JÚREKTIŃ QULShYLYǴY
Júrektiń ózine jarasatyn qulshylyǵy bar. Qulshylyq bolǵanda da, ǵıbadattyń tóresi! Hadıste: «Shyndyǵynda, Alla senderdiń syrt kelbetterińe jáne mal-dúnıelerińe emes, júrekteriń men is-áreketterińe qaraıdy»[1] dep jáne: «Adamnyń táninde bir kesek et bar, ol aman bolsa dene tolyǵymen aman-saý bolmaq...[2]» dep, júrek pendeniń on eki múshesiniń túzý nemese buzyq bolýynyń negizgi sebepkeri etip kórsetken.
Mine, sondyqtan sahaba Ábý Hýraıra (r.a.): «Júrek – patsha, qalǵan aǵzalar – onyń áskeri. Patsha jaqsy bolsa, onyń áskeri de jaqsy. Al, júrek ońbasa, áskeri de ońbaıdy», – dese, tabıǵın Iahııa bın Muǵaz: «Dúnıeniń jeńimpazy aıaǵy júırik bolsa, aqyrettiń jeńimpazy júrekpen ozǵan jan. Barlyq jaratylys Patshasy Qudaıdyń qaqpasy qolmen emes, júrek lúpilimen qaǵylady», – degen eken.
Rasynda da, júrektiń qulshylyǵy on eki músheniń ǵıbadatynan áldeqaıda úlken jáne udaıy keledi. Óıtkeni, júrektiń qulshylyǵy – tań atqannan kún shyqqansha dep ýaqytpen shektelmeıtin, ár sátte toqtaýǵa bolmaıtyn mindet. Sharıǵattyń qaınar bulaǵyna zer salsańyz, qulshylyqtyń barlyǵy derlik júrektegi nıet pen yqylasqa táýeldi. Óıtkeni, musylman men munafıqty aıyratyn da júrektegi nıet. Ekeýiniń amaly bir bolsa-daǵy, keýdesindegi nıet alabóten.
Iahııa bın Ábý Kasır: «Nıetti úırenińder, óıtkeni nıet amaldan ótimdi» dese Sýfııan bın Saýrı: «Men nıetti túzetkendeı basqa bir nárseni kóp túzetkenim joq. Sebebi, nıet únemi qubylyp turady» degen eken.
Nege nıetti únemi túzetý qajet? Óıtkeni, adamnyń tabıǵaty ár isinen bir paıda kózdep turady. Al, nıetten á degendep paıda kóre qoımaıdy. Bul jóninde «Nápsine qaı amal aýyr tıedi?» degende: «Yqylas, óıtkeni onda dúnıelik eshbir sybaǵa joq», – degen Sahl bın Abdýlla Týstarı.
Quran Kárimniń: «(Muhammed!) Árkim ózine laıyqty amal isteıdi...,-dep aıt[3]», - aıatyn Ibn Kasır «nıetine saı» dep tápsirlegen. Pendeniń ómir boıyndaǵy nıeti men yqylasy nege beıim bolsa, sol nárse júregine ornyǵyp, sińip qalady. Al, Jabır bın Abdýlla (r.a.) rıýaıatyndaǵy: «Adamdar (qııamette) nıetine saı tiriledi[4]» degen hadıs ómirlik aqıqatty bekite túsedi.
Ánás bın Malık (r.a.) rıýaıat etken hadıste: «Kimniń ýaıymy aqyret bolsa Alla Taǵala baılyqty onyń júregine qoıady. Aýyzbirshiligi bolyp, dúnıe boıusynyp aldyna keledi. Al, kimniń ýaıymy dúnıe bolsa Alla Taǵala eki kózi ortasy mańdaıyna kedeılikti qoıyp, aýyzbirshiligin ydyratyp, dúnıe tek shamaly ǵana keledi[5]», – delingen. Al, Sýfııan bın Ýıaına bolsa: ǵalymdardyń biri eki jaıtty otyz jyldan beri túzetýmen kelemin, biri: ózim men adamdar arasyndaǵy jaıtty dámetýden tıylý, ekinshisi: amalda Alla Taǵalaǵa yqylas etýdi», – degen eken.
Júrektiń ǵıbadaty – yqylas jáne durys nıet. Nıet túzelse, is túzeledi. Júrek durystalsa, on eki músheniń is-áreketi de jónge túsedi.
[1] Mýslım
[2] Buharı
[3] Isra súresi, 84-aıat
[4] Ibn Maja
[5] Tırmızı
