Shaıtanǵa tán las is
Qumar oıyn degenimiz – aqsha nemese basqa qandaı da bir dúnıe-múlik tigip oınalatyn, kezdeısoq sáttilik pen jeńiske negizdelgen oıynnyń túri. Qumar oıyndary birneshe kisiniń arasynda báske tigilip oınalǵandyǵy sekildi, bir kisi men oıyn avtomaty arasynda oryn alýy da múmkin. Iaǵnı, lotoreıa, oıyn avtomattary, bás tigý, býkmekerlik oıyndardyń barlyǵy qumar oıyndaryna jatady. Osy arqyly keı adamdar ońaı jolmen tabysqa kenelse, keıbireýler bar dúnıe-múlkinen aırylyp qalýy múmkin. Tipti, ábden ákki bolyp alǵan oıynshylar eptilik tanytyp, baıqatpaı aldap ta ketip jatady. Mundaıda jańadan qosylǵan adamdar san soǵyp qalady. Túrli qoǵamdar men árqıly zamandarda bul oıyndardyń túr-pishini men ataýlary ózgerse de, túp-tamyryna qarasaq – ádiletsiz jolmen mal tabý, ýaqyt pen dúnıe-múlikti ysyrap etý, erik-jiger men ómirge qulshynysty álsiretý, qoǵamnyń kúıreýi sekildi birqatar jaǵymsyz nátıjelerge ákelip soqtyratyndyqtan, barlyq derlik dinder men adamgershilik qundylyqtar bul isti qup kórmeı, tyıym salǵan. Islam dininiń de negizgi tyıymdarynyń biri – osy qumar oıyndaryna salǵan tyıym.
Islam dininde senim men ǵıbadat negizderimen qosa, jeke tulǵanyń adamdyq qarym-qatynastary men qoǵamdyq ómiriniń belgili bir ólshemder men tártiptiń aıasynda bolýy, qandaı da bir jamandyqtardan qorǵalýy óte mańyzdy. Osyny júzege asyrý úshin Quranda da, hadısterde de adamdardyń is-áreketterinde basty ról atqarýy kerek negizgi quqyqtyq prıntsıpter men minez-qulyq normalary týraly jıi sóz etilgen. Osy turǵyda bekitilgen erejeler dinı mátindermen qosa, adamzattyń jalpylama saý aqylyna jáne qoǵamdyq sezimine de negizdeledi. Mysaly, tabys tabýda eki taraptyń rızalyǵynyń negizge alynýy, jaman ádetterdiń aıyptalýy jáne adamnyń jeke erik-jigeriniń tárbıesine basymdyq berilýi, ádiletsiz joldarmen mal tabýǵa jáne ýaqytty bosqa jumsaýǵa, munyń is júzindegi órnegi bolyp tabylatyn qumar oıynǵa tyıym salynýynda osy atalǵan adamnyń saý aqyly men jalpy qoǵamdyq sezimder nazarǵa alynǵan.
Quran Kárimniń «Senen araq-sharap pen qumar oıyn jaıly suraıdy. Olarǵa «Ekeýinde de úlken bir kúná bar jáne adamdarǵa birqatar paıdalar da bar» dep aıt»[1] degen aıaty arqyly qumar oıyndary aıyptalǵan. Al, budan keıin túsken aıatta naqty tyıym salynǵan: «Ýa, musylmandar! Araq-sharap, qumar oıyn, tabyný úshin ornatylǵan puttar, jebelermen bal ashý – shaıtanǵa tán las ister. Endeshe, eki ómirde maqsat-murattaryńa jetý úshin bulardan aýlaq bolyńdar»[2], – degen.
Bul aıatta qumar oıyn men araq-sharaptyń birge aıtylýy ishimdik pen qumardyń adam balasy qursaýyna bir tússe qutylýy qıynǵa soǵatyn eń jaman eki ádet ekendigin kórsetedi. Qumar oıynnyń kúná bolýy jáne oǵan tyıym salynýynyń astarynda onyń Allany eske alýǵa, namazǵa kedergi keltirýi, adamdardyń arasynda dushpandyq týǵyzýy, zulymdyq pen ádiletsizdikke jol ashýy, adamdardy jeńil jolmen mal tabýǵa áýestendirýi, otbasynyń oırandalýy sekildi nárselerge sebep bolatyndyǵy jatyr.
(Jalǵasy bar..).
Álimov Jaqyp
«Aq Meshit» meshitiniń azanshysy
