KÚNÁNI JASYRÝ ÚShIN ÓTIRIK AITÝǴA BOLA MA?

Suraq: Kúnáni jasyrý úshin ótirik aıtýǵa bola ma?

Ответ

Ótirik sóıleý – eki júzdiliktiń bir sıpaty, jamandyqqa alyp baratyn musylmanǵa jat qylyq. Sharıǵatymyzda ótirik sóıleýge tyıym salynǵan ári onyń eki dúnıe baqytsyzdyǵyna alyp baratyny baıandalǵan.

Ibn Masǵýdtan jetken rıýaıatta:

لاَ يَصْلُحُ الْكَذِبُ فِي جِدٍّ وَلاَ هَزْلٍ، وَلاَ أَنْ يَعِدَ أَحَدُكُمْ وَلَدَهُ شَيْئًا ثُمَّ لاَ يُنْجِزُ لَهُ

«Shyndap ta, ázildep te ótirik aıtýǵa bolmaıdy. Sondaı-aq senderdiń birýlerińniń balasyna bir nárseni ýáde etip, keıin ony oryndamaý da durys emes»[1], – delingen.

Al endi bir adam kúná jasap qoısa, shynaıy táýbe etip, ony jasyryp, eshkimge aıtpaǵan jón. Ábý Hýraıradan jetken rıýaıatta Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn):

كُلُّ أُمَّتِي مُعَافًى إِلَّا الْمُجَاهِرِينَ، وَإِنَّ مِنْ الْمُجَاهَرَةِ أَنْ يَعْمَلَ الرَّجُلُ بِاللَّيْلِ عَمَلًا ثُمَّ يُصْبِحَ وَقَدْ سَتَرَهُ اللَّهُ عَلَيْهِ فَيَقُولَ: يَا فُلَانُ عَمِلْتُ الْبَارِحَةَ كَذَا وَكَذَا. وَقَدْ بَاتَ يَسْتُرُهُ رَبُّهُ وَيُصْبِحُ يَكْشِفُ سِتْرَ اللَّهِ عَنْهُ

«Úmmetimniń ishinde óz kúnásin jarııalaýshylardan basqanyń barlyǵyna birdeı keshirim jasalady. Óz kúnásin jarııalaýdyń mysaly: bir kisi túnde bir is jasap qoıady da Alla onyń kúnásin jasyrǵan kúıi tańyn attyrady. Alaıda ol: «Áı, pálenshe, men keshe anany istedim, mynany istedim», – deıdi. Alla onyń túnde istegenin kúnásin jasyrǵan edi, al ertesine ol Allanyń jasyrǵanyn jarııalaıdy»[2], – deıdi.

Alaıda bireý istegen kúná isin qoımaı surap jatsa, ótirik te sóılemeı, ashyq ta aıtpaı, bálkı oǵan tuspaldap jaýap berýdiń oqasy joq. Mysaly, «Meni osy isti isteıdi dep oılaısyń ba?» degen sózben ol isti istemegendeı nemese «Buny nadandar ǵana isteıdi» dep, ony nadandyq kezinde istep, keıin táýbege kelgenin maqsat etip jaýap berýge bolady. Sondaı-aq, «Men bul isti istemedim» dep, dál búgin istemeginin astarlap qoldanýǵa da ruqsat. Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) bylaı deıdi:

إنّ في المعاريض لَمَندوحةً عن الكذب

«Ótirikti aıtýdy qajet etpeıtindeı astarly sózder jetkilikti»[3].

Imam Náýaýı: «Qajettilik týyndaǵanda sózdi tuspaldap qoldanýdyń oqasy joq. Al eshbir qajetsiz qoldaný mákrýh sanalady, biraq haram emes. Alaıda ol bireýdiń aqysyna qol suǵýǵa nemese aqıqatqa tosqaýyl qoıýǵa alyp barsa, ony qoldaný haram bolady»[4], deıdi.

Qoryta aıtqanda, kúná jasaǵan adam shynaıy táýbe etip, ony eshkimge aıtpaı jasyrýy tıis. Eger bireý qoımaı surap jatsa, ótirik aıtpastan joǵaryda kelgendeı tuspaldap jaýap berýdiń oqasy joq.

QMDB Sharıǵat jáne pátýa bólimi

[1] Buharı, ál-Ádábý ál-Mýfrad, №387.

[2] Buharı, №6069. Mýslım, №2990.

[3] Buharı, №857.

[4] Ál-Ázkár, 1/482.

•