Áıel adam bala emizgen ýaqytta nemese súti shyqqan kezde dáreti buzyla ma?

Meniń sizderge qoıar suraǵym: Áıel adam bala emizgen ýaqytta nemese súti shyqqan kezde dáreti buzyla ma?

Ответ

Sharıǵat boıynsha áıel adamnyń bala emizýi, sútiniń shyǵýy dáretin buzbaıdy. Óıtkeni dáretti buzatyn sharttarynan emes. ÁbýHanıfa mázhaby boıynsha dáret tek tómendegi jaǵdaılarda ǵana buzylady.

1. Úl­ken-kishi dá­ret, qan, má­nı, má­zı, ýádı se­kil­di ná­ji­sat­tyń ne­me­se qan­daı bir suıyq, ne qoıý nár­se­niń shy­ǵýy. 

2. Mu­ryn­nan ne­me­se de­ne­niń kez-kel­gen je­ri­nen qan, iriń se­kil­di nár­se­ler­diń shy­ǵýy. Aýyz­dan kel­gen qan eger tú­ki­rik­tiń kó­le­min­deı ne­me­se tú­ki­rik­ten kóp bol­sa, dá­ret­ti bu­za­dy. Az bol­sa bu­zyl­maıdy. De­ne­niń bas­qa je­ri­nen shyq­qan qan aına­la­sy­na jaıyl­sa, dá­ret­ti bu­za­dy. Paı­ǵam­ba­ry­myz (s.a.ý.): «Ár­bir aq­qan qan úshin dá­ret alý ke­rek», – deıdi. Eger ıne ushyn­daı bir qan shy­ǵyp, qa­typ qal­sa dá­ret­ke zııan­dy­ǵy joq. Tip­ti ony qol­men súr­tip ne úgi­tip tas­taý da dá­ret­ti buz­baıdy. Sol se­kil­di ja­ra­dan aq­qan iriń men sa­ry sý da qan se­kil­di. 

3. Jel shy­ǵýy. Ha­dıs­te jel­diń shy­ǵyp-shyq­pa­ǵa­ny jaıly kú­mándanǵan adam­ǵa jel­diń dybysy ıakı ısi se­zil­meıin­she, dá­ret­tiń bu­zyl­maıty­ny jaıly aıty­la­dy [1].

4. Aýzy to­lyp qu­sý. Paı­ǵam­ba­ry­myz (s.a.ý.): «Qu­sý – dá­ret­ti bu­za­dy», – deıdi [2]. Aýyz to­la sý, ta­maq, qan, za­py­ran se­kil­di qu­syq­tar dá­ret­ti bu­za­dy. Qa­qy­ryq tú­ki­rik se­kil­di bol­ǵan­dyq­tan dá­ret­ti buz­baıdy. 

5. Na­maz­da ­daý­ys­tap kú­lý. Bul – ja­nyn­da­ǵy adam­ǵa es­ti­le­tin­deı kú­lýi. Paı­ǵam­ba­ry­myz (s.a.ý.): «Kim­de-kim na­maz­da ­daý­ys­tap kúl­se, dá­re­tin ja­ńa­lap, na­ma­zyn qaıta oqy­syn» deıdi [3].

6. Aqyl-esi­nen aıyra­tyn jaǵ­daı­lar dá­ret­ti bu­za­dy. Uıyq­taý, aqy­ly­na nuq­san ke­lý, ta­lý, mas bo­lý se­kil­di jaǵ­daı­lar. Bi­raq uıyq­taý má­se­le­si bas­qa. Eger adam bir nár­se­ge súıe­nip ne­me­se jan­taıyp jat­sa, ıa bol­ma­sa aıaq­ta­ryn so­zyp oty­ryp uıyq­ta­sa, dá­ret bu­zy­la­dy. Óıtke­ni, mun­daı er­kin uıyq­ta­ǵan jaǵ­daıda jel shy­ǵý yq­tı­ma­ly bar. Bi­raq adam jer­ge jaq­sy­lap oty­ryp, esh­bir jer­ge súıen­be­se ne­me­se na­maz­da qııam­da, rú­kúǵ­ta, sáj­de­de uıyq­ta­sa, tip­ti na­maz­dan tys osy­laısha uıyq­ta­sa, dá­re­ti bu­zyl­maıdy.

7. Jy­nys­tyq qa­ty­nas­ta bo­lý.

8. Er­li-zaıyp­ty­lar­dyń jy­nys mú­she­le­ri­niń kıim­siz bir-bi­ri­ne tııýle­ri.

9. Má­si­ler­ge má­sih etil­gen­nen keıin tur­ǵyn­ǵa bir kún, bir tún­niń, al jo­laýshy­ǵa úsh kún­niń ótýi ne­me­se má­sih etil­gen­nen keıin sol ýa­qyt ishin­de má­si­niń bi­reýin bol­syn sheshýi.

Úzir­li adam­nyń al­ǵan dá­re­ti­niń ýaqy­ty shy­ǵýy. Bel­gi­li bir se­be­bi bar, my­sa­ly, ti­si qa­naı be­re­tin adam ár na­maz ýaqy­ty­nyń ishin­de sol ýa­qyt úshin dá­ret alý ke­rek. Ja­ńa azan oqyl­ǵan­da sol ýa­qyt­qa ar­na­lyp al­ǵan dá­re­ti bu­zy­la­dy da, oǵan ja­ńa ýa­qyt úshin qaıta dá­ret alýy qa­jet.Táıám­múm ja­sa­ǵan adam­nyń sý­ǵa qo­ly je­týi.

[1] Bý­ha­rı, Ýdý', 34.
[2] Tır­mı­zı, Ta­ha­rat, 64.
[3] Záı­laı, Hafz Ab­dýl­lah ıbn Iýsýp. Nas­býr-­Raıá lı Aha­dı­sı Hı­daıá. 1973. 1, 47-54.