Sháýýál aıyndaǵy oraza tek Sháýýál aıynda ǵana ustalady. Eger kim de kim aı aıaqtalǵansha ustap úlgermese, kúná bolyp sanalmaıdy, sebebi bul oraza paryz etilmegen. Sháýýál aıynyń orazasyn Oraza Aıt meıramynyń birinshi kúni ótken soń ustaı berýge bolady.
Iaǵnı, Sháýýál aıynyń ekinshi juldyzynan bastap Ramazan aıynyń qazasyn ótep, odan ári Sháýýál aıynyń nápil orazasyn ustaýǵa bolady.
3. Ramazan aıynda múlde oraza tutpaǵan jandar paryz orazany sebepsiz qaldyrǵan bolsa da, Sháýýál aıynyń orazasyn ustaı alady.
Alaıda, olar bir jyldyq oraza tutqannyń saýabyn ala almaıdy. Sebebi ondaı saýapty alý úshin, hadıste kelgendeı, paryz bolǵan orazany mindetti túrde ustaýy qajet. Soǵan qaramastan, Alla qalasa, olar Sháýýál aıyndaǵy alty kúndik orazanyń saýabyn alady.
Degenmen, olar úshin Ramazandaǵy qazanyń ornyn tolyqtyrý haıyrly. Sebebi paryzdy qaldyryp qoıý Allanyń aldynda úlken kúná bolyp sanalady.
4. Sháýýál aıynyń alty kúnin úzbeı ustaýǵa da, arasynda úzilis jasap ustaýǵa da bolady. Eger bir kún qospasa, juma kúnderi oraza tutýǵa bolmaıdy. Mysaly: beısenbi- juma nemese juma- senbi. Eger osyndaı etip ustar bolsa, juma kúni oraza tutýǵa ruqsat.
Eger Ramazan aıynda eshqandaı qazasy bolmaǵan jandar bolsa, Sháýýál aıynyń orazasyn dúısenbi jáne beısenbi kúnderi ustalatyn súnnet orazasy kúnderi aýyz bekitýine bolady. Alaıda, bul bir joly ǵana. Sháýýál aıynyń qosymsha orazasyn qaı kúni ustaý – ár adamnyń jeke basynyń isi.
5. Sháýýál aıyndaǵy oraza men Ramazan aıyndaǵy oraza, sondaı-aq, ózge aılardaǵy tutylatyn orazalardyń barlyǵy tańnan keshke deıin ustalady.
Tań namazy – aýyz bekiter ýaqyttyń bastalýy. Bul degen sóz, sáresi ishýdi jáne orazany buzatyn amaldardy (erli- zaıyptylarǵa jynystyq qatynasty, tis tazalaý barysynda tis pastasy jutyp qoıý, taǵy basqa) toqtatý qajet degen sóz. Ramazan aıyndaǵy orazany buzatyn amaldardyń barlyǵy da kez kelgen orazany da buzady. Aqsham namazynyń ýaqyty – aýyz ashatyn ýaqyt. Kún uıasyna bata salysymen musylman adam orazada tyıym salynǵan amaldardy jasaýyna bolady.
Alla Taǵala barshamyzdyń orazamyzdy qabyl alyp, eki ǵumyrda da saýapqa keneltsin!
