Jigittiktiń belgisi: túzde myrza, úıde qul

21 aqpan 2020 8267 0
Оqý rejımi

«Ulyq bolsań kishik bol» dep qandaı laýazymda bolsa da qara jurttan bólektenbeýge, menmendikke boı aldyrmaýǵa nasıhat etken halqymyz árdaıym betegeden bıik jýsannan alasa ortasha, qarapaıym joldy qadirlegen, qońyrqaı tirshilikti qosh kórgen. Hany da, qarashasy da, baıy da, kedeıi de qarapaıym, jurtshylyqpen emen-jarqyn aralasqan. Meımandy kútip, muqtajdyń qajetin óteýge tyrysqan.

Bajaılap qaraǵan jan osy sıpattardyń túp-tórkini Paıǵambardyń (s.ǵ.s.) súnnetinde jatqandyǵyn ańǵarady. Mysaly, qazaqta «Jigittiktiń belgisi túzde myrza, úıde qul» degen sóz bar. Onyń maǵynasy er adam túzde myrza bolyp, syıly, syrbaz kóringenmen, úıine kelgende úı sharýasyna aralasyp, januıasyna qolynan kelgen járdemin aıamaǵan. Bul – Paıǵambardyń (s.ǵ.s.) súnnetinen alynǵan kisilik sıpat.

عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «سَيِّدُ الْقَوْمِ خَادِمُهُمْ». رَوَاهُ الْخَطِيبُ وَالسَّخَاوِيُّ.

Ibn Abbastan (r.a.) jetken rıýaıatta Alla Elshisi (s.ǵ.s.): «Qaýymnyń myrzasy – qyzmetshisi», – degen[1].

عَنِ الأَسْوَدَ قَالَ: سَأَلْتُ عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا: مَا كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَصْنَعُ فِي بَيْتِهِ؟ قَالَتْ: «كَانَ يَكُونُ فِي مِهْنَةِ أَهْلِهِ تَعْنِي خِدْمَةِ أَهْلِهِ فَإِذَا حَضَرَتِ الصَّلاَةُ خَرَجَ إِلَى الصَّلاَةِ». رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ. 

Ál-Asýad degen kisi Aısha anamyzdan (r.a.): «Allanyń Elshisi (s.ǵ.s.) úıinde ne isteýshi edi?» – dep suraǵanda, ol: «Úıiniń qyzmetinde bolatyn, namaz ýaqyty  kelgende dáret alyp, namazǵa shyǵatyn»[2], – dep jaýap bergen.

Adamzattyń asyly (s.ǵ.s.) eshbir jandy alalamaıtyn. Muqtajdyń qajetin óteýge daıyn turatyn.

عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: «إِنْ كَانَتْ الْأَمَةُ مِنْ أَهْلِ الْمَدِينَةِ لَتَأْخُذُ بِيَدِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَمَا يَنْزِعُ يَدَهُ مِنْ يَدِهَا حَتَّى تَذْهَبَ بِهِ حَيْثُ شَاءَتْ مِنْ الْمَدِينَةِ فِي حَاجَتِهَا». رَوَاهُ ابْنُ مَاجَه.

Paıǵambardyń (s.ǵ.s.) sonshalyqty qarapaıymdylyǵy týraly Ánas ıbn Málik (r.a.) bylaı deıdi: «Tipti, Mádına jurtynyń bir kishkentaı kúńiniń ózi talabyn oryndatý úshin Alla Elshisin (s.ǵ.s.) qolynan jetektep qalaǵan jaǵyna apara alatyn»[3].

عن أَنَسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: «لَمْ يَكُنْ شَخْصٌ أَحَبَّ إِلَيْهِمْ مِنْ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، وَكَانُوا إِذَا رَأَوْهُ لَمْ يَقُومُوا لِمَا يَعْلَمُونَ مِنْ كَرَاهِيَتِهِ لِذَلِكَ». رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ.

Ánes ıbn Málik (r.a.) bylaı deıdi: «Olar (sahabalar) úshin Allanyń Elshisinen (s.ǵ.s.) súıikti adam bolmasa da, olar ony (s.ǵ.s.) kórgende oryndarynan turmaıtyn. Óıtkeni onyń (s.ǵ.s.) ondaı qurmetti unatpaıtyndyǵyn biletin»[4].

عَنْ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «لا تُطْرُونِي كَمَا أَطْرَتْ النَّصَارَى عِيْسَى بْنَ مَرْيَمَ فَإِنَّمَا أَنَا عَبْدُهُ فَقُولُوا عَبْدُ اللهِ وَرَسُولُهُ». رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ وَأَحْمَدُ.

Allanyń Elshisi (s.ǵ.s.): «Meni nasaralardyń (hrıstıandardyń) Marııamuly Isany ulyqtaǵanyndaı ulyqtamańdar. Shynynda, men – Qudaıdyń qulymyn. Sondyqtan da «Allanyń quly ári Elshisi» deńder», – degen[5].

عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَرَّ عَلَى غِلْمَانٍ يَلْعَبُونَ فَسَلَّمَ عَلَيْهِمْ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ وَأَبُو دَاوُدَ.

Ánas ıbn Málikten (r.a.) jetken rıýaıatta Alla Elshisi (s.ǵ.s.) oınap jatqan balalardyń qasynan ótip bara jatyp olarǵa sálem bergen[6].

عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ مَسْعُودٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «لاَ يَدْخُلُ الْجَنَّةَ مَنْ كَانَ فِي قَلْبِهِ مِثْقَالُ ذَرَّةٍ مِنْ كِبْرٍ، قَالَ رَجُلٌ: إِنَّ الرَّجُلَ يُحِبُّ أَنْ يَكُونَ ثَوْبُهُ حَسَنًا، وَنَعْلُهُ حَسَنَةً، قَالَ: إِنَّ اللَّهَ جَمِيلٌ يُحِبُّ الْجَمَالَ، الْكِبْرُ بَطَرُ الْحَقِّ، وَغَمْطُ النَّاسِ». رَوَاهُ مُسْلِمٌ، وَالتِّرْمِذِيُّ، وَأَبُو دَاوُدَ، وَابْنُ مَاجَه، وَأَحْمَدُ.

Abdýlla ıbn Masǵudtan (r.a.) jetken rıýaıatta Paıǵambar (s.ǵ.s.): «Júreginde záreniń mysqalyndaı tákapparlyq bar adam jánnatqa kirmeıdi», – deıdi. Bir adam turyp: «Keı kisi kıiminiń jaqsy bolǵanyn, aıaqkıiminiń jaqsy bolǵanyn qalaıdy ǵoı», – deıdi. Sonda Paıǵambar (s.ǵ.s.): «Shyndyǵynda, Alla kórkem ári kórkemdikti jaqsy kóredi. Al tákapparlyq – aqıqatty moıyndamaý, adamdardy mensinbeý»[7], – dep jaýap beredi.

 


[1] Ál-Hatıb, as-Sahaýı rıýaıat etken.
[2] Buharı rıýaıat etken.
[3] Ibn Mája rıýaıat etken.
[4] Ahmet, Termızı rıýaıat etken.
[5] Buharı, Ahmet rıýaıat etken.
[6] Múslim, Ábý Dáýit rıýaıat etken.
[7] Múslim, Termezı, Ábý Dáýit, Ibn Máje, Ahmet rıýaıat etken.
 

Pіkіrler Kіrý