Sadaqany kimge bergen durys?
Assalamaǵaleıkúm!
Sadaqany qandaı adamdarǵa berýge bolady, qandaı adamdarǵa berýge bolmaıdy? Kóshede aıaq-qoly saý, densaýlyǵy jaqsy biraq qaıyr suraıtyn adamdar kezdesedi. Keıbir adamdarǵa bereıin desem, araq ishedi me dep qorqamyn. Osy jaıly aıtyp berseńizder! Alla razy bolsyn! Alı Aldenov
Ответ
Ýaǵaleıkúmassalam!
Árıne, Islam adam balasyna eńbek etip, adal tabys tabýǵa úndeıdi. Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) Abdýlla bın Abbasqa (r.a.):«...Surar bolsań tek Alladan sura. Al, járdem qalasań, tek Alladan járdem tile[1]»,– dep ósıet etken.
Al, qaıyrshylyqpen aınalysýdyń jamandyǵy jaıly Ábý Hýraıra (r.a.): «Kimde-kim baıyp ketý úshin adamdardan qaıyr tileıtin bolsa, onyń suraǵany – ottyń shoǵy. Qalasa az alsyn, qalasa kóp etip alsyn[2]», – degen hadısti rıýaıat etken.
Qaıyr tileýdi kásip etý adamdy abyroıdan aıyrady. Bul jóninde Ibn Omar (r.a.): «Senderdiń biriń Alla taǵala quzyryna barǵanǵa deıin qaıyr tileýin toqtatpasa, onyń betinde bir kesek eti qalmaıdy[3]», – dep eskertken.
Hadıs negizinde, tek úsh jaǵdaıda ǵana qaıyr tileýge bolady.
1.Sý tasqyny, órt, qurǵaqshylyq jáne t.b. tabıǵı apattar saldarynan mal-dúnıesinen aıyrylǵan adam;
2.Sińiri shyqqan kedeı. Joqshylyqqa tap bolǵany kórshi-qolańyna belgili adam;
3.Adamdardyń arasyn tatýlastyrý úshin beriletin mal-múlikti tasýshy.
Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) Ábý Bıshr Qabısa bın Muharıqqa (r.a.): «Qaıyr suraý tek úsh adamǵa ruqsat. Bitimge beriletin dúnıe-múlikti tasymaldaýshy kisige, mal-dúnıesine apat kelgen kisi jaǵdaıyn túzegenshe jáne joqshylyqqa tap bolǵan kisi jaǵdaıyn túzegenshe, onyń qaýymynan úsh kisi: pálenshe joqshylyqqa tap boldy dep aıtsa. Eı, Qabısa! Budan basqalarǵa qaıyr suraý – haram. Bulaı mal tapqan adam – haram jeýshi[4]»,– degen.
Zeketten basqa kez kelgen sadaqany musylmanǵa da, musylman emes adamǵa da berýge bolady. Tek asa muqtaj adamǵa bergen jón. Osyǵan baılanysty mynadaı ǵıbratty hadıs bar.
Sahaba Ábý Hýraıra (r.a.) rıýaıat etedi: «Báný Israılden bir kisi men sadaqa jasaımyn dep názir etedi. Ol bireýdiń qolyna sadaqa berip ketedi. Erteńgi kúni jurt uryǵa bireý sadaqa beripti dep aıta bastaıdy. Álgi kisi «Ýa, Alla! Sadaqa laıyq emes adamnyń qolyna tıipti, alaıda bul Seniń qalaýyń bolǵany úshin Saǵan maqtaý bolsyn», – dedi. Ekinshi kúni taǵy sadaqa jasaýdy názir etedi. Túndeletip bir áıeldiń qolyna sadaqasyn berip ketedi. Jurt búgin túnde jezókshege sadaqa beripti dep aıta bastady. Álgi kisi «Ýa, Alla! Sadaqa laıyq emes adamnyń qolyna tıipti, alaıda bul Seniń qalaýyń bolǵany úshin Saǵan maqtaý bolsyn», – deıdi. Ol taǵy da sadaqa berýdi názir etedi. Túnde shyǵyp bireýdiń qolyna sadaqasyn berip ketedi. Jurt tańerteń baı adamǵa sadaqa berilipti dep aıta bastaıdy. Sonda: «Ýa, Alla! Sadaqa laıyq emes adamnyń qolyna tıipti, alaıda bul Seniń qalaýyń bolǵany úshin Saǵan maqtaý bolsyn», – deıdi. Sonda sadaqa berýshige túsinde: «Uryǵa bergen sadaqań ony urlyq jasaýdan saqtaıtyn shyǵar, jezókshege bergen sadaqań ony oınastyqtan saqtaıtyn shyǵar, al baıǵa bergen sadaqań ony ǵıbrattandyryp ózine Alla bergen baılyqtan adamdarǵa da bere bastaıtyn shyǵar,-delingen eken[5]»
Bul hadıstiń alynatyn ǵıbrat:
1.Sadaqa alýǵa laıyqty emes adam bolsa da, berýshiniń nıeti túzý bolsa, onyń sadaqasy qabyl bolady;
2.Sadaqany jasyryp berý jáne amalda yqylastyń orny;
3.Sadaqa berýdiń artyqshylyǵy. Sadaqa berýshige, alýshyǵa jáne jalpy qoǵamǵa áleýmettik paıdasy.
4.Muqtaj jandarǵa qol ushyn berýmen adam janyn tazartýǵa umtylýy.
[1] Tırmızı
[2] Mýslım
[3] Buharı
[4] Mýslım, Nasaı, Ábý Daýd, Ahmed
[5] Muttafaqun aleıhı
