Muharram aıy – musylmansha jyl basy

Musylman kúntizbesi boıynsha 1442 jyldyń zulhıjjá aıy aıaqtalyp, 1443 jyldyń muharram aıy bastalady. Muharram – musylman jyl sanaýynyń alǵashqy aıy.

Bıyl 10 tamyz – muharram aıynyń birinshi kúni.

«Muharram» sózi qasıetti, tyıym salynǵan degendi bildiredi. Bul aı Quranda aıtylǵan qasıetti tórt aıdyń biri. Alla Taǵala: «Shyn máninde, Allanyń quzyrynda aılardyń sany on eki. Jer men kók jaratylǵan kúnnen bastap Alla solaı belgilep qoıdy. Onyń tórteýi soǵysýǵa tyıym salynǵan aılar: zulqaǵda, zulhıjja, muharram jáne rajab»[1], – degen.

Negizi, bul tórt aıdyń qasıettiligi Ibrahım paıǵambardyń (oǵan Allanyń sálemi bolsyn) zamanynan bastap moıyndalǵan. Mekkeniń putqa tabynýshylary ózderin Ibrahım paıǵambardyń (oǵan Allanyń sálemi bolsyn) úmbetimiz dep sanaǵandyqtan, osy tórt aıdyń qasıettiligin qadaǵalaǵan jáne de taıpalardyń jıi soǵysyp turatynyna qaramastan, bul aılarda soǵysýǵa tyıym salynǵan dep eseptegen.

Birde Ábý Zárr (oǵan Alla razy bolsyn): «Ýa, Alla elshisi, túnniń qaı mezgili haıyrly jáne aılardyń qaısysy abzal?» – dep suraǵan. Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) oǵan: «Túnniń ortasy haıyrly, al aılardyń ishinde sender muharram dep atap júrgen Allanyń aıy abzal»[2], – dep jaýap bergen.

Hasan Basrı jáne ózge ǵalymdar «haram aılarynyń ishindegi eń abzaly – Allanyń aıy – muharram» degen pikirdi aıtqan. Keıingi ǵalymdar da osy ustanymdy durys dep tapqan. Máselen, Ibn Járır: «Alla Taǵalanyń árbir hıjra jylyn haram aıymen bastap, sońyn haram aıymen aıaqtaýynda úlken mán jatyr. Aılardyń ishinde Alla úshin Ramazannan keıingi eń qadirlisi – muharram aıy», – degen.

Alla Taǵala jańa hıjrı jylyn kúlli musylman úmbeti úshin berekeli, beıbitshilik ári amandyq jyly etkeı!

Sharıǵat jáne pátýa bólimi