Syıly bolǵyńyz kelse...
Qaı jerde júrsek te bárimiz de syıly bolǵymyz keledi. Ár adamnyń qundylyǵy ártúrli. Bireýdiń syılaýyna seniń materıaldy tabystaryń negiz bolsa, bireýge seniń kishipeıildigiń, al bireýge talantyń ǵana mańyzdy. Ár adamnyń qundylyǵyna ıkemdelip, kózqarasyn qabyldaýdyń qajeti joq, alaıda basqalarmen til tabysýda, onyń nelikten basqasha pikirde ekenin túsine bilý, ózińdi ornyna qoıa bilý óte mańyzdy. Tómendegi qaǵıdalar saǵan ózińe laıyq bedel-abyroıǵa ıe bolýda kómegin tıgizer edi. Aldyn ala:
Ózińdi myqtap tanyp al. Iaǵnı, ózińniń myqty tustaryńdy, tap saǵan jarasyp turǵan qylyqtardy jáne ózińe shattyq syılaıtyn, boıyń men oıyńa tynyshtyq uıalatatyn áreketterdi anyqtap al.
1. Syılasań ǵana syıly bolasyń.
Aldymen, óziń basqalardy shyn júregińmen syılaýyń kerek. Syılastyq degen bireýden aman-saýlyq surap, óz ómir saltyńdy basqalarǵa baǵynyshty qylý emes. Syılastyq eń aldymen basqalardy túsine bilýden bastalady. Bul ár adamǵa birdeı mólsherde nazar aýdaryp, qoldaý kórsete bilýdi bildiredi. Al ózgeni syılaý, ózińdi shynaıy syılaýdan bastalady. Eger bireý kórsetken qurmetińdi álsizdik dep qabyldap, abyroıyńdy túsirgisi kelse, sen de sol deńgeıde jaýap bere alasyń, biraq budan kóri sypaıy túrde ózińniń oıyńdy myqtap bildirgeniń jaqsy. Jáne budan bylaı ózińdi sol adamnan belgili bir ara qashyqtyqta ustaǵanyń jón.
2. Ózińniń kóńil kúıińdi bir qalypty kóterińki deńgeıde ustaýǵa tyrys.
Tipti basqalardyń ashýyn keltirip, ómirden túńildiretin jaǵdaılarda da. Basyńa túsken jaǵdaıdan jaqsysyn kórýge úırenip, soǵan súıenýge tyrys. Sonda janyńdaǵylar saǵan tamsanyp, seniń jeke tulǵańdy syılaı túsedi. Eger áldebir iske kóshbasshy bolý buıyrsa, ol isti qoqıyp, masattanbaı, barynsha kishireıip júzege asyr.
3. Dostaryńa, otbasyńa jáne basqa jaqyndaryńa adal bolýdy úıren.
Tek óziń qalaǵan adamdarǵa ǵana emes, barlyǵyna bir shyndyqty aıtatyn týrashyl minez qalyptastyrýǵa tyrys. Adal adam — senimdi adam, jáne ol qasıetiń aıan bolsa, tipti shala tanys adamdar da sizdi jaýapty, shynaıy dep sýretteıtin bolady. Syrtyńyzdan aıtylǵan jaqsy sóz sizdiń bedelińizdi odan ári ósirmese, eshýaqytta túsirmeıdi.
4. Basqalardyń syrtynan ǵaıbat sóz aıtpa.
Jaqyndaryńa nemese kimge bolsa da qatysty aıtar syn-pikirleriń bolsa, múmkindiginshe eń aldymen ózine jeke aıt. Ol adam óz qatelikterin baıqamaı qalǵan, nemese óziniń kemshin tusyn bilmeýi múmkin. Biraq syn aıtpas buryn, jaqsy tustaryna da kóńil bólip, olardy da barynsha shynaıy, zildi ázilsiz atap ótýge tyrys. Tek synǵa dóreki jaýap alǵanda, nemese múlde qulaq aspaǵan jaǵdaıda jeke sóıleskennen nátıje shyqpaǵanda ǵana oǵan degen narazylyǵyńdy, kelispeıtin jerlerińdi basqalarǵa jarııa qylýyńa bolady.
Biraq sonyń ózinde synı pikirler adamdy syrtynan balaǵattaýǵa, nemese ósek aıań taratýǵa ulaspaýy kerek. Sonymen qatar bireý saǵan óziń nashar tanıtyn adamdy ósektep, jamandap, ne nashar pikir aıtyp jatsa, oǵan qosyla jamandama, tipti talqyǵa túsip jatqan adam týraly teris oı qalyptastyrýǵa da asyqpa. Bireýdiń jeke kózqarasyna qarap, basqaǵa degen qarym-qatynasyńdy ózgertpe. Biz bárimiz de erekshe jandarmyz, ár túrli daryn men túrli qasıetterge ıemiz. Adamnyń jeke basyn emes, máseleni talqylaýǵa baǵyttaıtyn atmosfera qalyptastyrýǵa talpyn.
5. Sóziń de, óziń de sypaıy bolýǵa tyrys.
Bireýdi kemsitýden jáne balaǵatshyldyqtan ózińdi qashyq ustaýǵa tyrys. Sonymen qatar, kıimge jaqsy talǵam qalyptastyr. Taza, ádepti, jáne jarasymdy kıin. Bundaı syrt kelbet pen ádeptiliktiń úılesimi saǵan laıyq dúnıelerdi tartady. Máselege jan jaqty qaraı alatyn keń kózqaras qalyptastyr, syńarjaq pikirlerden saqtan, jalǵan áserge berilmeı, obektıvti sheshim qabyldaýǵa tyrys.
6. Keń peıil bol, jasandylyqtan qash.
Sóz júzinde bir ómir, is júzinde basqa ómir súrip ózińdi de, ózgeni de aldama. Basqalar elikteýge tyrysatyn jaqsy úlgi bol. Keıde qara basyńnyń qarjylyq qamy úshin ǵana emes, jaı kóńil kúı kóterý úshin de kisiler arasyndaǵy dáneker bolýǵa tyrys. Ár isińdi oılanyp, árbir máseleni beıbit túrde, qaqtyǵyssyz sheshýge tyrysyp, ózińniń jaqsy qasıetterińdi jan-jaqty damytý men ózińniń kemshilikterińmen kúresý arqyly ishki rýhyń men sanańdy shynyqtyr.
7. Qaı kezde sóıleý oryndy ekenin bil.
Basqalardy muqııat tyńdaýǵa tyrysyp, olardan (ne ekenin anyqtap aıtpasań da) áldene úırengenińdi bildir. Bárine múmkindiginshe qaıyrymdy yqylas bildir. Ózińe senimdi bolyp, qajet kezde kerbezdik te tanyta bil.
8. Asa mańyzdysy:
Ýádeńde tura almaıtynyńdy bilseń, ýádelespe. Sózińe sáıkes áreket jasa. Eger bireý qateligińdi betińe bassa, syltaýratpaı, tolyq jaýapkershiligińdi moıyndaı bil, sóıte tura ózińdi beıshara sanap, túńilip ketpeı, kishipeıildikpen alǵa qaraı basa ber.
Veu.kz
