ZEKET

Paıǵambarymyz (s.a.ý.) bylaı deıdi: “Alla Taǵala qulyna jaqsylyq tilese, ony jurttyń muqtajyn óteýge sebepshi qylady”. (Báıhaqı, Shýǵab ýl-ıman)

Zeket – jyl saıynǵy mal-múlikpen jasalatyn qulshylyq. Alla Taǵalanyń rızashylyǵy úshin aýqatty (nısab mólsherine ıe) musylmandardyń jyl saıyn mal-múlkiniń qyryqtan birin Quran kárimde baıandalǵan segiz toptyń birine berýi arqyly oryndalady.

Zekettiń paryz bolýynyń sharty: Kámelet jasqa jetken, aqyl-esi durys, azat jáne qaryzy joq musylmannyń negizgi muqtajynan artyq, bir jyl ótken nısab mólsherindeı mal-múlki bar bolýy kerek. Nısab mólsheri men qatar, mal-múlikte kóbeıýshi bolýy da shart. Altyn, kúmis shyn máninde kóbeımese de, nısab mólsherine jetse, zeket beriledi. 

Nısab: Zekettiń ýájib bolýy úshin dinniń belgilegen mólsheri. Adamnyń basty qajeti men qaryzynan basqa 20 mısqal (80.18 gramm) altyn ıakı soǵan teń aqsha, taýarǵa ıe bolýy. Negizgi qajettilik; úı ishine kerekti nárseler, kıim-keshek, qural-saıman, kitap, kólik jáne azyq-túlik. Aqshanyń ár 40 teńgesinen bir teńge zeketke beriledi. Tiri maldyń zeketi: Qoıda qyryqtyń biri, túıede beseýdiń biri, sıyrda otyzdan bireý. Ken, qazba-baılyq túrlerinen de zeketi beriledi. 

Úshir jerden alatyn eginniń zeketin berý, mólsheri shyqqan ónimniń onnan biri. Eger jerdi aqyly sýaratyn bolsa, jıyrmadan biri. Egistik ónimderi; bıdaı, arpa, kúrish, tary (júgeri), pııaz, kartop, jańǵaq, qaýyn-qarbyz, qııar, jońyshqa, alma, bal, qyzylsha túrleri sekildi nárseler. Eginshilikpen aınalysatyn musylmannyń úshirin qalaı da berýi kerek. 

Zeket beriletin jerler Táýbe súresiniń 60-shy aıatynda baıandalǵan: (qoly qysqa) paqyrlarǵa, muqtajdarǵa, zeket jınaý mindetin atqarýshy qyzmetkerlerge, qaryzǵa batqandarǵa, Alla jolynda júrgenderge jáne elinen jyraqta júrgen nemese jolda qalǵan jolaýshylarǵa arnalady. 

Zeketti osy segiz toptyń birine berýge bolady. Al bulardyń arasynda muqtajdar men Alla jolyndaǵylarǵa berý eń izgisi. (Muhtasar ǵylymhal, Altyn paraq)