Balańyzdyń erninen súımeńiz

Áke-sheshe úshin bala degen óte mańyzdy ári qadirli. Júktilik dáýiri kezinde 9 aı boıy áke-sheshe balasyn qushaǵyna alatyn kúnin sabyrsyzdana kútedi. Náreste shyr etip, dúnıe esigin ashqan kezde áke-shesheniń qýanyshtan júregi jaryla jazdaıdy. Endi, mine, saǵyna kútken balalaryn qushaqtap, ony súıý múmkindigine ıe boldy.

Dúnıege kelgennen keıin náreste úshin áke-sheshesiniń denesine ózin jaqyn sezinýi óte mańyzdy. Iaǵnı, náresteni áke-sheshesi qushaqtap, súıgen kezde ol ózin senimdi sezinedi.

Degenmen de, náresteler men balalardyń súıýge bolatyn betteri, jup-jumsaq qoldary, torsyqtaı shekesi turǵan kezde nelikten olardyń erinderinen súıýimiz kerek? Balasynyń erninen súıgen ata-ana «ony qattyraq jaqsy kórdim» dep oılaı ma? Árıne, joq. Kerisinshe, ata-analar balalaryn jaqsy kóretin bolsa jáne olarǵa fızıkalyq nemese rýhanı turǵydan zııanyn tıgizgisi kelmese, olardyń erinderinen súımesin.

Balalardyń erninen súıýdiń tómendegideı zııandary bar:

• Immýnıtetteri áli álsiz bolǵandyqtan, bizdiń aýzymyz arqyly mıkroptar aǵzasyna tezirek ótedi de jıi syrqattanady.
• Ushyq, bezeý, tis etiniń jaralary sekildi ınfektsııalardyń ótý qaýipi bar. Ásirese, náresteler men balalar úshin ushyq óte qaýipti.
• Balalarǵa jynystyq tárbıe berý barysynda deneleriniń ózderine ǵana tán bóligi bar ekenin jáne ol jerlerine eshkimniń qol tıgizýine ruqsat bermeýi kerek ekenin aıtyp jatqanda, eger ata-ana ózi balasynyń erninen súıetin bolsa, balanyń sanasynda qarama-qaıshylyqtar týyndaıdy.
• Ata-anasy erninen súıetin balalar basqalardyń da erninen súıýine qarsylyq bildirmeıdi. Óıtkeni, balalar úshin ata-analarynyń barlyq isi durys bolyp esepteledi jáne ruqsat etiledi dep oılaıdy. Osylaısha, olar ózderin jaman nıetti adamdardyń is-áreketinen qorǵaı almaıdy, tipti olardyń bul áreketiniń jaman jáne zııandy ekenin túsine de almaıdy.
• Ákesi ulynyń, anasy qyzynyń erninen súıgen kezinde bala jynys anyqtaýda qınalý, óskende basqa jynysty tańdaý,ıaǵnı óz jynysyn ıelene almaý sekildi qaýipterge jol ashýy múmkin.
• · Ákesi qyzynyń, anasy ulynyń erninen súıýi bolashaqta áke-sheshe men balanyń arasyndaǵy qarym-qatynasqa keri áserin tıgizýi múmkin. Tipti, bul balalar erteń úılengen kezinde otbasylyq ómiri men jynystyq ómirinde de qıyndyqtarǵa dýshar bolýy múmkin.
• · Erinnen súıý jynystyq belgilerdi de qamtıtyndyqtan, balada jynystyq dabyl erte qaǵylyp, balanyń basy qatady ári onyń damýyna da keri áserin tıgizedi.
• · Áke-sheshesi tarapynan erninen súıiletin bala mektepte dosynyń nemese úıge kelgen qonaqtyń erninen súıýge tyryssa, onda onyń bul áreketi qoǵamdy óz ornyn tabýyna zııanyn tıgizedi.

Balalarymyzdy súıeıik, tipti jıi-jıi súıeıik. Biraq, erninen, quıryǵynan nemese sanynan emes, betinen, qolynan, shekesinen súıeıik.

Eljas Ertaıuly