Pitir sadaqasyn berýdiń syry nede? (13 saýal)
Assalamý aleıkým!
Pitir sadaqasynyń úkimi ne?
Ответ
S: Pitir sadaqasynyń úkimi ne?
J: Óziniń baspanasy, kıim-keshegi, úı jıhazy jáne kóliginen artyq nısap mólsherinshe kez kelgen mal-dúnıe túrine ıe bolǵan musylmanǵa pitir sadaqasyn berý – ýájip[1].
S: Pitir sadaqany kimniń atynan beredi?
J: Óz atynan jáne kishkentaı balalarynyń atynan beredi.
S: Kishkentaı balasynyń pitir sadaqasyn óz qarajatynan beredi me álde balanyń qarajatynan berý kerek pe?
J: Eger balanyń derbes qarajaty bolsa sodan, áıtpese ákesi óz qarajatynan beredi.
S: Er kisi áıeliniń jáne úlken balalarynyń atynan pitir sadaqa berýge mindetti me?
J: Er kisiniń qamqorlyǵynda bolsa da áıeli jáne úlken balalary úshin pitir sadaqa berýge mindetti emes.
S: Pitir sadaqasyn qaı ýaqytta berý ýájip?
J: Oraza aıt kúniniń tańy atqannan bastap berý ýájip bolady. Eger kisi oraza aıt tańy atqansha qaıtys bolsa, pitir sadaqasyn berý ýájip emes. Sol sııaqty, tań atqan soń musylman bolǵan kisige nemese týylǵan náreste atynan pitir sadaqa berý mindettelmeıdi.
S: Pitir sadaqasyn berýdiń mustahab ýaqyty bar ma?
J: Iıa, bar. Pitir sadaqasyn aıt kúni aıt namazyna shyqpas buryn berý qup sanalady.
S: Pitir sadaqasyn oraza aıttan birneshe kún ilgeri berse bola ma?
J: Oraza aıt kúnnen buryn pitir sadaqasyn berýge bolady.
S: Al, oraza aıt kúninen keshiktirse she?
J: Oraza aıt kúninen keshiktirse de, pitir sadaqasyn berý moınynan túspeıdi. Aıt kúninen keıin bolsa da berýi mindet. Hadıste: «... Kimde-kim (aıt) namazyna deıin berse, ol pitir sadaqa bolady. Al, (aıt) namazynan keıin berse ol jaı sadaqalardyń biri[2]»,-dep aıtylǵan.
S: Pitir sadaqasy kimderge berilý kerek?
J: Kez kelgen mal-dúnıeniń túrinen nısap mólsherinshe qarajaty joq muqtaj jáne kedeılerge berilýi tıis.
S: Pitir sadaqasyn berýdiń syry nede?
J: Abdýlla bın Abbas (r.a.) rıýaıat etken hadıste: «Alla elshisi (s.ǵ.s.) pitir zeketin (sadaqasyn) orazany jaman is-áreket pen jaman sózden tazalaýshy jáne muqtajdarǵa as bolý úshin mindettedi[3]», – delingen.
S: Pitir sadaqasynyń mólsheri qansha?
J: Pitir sadaqanyń mólsheri jarty saǵ bıdaı nemese qurma, meıiz jáne arpa ónimderinen bir saǵ.
S: Pitir sadaqasyn osy atalǵan ónimderden basqa teńge, kúrish nemese júgerimen berse, onyń úkimi qandaı?
J: Joǵaryda kórsetilgen (bıdaı, qurma, meıiz nemese arpa) ónimderi mólsheriniń baǵasyna shaqtap, pitir sadaqa nıetimen berse, oryndalady.
S: Saǵ degenimiz ne, onyń mólsheri qandaı?
J: 1 saǵ – 4 mýddke nemese 5.1623gr. teń[4]. Iaǵnı, shamamen 1 saǵ – 4kg. Demek, bıdaıdan – 2kg, al qurma, meıiz jáne arpadan – 4kg. Nemese osy ónimderdiń aqshalaı baǵasyn berýge bolady.
Rýslan Qambarov
[1] Át-Tashıl ád-Darýrı, 116-118 better
[2] Ábý Daýd, Ibn Majah
[3] Ábý Daýd
[4] Ál-Lýbáb, 160-bet
