Zýlhıdja aıynyń on kúniniń artyqshylyǵy

Allanyń sheksiz meıiriminen úmitti musylman úmmeti úshin taǵy bir berekeli ýaqyt kelip jetti. Bul – zýlhıdja aıynyń áýelgi on kúni, qajylyq maýsymynyń sońǵy kúnderi. Musylmandardyń qasıet tutqan bul kúnderdiń artyqshylyǵyna qysqasha toqtalsaq.

1. Alla Taǵala bul kúnderdi Quranda zikir etken. Quranda ne nárse zikir etilse, demek onyń orny erekshe. Alla Taǵala Quranda: «وَيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِي أَيَّامٍ مَّعْلُومَاتٍ» (Belgili kúnderde Allanyń esimin iske alsyn)[1], – dep bul kúnderdi «belgili kúnder» degen. Omar (r.a) men Ibn Abbas (r.a) bastaǵan barsha ǵalymdar bul belgili kúnderdiń zýl-hıjja aıynyń on kúni ekenin aıtqan.
2. Bul kúnder Allanyń aldynda da úlken mártebege ıe. Sebebi Alla Taǵala osy kúndermen: «وَالْفَجْرِ وَلَيَالٍ عَشْرٍ» (Aǵarǵan tańmen, jáne on túnmen ant etemin)[2], – dep ant etken. Al, Alla Taǵala tek uly nárselermen ǵana ant etedi. Barsha tápsir ǵalymdary men keıingi býyn ǵalymdary bul aıattaǵy on túnniń zýlhıdja aıynyń áýelgi on túni ekenine biraýyzdan kelisim jasaǵan.
3. Paıǵambarymyz (s.ǵ.s) bul kúnderdi dúnıedegi eń abzal kúnderi ekenine kýálik etken. Ibn Abbas (r.a) jetkizgen hadıste Paıǵambarymyz (s.ǵ.s): – Basqa kúnderde jasalǵan amaldar bul kúnderdegiden abzal bola almas, – dedi. Sahabalar:

• Alla jolyndaǵy kúres kúnderi de abzal bola almaı ma? – dedi. Sonda Paıǵambar (s.ǵ.s):
• Alla jolyndaǵy kúres te... Tek janymen de, malymen de birdeı shyǵyp, eshbirinsiz qaıtqan adam ǵana basqa...»[3]

4. Bul kúnderdiń ishinde Arapa kúni bar. Eger bul on kúnde Arapa kúninen basqa esh nárse bolmaı, tek Arapa ǵana bolsa, onyń ózi de artyqshylyq retinde jetip-asar edi. Sebebi ol qajylyqtyń sońǵy kúni, kúnálar keshiriletin kún, tozaqtan qutqarylatyn kún. Qajylyqqa bara almaǵandar bul kúni oraza ustasa, bir ótken, bir keler jylǵy kúnálary birdeı keshiriledi...
5. Bul kúnderdiń ishinde qurban aıt kúni bar. Qurban aıttyń artyqshylyǵy jaıynda Paıǵambar (s.ǵ.s): «Alla aldynda kúnderdiń eń ulysy – qurban aıt kúni, odan keıin qarr[4] kúni»[5], – degen.
6. Bul kúnderde eń uly ǵıbadattar oryndalady. Imam Ibn Hajar Asqalanı aıtady: «Zýlhıdjanyń áýelgi on kúniniń artyqshylyǵynyń sebebi – onda barsha uly ǵıbadattar birdeı oryndalady. Olar: namaz, oraza, sadaqa berý, qajylyq... bul kúnderdegideı uly ǵıbadattar bir jerde ushtasa bermeıdi»[6].

Mine, bul aıtylǵandar zýlhıdja aıynyń on kúniniń artyqshylyqtary. Bul kúnder Allanyń aldynda qasıetti. Biz, musylman úmmeti, Allanyń ulyqtaǵanyn ulyqtaýymyz kerek. Bul kúnderi jamandyq ataýlyǵa jýymaýymyz kerek. Kerisinshe, salıhaly dep bilgen barsha amaldarymyzdy jasaýǵa tyrysýymyz kerek.

Alla bul kúnderde barshamyzǵa bereketin jaýdyryp, ıgilikterine bastaǵaı.

Sáttilik ıesi Alla ǵana.