Nekesiz bala ibilistiń jaýyngeri me?
Assalamý aleıkým.
Nekesiz balany nekeli otbasy asyrap alsa, balaǵa nekesiz týylǵany bolashaǵyna áseri qandaı? Nekesiz týylǵandar ibilistiń jaýyngerleri deıdi ǵoı, sol jaýyngerdi asyraǵan bolyp qalmaıdy ma? Rahmet
Ibırov Baglan
Ответ
aleıkým salam.
Nekesiz týylǵan bala ibilistiń jaýyngeri degen sózdiń Allanyń asyl dinine qatysy joq. Bul sóz Quranda da, hadıste de, úmmettiń iri ǵalymdarynyń sózderinde de baıqalmaǵan. Ári bul sóz durys aqylǵa da qaıshy keledi. Sebebi nekesiz týylǵan bala nekesiz týylǵany úshin jaýapty emes qoı. Ol úshin jaýapty adamdar – nekesiz qarym-qatynas quryp, zına jasaǵan bıologııalyq ata-anasy.
Al balanyń ózine kelsek, ol ózge adamdar sııaqty óziniń istegen is-áreketi úshin ǵana jaýapqa tartylady. Sebebi Alla Taǵala Quran Kárimde: «Árbireýdiń istegeni ózine tán. Bireýdiń kúnásyn ekinshi bireý kótermeıdi»[1], – deıdi. Eger ol bala zulymdyqqa meıil bolsa: «(Alla) Zalymdarǵa kúızeltýshi azap daıarlady»[2], al eger ıman etip týralyqqa meıil bolsa: «Kúdiksiz ıman keltirip, túzý is istegender, olar úshin nyǵmeti túgemeıtin baqshalar bar»[3]. Endeshe balany áke-sheshesiniń kúnási úshin minep, ózgeniń qatesi úshin balany aıyptaý durys is emes.
Keı adamdar Paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s) «Oınastyqtan bolǵan bala jannatqa kirmeıdi» degen hadısy bar deýi múmkin. Alaıda bul sózdiń Paıǵambarymyzǵa (s.ǵ.s) esh qatysy joq. Imam Mýlla Qarı da, Imam Ibn Jaýzı de bul sózdiń Paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s) atynan aıtylǵan toqyma hadıs ekenin baıandaǵan.
Endeshe, nekeli adamdar kez-kelgen jetim balany qaramaǵyna alyp qamqorshy bola alady. Jetim balaǵa qamqorlyq jasaýshy adam týraly Paıǵambarymyz (s.ǵ.s): «Menimen jetimge qamqor bolǵan adam ekeýmiz jannatta mynadaı bolamyz»[4] dep suq saýsaǵy men ortańǵy saýsaǵyn kórsetken. Osylaısha, jetimge qamqor bolǵan adamnyń jannattyq bolatynyn, onymen qosa jannatta Ózimen (s.ǵ.s) birge bolatynyn súıinshileýde.
Toqeteri: nekesiz týylǵan jetim bala – Allanyń quly. Ibilistiń áskeri de, menshigi de emes. Ol nekesiz týǵan áke-sheshesiniń kúnásin arqalamaıdy. Onyń bolashaǵy áke-sheshesiniń kúnásine emes, kórgen tárbıesine qurylady. Sol úshin onyń bolashaǵy qamqorlyq jasaǵan adamdaryna baılanysty. Jetimge qamqorlyq jasaýshy adam, balanyń túri, túsi, áke-sheshesiniń kim bolǵanyna qaramastan Paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s) joǵaryda keltirilgen hadısindegi súıinshige ortaq bolady.
Sáttilik ıesi Alla ǵana.
Aıbek Ábdiqadyr
Muslim.kz saıtynyń dinı sarapshysy
