Juma namazdyń qutpasyna qatysý shart pa?

Assalaýmaǵaleıkúm, suraıyn dep edim. Juma namazdyń qutpasyna qatysý shart pa?

 

Ответ

Qutpa dep bul jerde jumanyń ekinshi azanynan keıin ımam kisiniń minberge shyǵyp, Allany eske alyp, salaýat aıtyp, nasıhat jasap, eń sonyńda duǵa jasaýmen aıaqtalatyn rásim kózdelýde.

Qutpa - juma namazdyń aıyrylmas sharty ekendigine ǵalymdarymyz bir aýyzdan kelisken^[1]. Iaǵnı, qutpa aıtylmaı birden namaz oqylsa, juma namazy júzege aspaıdy. Bul jaǵdaıda qutpany aıtyp, qaıtyp namaz oqý kerek bolady. Oǵan qosa qutpany keminde bir nemese úsh adam tyńdaý da shart bolyp tabylady^[2]. Qutpa aıtylyp biraq eshbir adam qatyspasa, juma namazy oryndalmaıdy.

Jalpy barlyq musylman er azamattaryna tek juma namazyna oqyp qana qoımaı, qutpaǵa qatysýlary da - ýájip amal. Alla Taǵala Quranda bylaı deıdi:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نُودِيَ لِلصَّلَاةِ مِن يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَىٰ ذِكْرِ اللَّهِ

 وَذَرُوا الْبَيْعَ ۚ ذَٰلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ

«Ýa, ıman keltirgender! Juma kúni azan aıtylyp namazǵa shaqyrylǵanda, dereý (qutba tyńdap, namaz oqý arqyly) Allany zikir etýge asyǵyńdar, sharýalaryń men saýda-sattyqty doǵara turyńdar. Bile bilseńder, bul ózderiń úshin áldeqaıda qaıyrly bolmaq»^[3].

Aıattaǵy “Allany zikir etýge asyǵyńdar” jaıynda tápsirshi ǵalymdarymyz juma qutpasy menzelip jatqanyń bir aýyzdan aıtýda^[4]. Bir jaǵynan asyǵyndar dep buıryq kelip tur, ekinshi jaǵynan saýda sattyqty doǵaryndar dep qutpa tyńdaýǵa, juma namazǵa kedergi keltiretin barlyq shuǵyldardan bas tartyp qutpaǵa qatysýǵa ámir kelýde^[5].

Endigi másele: juma qutbasyna keshigip kelip, tek juma namazynyń paryzyna qatysqan adamnyń jaǵdaıy ne bolmaq? Joǵaryda aıtylǵandy eske alsaq, ondaı adam ýájipti tastaǵany úshin kúnáǵa batatynyn túsinemiz. Soǵan qaramastan, juma namazynyń paryzy onyń moınynan túsip, qulshylyq atqarylǵan bolyp esepteledi. Hadıste bul jaıynda bylaı aıtylady:

        “مَن أدركَ ركعتَهُ من الجمعةِ فقد أدركَ الصلاةَ فليُضِفْ إليها أُخرَى”

“Kimde-kim juma namazynyń bir rakaǵatyna úlgirse, ol jumaǵa úlgirgen bolyp sanalady. Sondyqtan oǵan bir rakaǵat qosyp jibersin^[6]”.

Iaǵnı, jumaǵa bir adam ekinshi rakaǵatyna ǵana kelip qosylsa, ol adamǵa qaldyryp ketken áýelgi rakaǵatyndy tolyqtyr dep aıtylyp jatyr. 

Qorytyndy: Juma qutpasyna er kisige qatysý - ýájip. Qutpaǵa ádeıi keshigip, tek namazǵa kelse - namazy durys, biraq ýájipti tárk etkeni úshin kúnáhar bolady.

 

Astana qalasynyń pátýaǵa jaýapty mamany Darhanuly Tamırlan

 

---

^[1] Ahmad ıbn Mýhammad ál-Qudýrı, “Muhtasarý-l-Qýdýrı” kitaby, 120-shy bet.

^[2] Ahmad ıbn Mýhammad Á-t-Tahtaýı “Hashııatý Tahtaýı alıa maroqıl-falah”, 2-shi tom, 222-shi bet.

^[3] “Juma” súresi, 9-shy aıat.

^[4] Mahmýd ıbn Ahmad ál-Buharı, “ál-Mýhıtý-l-Býrhanı fı-l fıqhı-l-Nuǵmanı” 2-shi tom, 62-shi bet.

^[5] Mahmýd ıbn Ahmad ál-Buharı, “ál-Mýhıtý-l-Býrhanı fı-l fıqhı-l-Nuǵmanı” 2-shi tom, 62-63 shi better.

^[6] Ibn Maja jetkizgen hadıs