Súıekterińiz saý bolýy úshin
Durys tamaqtaný, deneńizdi shynyqtyrý jáne basqa da ómir súrý saltyn jaqsartý – súıekterińizdiń saýlyǵy úshin naǵyz kómekshi qural. Bul, siz oılaǵandaı qıyn sharýa emes. Maıo Klınıka saıtynda jarııalanǵandaı, súıekter aǵza múshelerin qorǵap, bulshyq etterdi túzep, kaltsıı jınaıdy. Balalyq jáne jasóspirimdik kezeńde kúshti ári myǵym súıek bekitý úshin qalaı tyryssańyz, eseıgen kezde de súıek beriktigi men saýlyǵyn saqtaýǵa solaı mán berýińiz kerek. Súıek beriktigi men saýlyǵynyń qandaı mańyzy bar? Adam aǵzasy jasy ulǵaıǵan saıyn ózgerip otyrady. Jas kezińizde eski súıekter kemip, ornyna jańa súıekter bitip otyrady, súıek massasynyń kólem birligi artady. Kóptegen adamnyń súıek massasynyń beriktigi 30 jasyna qaraı bolady. Odan keıin, súıektiń jańadan qalyptasý kezeńi bastalady. Alaıda, bul kezde kóbirek súıek alýyńyz múmkin. Osy sebepten osteoporoz aýrýynyń (aǵzanyń súıek júıesiniń qartaıý belgileri bolyp sanalatyn aýrý) asqynýy 30 jasqa kelgenge deıin qanshalyqty súıek massasynyń bolǵanyna jáne odan keıin de qanshalyqty súıek joǵaltqanyna baılanysty.
Súıektiń saýlyǵyna ne áser etedi?
Súıek saýlyǵyna áser etetin birneshe faktor bar, bulardyń keıbireýi ózgertilse, keıbireýi ózgertilmeıdi. Mysaly:
– Tamaqtaryńyzdyń quramyndaǵy kaltsııdiń mólsheri: az mólsherde kaltsıı alsańyz, súıegińizdiń beriktigi azaıyp, súıektiń erte kemýi jáne synǵyshtyǵy paıda bolady.
– Fızıkalyq belsendiligińiz tómendese: fızıkalyq qozǵalysqa túspegen adamdar súıekteriniń ostreopoz aýrýyna tez ushyraıdy.
– Shylym shegý men alkogol qoldaný: Zertteýler, shylym men alkogoldiń súıekterdi álsiz etetinin jáne osteoporozdy boldyratynyn anyqtady.
– Áıelderdiń súıek tinderi erkekterge qaraǵanda az bolady.
– Qartaıý. Súıekterińiz jasyńyzǵa baılanysty álsizdenedi.
– Otbasyndaǵy tuqymdyq aýrýdyń bolýy. Eger óte aryq bolsańyz, súıek massańyz da az bolǵany. Bul aýrý januıasynda osteoporoz aýrýy bar adamdarda kóbirek kezdesedi.
– Gormon mólsheri: qalqansha bez gormondary súıek massasynyń kemýine sebep bolady. Áıelderde súıek kemýi klımaks sebebimen Estrogenniń azaıýynan da kóp bolady.
– Durys tamaqtanbaý men basqa da qalypsyz jáıtter súıek saýlyǵyna áser etedi. Anoreksııamen aýyratyn adamdarda da súıek kemýiniń qaýpi bar. Ásirese, gastrEktomııa, aryqtaý úshin hırýrgııalyq ota jasaý men Krona, Kýshınga sekildi aýrýlary da jeterlikti mólsherde kaltsıı alýyńyzǵa áser etedi.
– Belgili dárilerdiń qodanylýy. Uzaq ýaqyt kortızon, prednızon, prednızolon deksametazon sekildi kortıkosteroıd dárilerdi qoldaný súıekterińizge zııan. Osteoporozben aýrýǵa tez ushyratatyn basqa da dárilerge keýdeniń qaterli isigin emdeýde qoldanylatyn dáriler, antıdepressııalar jatady. Sonymen súıek saýlyǵyn saqtaý úshin ne isteýimiz kerek?
– Kaltsııdi kóbirek alýǵa tyrysyńyz. 19-50 jas aralyǵyndaǵylar men 51-70 jas aralyǵyndaǵy erkekter úshin 1.000 mg. kaltsıı alý uysynylady. Bul mólsher 51 jastan asqan áıelder men 71 jastaǵy erkekter úshin 1.200 mg. Bolyp ózgeredi.
– Júrý, júgirý, satydan kóterilip-túsý sekildi fızıkalyq sharshatatyn qımyldar sizdiń súıgenińizdiń berik bolýyna kómektesedi. – Ishimdik pen shylymnan aýlaq bolyńyz.
– Súıekterińizdi bekitetin dárilerdi qoldanýyńyzǵa bolady.
– Áıelderde klımaks kezeńi bastalǵanda emdelý súıek saýlyǵyna jaksy áser etedi.
