Sháýýál aıynda 6 kún oraza ustaý mindet pe?

Sháýaýall aıyndaǵy 6 kúndik oraza - paryz ba? Ony ustaý mindetti me?

Ответ

Ramazan aıynyń orazasynan basqa ýaqytta da musylmandar oraza tutýǵa yntalandyrylady. Basqa ýaqytta tutylǵan oraza nápil sanalyp, oraza tutqan adamǵa mol saýaptyń jazylýy ýáde etiledi.

Biraq, jyldyń bes kúninde oraza tutýdan qaıtarylǵanbyz. Olar: oraza aıt kúni, qurban aıt kúni jáne tashrıq kúnderi, ıaǵnı zúl-hıjjá aıynyń 11, 12 jáne 13 kúnderi.

Jyl boıy sharıǵatymyz myna kúnderde oraza tutýǵa keńes beredi:

Aptanyń dúısenbi jáne beısenbi kúnderi.

Aısha anamyz: «Alla elshisi (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) ádette dúısenbi jáne beısenbi kúnderi oraza tutatyn edi», – degen (Tırmızı). Taǵy bir hadıste Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn): «Álbette, pendelerdiń amaldary dúısenbi jáne beısenbi kúnderi usynylady. Men amalym usynylǵan kezde oraza bolǵanymdy unatamyn», – degen (Tırmızı).  

Arapa kúni, ıaǵnı zúl-hıjjá aıynyń toǵyzy.

Ábý Qatada rıýaıat etken hadıste: «Alla elshisi (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn): Arapa kúni tutqan orazanyń odan aldynǵy jyldyń jáne keıingi jyldyń kaffaraty (tólemi) bolady dep úmit etemin», – degen (Tırmızı).

Jaryq kúnderi, ıaǵnı ár aıdyń 13, 14 jáne 15 kúnderi.

Alla elshisi (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) ádette saparda júrgende de, úıde bolǵanda da jaryq kúnderi oraza tutatyn edi (Násaı).

Ramazan aıynyń artynsha keletin sháýýál aıynyń da ózine tán artyqshylyqtary bar. Paıǵambarymyz «Kimde-kim Ramazandy orazamen ótkizip, budan keıingi sháýýál aıynda alty kún oraza tutsa, jyl boıy oraza tutqanmen birdeı», – deıdi (Mýslım).  

Bul oraza saýabynyń bir jylǵa para-par kelýin bylaısha túsinýge bolady. Alla Taǵala Quran Kárimde: «Kimde-kim bir jaqsylyq jasasa, oǵan onyń on ese qarymy beriledi» – degen (Ánǵam:160). Ǵalymdar sháýýál aıyndaǵy alty kún orazanyń bir jyldyq saýabyn osy aıatpen baılanystyrady.

Sonymen qatar, sháýýal aıyndaǵy orazaǵa qatysty myna máselelerdi de bilgen durys:

1. Sháýýál aıynyń orazasy nápil oraza bolyp tabylady. Iaǵnı, muny ustaý, ustamaý árkimniń óz erkinde, ony ustaý eshkimge mindettelmegen.
2. Sháýýál aıynyń nápil orazasy sháýýal aıynda ǵana ustalady. Ári ony oraza aıt kúnin ótkizip, keıingi kúnderi bastaǵan durys.  
3. Bul orazany sháýýál aıynyń basynda, ortasynda nemese aıaǵynda úzdiksiz ıakı kúnara tutýǵa bolady. Biraq, aıttyń artynsha kezekpen dereý bárin ustaǵan abzal.
4. Ramazan aıynda qazasy bolsa, áýeli sol qazany, sosyn sháýýál aıy orazasyn tutady. Óıtkeni, hadıste «Kimde-kim Ramazan aıynyń orazasynan soń...» degen.
5. Ramazan orazasyn ustamaǵan adamdarǵa da sháýýal orazasyn ustaýǵa bolady. Alaıda, ramazan aıynyń orazasyn tutý paryz ekenin umytpaý kerek.
6. Sháýýal orazasy da basqa orazalar sııaqty tań atqannan bastap kún batqanǵa deıin jalǵasady.  

Alla Taǵala orazamyzdy qabyl alyp, mol saýapqa kenelýdi, jánnatqa kirýdi násip etkeı!  

Hasan AMANQUL,

QMDB Dinı ońaltý bóliminiń meńgerýshisi