JAN FILOSOFIIaSY

Sanskrıtte jan atma, parsy tilinde rýx dep atalady.

Paıǵambarymyz bir ret suraǵanda:

"Jan degen ne? ", - dep eki sózben jaýap berdi:

"Amr-e Alla", bul Qudaıdyń áreketin bildiredi.

Sana men jannyń baılanysy kún men onyń sáýlesiniń baılanysyna uqsas.

Kúnniń is-áreketinen sáýle paıda bolady, ol óziniń nurymen janady.

Sananyń is-áreketi de ózinen jan degen sáýle túsiredi.

Sananyń bir bóliginiń is-áreketi osy bóliktiń óz kórinisterine burylýyna sebep bolady

REı de - kún, biraq biz sáýle - onyń ishindegi is-árekettiń jaǵdaıyna baılanysty bólek, dál anyqtalǵan, dál anyqtalǵan nárse dep esepteımiz.

Jan jer betindegi tirshilik barysynda da, odan keıingi ómir súrý josparyn ózgertpeıdi; qandaı da bir ózgerister oryn alsa, onyń qozǵalysyna qaraı oryn alady.

Jannyń alǵashqyda salmaǵy joq, biraq ol óz jolynda ǵalamdy quraıtyn Elementterden ózin-ózi jasaǵan jáne únemi qaryz alǵan qasıetterin aınalasyna jınaıdy;

jáne bizdiń mal-múlikimiz mindetti túrde biz bolýǵa mindetti emes, bul qasıetter de jan emes.

Bul kózben salystyrǵanda jaqsy, olar sonymen birge jerdiń keń aýmaqtaryn, bıik taýlar men kókjıekterdi teńizge túsiredi, biraq kózderdiń mólsheri bir dıýımden asady.

Ǵalamdaǵy sansyz jannyń biri sanalatyn jannyń kishkentaı, biraq búkil ǵalamdy qamtı alatyn sonshalyqty uly jannyń tabıǵaty osyndaı.

Syrtqy ózi, aqyl-oıy jáne denesi búkil sananyń bir bóligin quraıdy.

Bul mataǵa syzylǵan syzyq sııaqty jáne bir bóligin tutastan ajyratady.

Fonarıkti alyp, perdege jaqyndap, fonarıktiń shamy túsip, daqty aıqyndaıtyn sııaqty.

Uqsas turǵyda aqyl men tánniń alǵan áserleri jan dúnıesine qarap, ony búkil sanadan ajyratady.

Jan syrtqy «óziniń» baqytty nemese qasiretin, qýanysh nemese qaıǵysyn kórsetedi; biraq jan ózi baqytty da, qaıǵyly da emes.

Jan ne týmaıdy, ne ólmeıdi; ne kóbeımeıdi, ne azaımaıdy; ne damymaıdy, ne kemitedi.

Aına aldynda trıapka kıinip tursaq, aına taqýalyq emes, taqýalyqtyń kórinisin kórsetedi.

Injý men gaýhar jaýyp, aınanyń aldynda tursaq, injý-marjanymyzdyń kórinisi oǵan túsedi, biraq aınanyń ózi gaýhar, injý-marjan bolmaıdy.

Janmen de solaı - ol kúnáli de, saýapty da emes; kedeı de, baı da emes.

Ómirdiń barlyq qaıǵysy men qýanyshy, kóterilisi men quldyraýy ýaqytsha jannyń perdesinen kórinedi, sodan keıin joǵalady.

Sondyqtan keshegi qýanysh pen qaıǵy búgingi biz úshin eshteńe bildirmeıdi.

Jan men tánniń máni bir.

Jan tánin ózi qalyptastyrady.

Jany jińishke, táni jappaı.

Jandaǵy diril dep ataýǵa bolatyn nárse tándegi atomǵa aınalady.

Jan kóp tájirıbe jınaý úshin aqylǵa aınalady, naqty tájirıbe alý úshin tánge aınalady;

osylaısha aqyl tánge táýelsiz, al jan tánge de, aqylǵa da táýeldi emes.

Jan aqyl men tán arqyly kóredi.

Dene - aqyldyń kózildirigi,

al aqyl - jannyń teleskopy.

Kóretin jan ǵoı, biraq kóz ben qulaǵymyzǵa kórý men estýdi ataımyz.

Jan joq jerde tán de, aqyl da kóre almaıdy.

Adamnyń kózi bar, kórmeıdi; qulaq bar, estimeıdi.

Jannyń isi - bilý men kórý, al jan men aqyldyń isi - oǵan asqaqtatý.

Olar óz kezeginde, olardyń syrtyndaǵy nárseni kórip, estıdi, óıtkeni sana sol arqyly jumys isteıdi.

Oıdyń oıynyń oıyn jan kóredi.

aqyl deneniń aýyrsyný men sezimin túsinedi,

dene ystyqty, sýyqty, tııýdi tanıdy.

Onyń sana-sezimi kenetten oǵan birdeńe qulaǵan kezde kórýge bolady;

tipti aqyl-oı qutqarý josparyn jasaı almaı turyp, deneniń zardap shekken bóligi birden qashyp ketýge tyrysady.

Aqyl tándi ǵana kóredi, al jan aqyldy da, tándi de kóredi.

Jandy tán de, aqyl da kóre almaıdy.

Jan óz aldyndaǵyny kórýge úırengen, sondyqtan ózin kóre almaıdy.

