Júkti áıeldiń zırat basyna barýyna bola ma?
Assalaýmaǵaleıkým! Aıaǵy aýyr əıelge qabirdi zııarat etýge bola ma?
Ответ
Ýa aleıkým assalam. Qabir basyn zııarat etý máselesinde áıelder júkti, júksiz, etekkir, taza, úlken, kishi ekenine qaramastan, barlyǵynyń úkimi birdeı. Mundaǵy qarastyrylatyn nárse: áıeldiń qabir basyna barýynyń bolyp-bolmaıtyndyǵynda.
Ǵalymdar bul máselede eki túrli pikir aıtqan:
Birinshisi: áıel balasynyń qabirdi zııarat etýi jaıyz ekendigi. Ǵalymdardyń bul toby Paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s):
كنت نهيتكم عن زيارة القبور فزوروها، فإنها تذكركم الآخرة
«Men senderge qabirlerdi zııarat etýge tyıym salǵan edim, al endi zııarat etińder deımin. Sebebi, ol senderge aqyretti esterińe salady»[1], – degen hadısine súıengen. Bul kózqaras Hanafı, Malıkı, Shafıǵı mázhabtaryna tıesili, Hanbalı mazhabynyń bir pikiri de osy.
Al, ekinshi ǵalymdar toby bolsa jaıyz emes, ıaǵnı áıelderge qabirlerdi zııarat etýge bolmaıdy degen. Olar Ábý Hýraıra (r.a) jetkizgen:
لعن الله زوَّارات القبور
«Alla qabirlerdi jıi zııarat etetin áıelderdi laǵynet etti»[2],– degen hadıske súıengen.
Imam Qýrtýbı[3] joǵarydaǵy eki hadıstiń maǵynasyn qarastyra kele laǵynetke ushyraǵan áıelder – qabirdi óte kóp zııarat etetinderi degendi aıtady. Al, eger únemi emes, anda-sanda ǵana zııarat etse, onda onyń ruqsat ekenin jetkizedi.
Hanafı mázhabynyń kórnekti ǵalymy Ibn Najım «ál-Bahr ár-Raıq» atty kitabynda Ramlıdiń myna sózin jetkizedi: «Eger áıelder qabirlerdi zııarat etýdegi maqsaty ádetterine aınalǵandaı qaıǵysynyń jarasyn ashyp, jylap, ókinishin oıatý úshin bolsa, onda ol syndy zııarat jaıyz emes. Paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s): «Alla qabirlerdi jıi zııarat etetin áıelderdi laǵynet etti» degen hadısi de osy syndy jaǵdaıǵa qatysty aıtylǵan. Al, eger zııarat etýdegi maqsaty ǵıbrat alý, salıhaly quldardyń basyna baryp duǵa jasaý bolsa, onda qartaıǵan áıel kisiler úshin onda turǵan eshnárse joq, al eger jas qyzdar bolsa, meshittegi kópshiliktiń arasyna kelip aralasqandary syndy mákrúh bolady»[4].
Imam Sarahsı (r.a) bul týraly: «Eń durysy – áıelderdiń qabirdi zııarat etýinde turǵan eshnárse joq. Sebebi, bul nársede saýap ta joq, kúná da. Sol sııaqty ol ǵıbadatqa da jatpaıdy, Allanyń ámirine teris kelý de emes», – degen.
