Qoǵam qaıratkerlerin eske alyp, bir mınýt únsizdik saqtaýdyń úkimi
Qoǵam qaıratkerlerin eske alyp, bir mınýt únsizdik saqtaýǵa Islam ne deıdi? Bul bıdǵat emes pe?
Ответ
Islam dini adam balasyn tiri kúninde de qaıtys bolǵannan keıin de qurmetteýge shaqyrady. Ol jaıynda Alla Taǵala: «Rasynda Biz adam balalaryn qadirli ettik. Olardy qurlyqta jáne teńizde kólikterge mingizdik jáne olarǵa adal yryzdyqtar berdik. Olardy Ózimiz jaratqan kóp nárseden abzal ettik»[1], - deıdi.
Musylman kisiniń boıynan tabylýy tıis jaqsy qasıettiń biri – ózine jasaǵan ıgiligi úshin alǵys aıta bilýi. Ol jóninde hadıste: «Adamdarǵa alǵys aıta almaǵan adam Allaǵa shúkir ete almaıdy»[2], – delingen. Sondaı-aq kisiniń ózge adamdardyń dárejesine, paıymdaý deńgeıine túsip, olarmen sol deńgeıde qarym-qatynas jasaýy, el arasyndaǵy abyroıly tulǵalarǵa qurmet kórsetýi de musylmanshylyqtyń talaby.
Ǵalymdar men el arasynda bedeli bar jandarǵa syı kórsetýge sharıǵat ruqsat etken. Keıbir ǵalymdar mundaı iske «mýstahab» degen úkim bergen. Imam Býharı men ımam Mýslımniń Sahıh jınaqtarynda Alla elshisi (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) ansarlarǵa Saǵyd ıbn Mýaz kelgen sát oryndarynan turyp, qurmet kórsetýleri týraly aıtylǵan. Osy hadıske túsinikteme bergen ımam ál-Báıháqı: «Ansarlardyń Saǵyd pen Talhaǵa syı-qurmet retinde oryndarynan turyp, qurmet kórsetkenderi sekildi iske - dinde ruqsat berilgen. Qurmet kórsetilgen jan, ózin soǵan qashanda laıyq sezinbeýi kerek. Qurmet kórsetilmegen jaǵdaıda renishin bildirýine nemese shaǵymdanýyna bolmaıdy»,[3] – deıdi.
Imam Náýáýı osy hadısti túsindirip: «Alla elshisiniń (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn): «Myrzalaryńyzǵa nemese ardaqtylaryńyzǵa oryndaryńyzdan turyp, qurmet kórsetińizder», – degen sózinen ıgi adamdar kelgen sát adamdardyń qurmet retinde oryndarynan turýynyń jaqsy is ekenin bilemiz. Kóptegen ǵalymdar muny mustahab amal sanaǵan. Muny quptaıtyn hadıster kóp. Al ashyq tyıym salǵan esh habar kelgen joq. Mundaı hadıster men ol jaıynda aıtqan ǵalymdardyń sózderin jınaqtadym jáne osy jaıynda (ıaǵnı adamdardyń bir kisige qurmetpen oryndarynan turý isine) tyıym salynǵan dep oılaǵan ǵalymdar sózine jaýap qaıtardym»,[4] – deıdi.
Alaıda bul pikirler tiri adamdarǵa qurmet kórsetýge qatysty aıtylǵan. Al tiri kezinde halqyna ardaqty bolǵan kisiniń dúnıeden ótkennen keıin oǵan qurmet retinde orynnan turý da ruqsat ekenine dálel kelgen. Birde Paıǵambardyń (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) qasynan máıit kótergen adamdar ótti. Sol kezde Paıǵambar (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) ornynan turdy. Sonda bir sahaba: «Olar bir ıahýdıdiń máıitin alyp bara jatyr», – dedi. Paıǵambar (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn): «Ol adam emes pe?»[5] – dedi. Ibn Hajar «Fathýl Bárı» kitabynda: «Paıǵambardyń: «Ol adam emes pe?» – degen jaýaby árbir adamnyń máıitine qurmet kórsetýdi bildiredi», – deıdi.
Úkim:
Ǵalym kisige, nemese sheıitter rýhyna nemese eline paıdasy mol ıgi adamdarynyń rýhyna qurmet retinde turyp, bir sát únsizdik saqtaý sharıǵatqa qarsy is emes jáne ol bıdǵat sanalmaıdy.