Bizdiń janymyz árdaıym syrtqa qarap, kózimiz, murnymyz, qulaǵymyz jáne barlyq túsiný múshelerimiz de júnge bet burady.

Bizdiń aqylymyz ben tánimiz janymyzdy syrtqa shyǵarady.

Bárin kórgen kózge ózin kórý úshin aına kerek sııaqty, jan da ózin aınasyz kóre almaıdy.

Kóziń jumylǵanda, janyń eshteńe kórmeıdi dep oılaısyń ba?

Ol kórip jatyr.

Qulaq jabylǵanda, jan eshteńe estimeıdi dep oılaısyz ba?

Ol estı alady.

Al bul jannyń kórgenin, estigenin dáleldeıdi.

Anvar men Anzardyń mıstıkalyq tájirıbesiniń kómegimen medıatıvti ómirde (klaırvoıans jáne klaırvoıans),

Sýfı jannyń kózdiń kómeginsiz kóre alatyn nárselerdiń bar ekenin túsinedi;

jáne onyń qulaqsyz estıtin dybystar bar.

Uly aqyn Kábir aıtqan eken :

"Bul ne oıyn, soqyr adam quran oqıdy dep,

geetany tyńdaıtyn sańyraý,

qolsyz eńbek etýde,

jáne aıaqsyz bı? "

Quralsyz da jumys isteı alatyn, tánniń músheleri men aqyl-oıdyń qabileti bolyp tabylatyn jan týraly aıtyp edi.

Uıqy, sanasyz kúı, bári paıda bolǵan ómirdiń túpnusqa kúıi.

Jan árdaıym aqyl men tánmen bir ýaqytta uıyqtamaıdy.

Jannyń uıqysyn tek mıstıka sezedi;

olar bul tájirıbeni ózinde júzege asyrady jáne ony basqalarda tanı alady.

Tán aqyldan kóp uıyqtaıdy, biraq jan aqyldan nemese tánnen áldeqaıda az uıyqtaıdy.

Adam tereń uıqyda jatqanda jany tánmen baılanysyn joǵaltpaıdy.

Jan tánmen baılanysy joǵalsa, adam óledi; jan aqyldan ketse, aqyl shashylady, oılar shashylady; bári výlkannyń jarylǵanyndaı bolady.

Sezimdi sezinýden jan rahat tabady, tamaqta, sýsynda, barlyq nárseden.

Ol oǵan sińip jatyr;

jáne ol oǵan kóbirek sińgen saıyn, oǵan soǵurlym kóbirek baılanady.

Ishken-jegenimizdiń barlyq nárselerinde dári-dármek bar - tipti taza sý.

Sóıtip, uıqy sııaqty birdeńe jep, ishken soń, jan azdap jeńildik sezinedi, deneden ajyratylatyn sııaqty sezinedi.

Janyńdy deneń men aqylyńnan bosatý ońaı emes.

Shyn qýanyshy tynyshtyq tabý, ýaıymnan arylǵanmen, muny umytyp ketedi.

«Ony tazartqan adam órkendeıdi, al ony buzǵan adam joıylady. "

Kúshti sýsyn iship, hashısh, opıým shegip, esirtki ishetin jáne sol sııaqty adamdar bar.

Olardyń áserinen denedegi yńǵaısyzdyq az sezinedi, oılar erip, jan azat sezinedi;

biraq bul Efemeraldy baqyt, óıtkeni ol rýhqa táýeldi emes, materııaǵa baılanysty.

Qarapaıym adam tereń uıqydan keıin ózin tynysh sezinetinin, tynyǵyp, seziminiń jaqsaratynyn, oıynyń aıqyn bolatynyn biledi.

Hal memleketi nemese Samadı, eń joǵarǵy memleket - tereń uıqymen birdeı, aıyrmashylyǵy - óz qalaýymen jetedi.

Kemel adam (Insan ál-Kamıl) qarapaıymdan aıyrmashylyq, kemel adam kemelsiz adamnyń beısanalyq sezingenin sanaly túrde bastan keshiredi.

Tabıǵat bárine birdeı tájirıbe beredi, biraq kóbisi muny bilmeıdi, olardyń kemshiligi qandaı.

Aqyl shashylǵan kezde, janǵa eshqandaı áser bolmaıdy, búkil sanada erip ketýden eshteńe de saqtaı almaıdy.

Keıbir fılosoftar bizdi Qudaıdyń bir bólshegi dep aıtady.

Bul durys emes.

Fızıkalyq deneni kórgendikten aıtady.

Intellekt taǵy ne kóre alady?

Fızıkalyq bolmysta ár adam aıqyn anyqtalyp, bólikterge bólinedi.

Biraq bul fızıkalyq bolmystyń artynda bári BIR, sana da bir.

Eger olaı bolmasa, onda bir-birimizdi tanymas edik, ne betimiz, ne daýysymyz, ne tilimiz sóıleı almas edik.

Rýhanı óskende dosymyzdyń qandaı ekenin, Japonııada ma, Arabııada ma, biz osynda júrgende; aýyryp, qýanyp, qaıǵyly ma, bile alamyz.

Al dostardyń jaǵdaıy ǵana emes, bári de damyǵan janǵa belgili bolady.

 

Hazireti Inaıat han

Jaras Ahan-nyń fb paraqshasynan