TOT BASQAN PYShAQ

Bir adamnyń ómir súrýge degen qulshynysy kemip, búkil joly jabylyp, túńilerdeı bolady. Ózin eshkimge kerek emesteı sezingennen ótken azap bar ma? Úıindegi jyltyraǵan zattyń bárin satyp jibergen. Sodan kúndelikti nan-sýyn taýyp ishe almaıtyndaı tómenge túsip, shyń basynan shyńyraý quzǵa quldyrap, túpte mas kúıde buldyrap jatqanda kózine kerýet astyndaǵy eski qobdısha tústi. "Áı, mynaý meniń bir kezdegi qobdısham emes pe? Osynyń ishinde ne bar eken? Satýǵa turatyn bir zat tabylsa jaqsy" dep jorǵalap baryp, kerýet astyna qolyn sozyp, shań basyp, myń qabat súmelekpen battasqan kóne qobdıshany sýyryp alyp ishin aqtara bastady. Jóndi eshteńe shyqpaıdy. Qısyq shege. Saby joq balǵa. Kákir-shúkir. Tek qynabynda jatyp tot basqan pyshaq qana nazaryn aýdara berdi. "Mynany tazartyp, qaırap alsam, sonda bir jartylyqqa jetetindeı pul qurar, á?!" dep tattan júzi kórinbeı qalǵan kezdikti jeńine súrtti.

Odan qaıraq izdedi. Qobdıshanyń túbinen synyq qaıraq taýyp aldy. Pyshaqty soǵan qaırady. Odan syrtqa shyǵyp, qummen tazalady. Esiginiń aldyndaǵy tasqa janydy. Qaıtadan qaıraqqa saldy. Biraz terin tókti. Ábden tattanyp, pyshaq ekeni bilinbeı qala jazdaǵan dúnıeniń pishini shyǵa bastady. Ne kerek ózi de burynǵy besaspap sheber emes pe, pyshaqty tatynan aryltqansha birneshe kún qaırady. Júzi jarqyrap, ózi sondaı úshkir, júzi qylpyp turǵan ótkir pyshaqqa aınalǵan kúni óz isine kóńili tolǵan beıbaq "O, endi usqynyń kirdi. Seni satyp alatyn adam tabylatynyna senimdimin. Mynadaı ótkir pyshaqqa bir shólmek emes, bir jáshik araq alatyn shyǵarmyn" dep oılady. Ol sóıtip turǵanda kórshisi jetip keldi.

- Kórshi, seniń mal soıatyn óneriń bar edi ǵoı. Qurban aıt kezi, bir úlken isek ákelgenmin, soıatyn qasapshy tappaı otyrmyn. Kómektesip jiberseıshi. Má, qolyńda keremet kezdik tur ǵoı. Bizdiń úıde ne kóp, pyshaq kóp, biraq mynadaı almas emes, - dep buny qoıar da qoımastan aýlasyna apardy. Az ýaqyttyń ishinde isekti soıyp, múshelep berdi. Kórshisinen alǵys aldy. Úıinde qonaq boldy. Dastarhan basynda munyń sheber mal soıýshy ekenin estigender, aıttyń qalǵan eki kúnine ózderine shaqyryp, pyshaǵyn ábden synady, ári eń jaqsy iske jumsady.

Adamdar alǵyspen qosa, qaltasyna aqsha saldy, qurbandyqqa shalǵan maldyń etinen et te bólip berdi. Az kúnniń ishinde úı-ishiniń ál-aýqaty ońalyp, ózgerip qaldy. Sodan burynǵy sheber pyshaǵyn ustap otyryp oılandy. "Sen ǵoı tot basyp pálen jyldan beri aıaq asty jattyń. Men seni izdemedim. Men búlindim. Seni basqan tot meni de ońdyrmaı basty. Júregim qaraıdy. Bar jaqsy qasıetimnen aıyryldym, bilgen ónerim de umytyla bastady. Seni qalaı taýyp alyp, tattan tazarttym, sol sátten bastap sen paıdaǵa astyń. Adamdarǵa kóp paıdań tıdi. Seniń arqańda men de jurttan jaqsy sózder estidim. Men túsindim. Men de tap sen sııaqty ishi-syrtymdaǵy tattan tazalanýym kerek eken" dep adam durys jolǵa qaıtyp oraldy. Kóp ýaqyt ótpeı turmysy túzeldi. Baıydy. El-jurt ony syılaıtyn, qurmetteıtin boldy. Qas sheberdiń qolyna qaıta oralǵan ótkir pyshaq osylaı ıesin jónge saldy, túzý jolǵa túsýine sebep boldy. Iá, keıde túzý jolynan adasyp júrgen adamǵa bizdiń bir jyly sózimiz, almastaı jarq etpe qylyǵymyz kerek bolyp turady. Jamandyqqa jumsalmaıtyn ótkir pyshaq ta, jyly qushaq ta bola bileıik.

Muńaıdar BALMOLDA