Máıitti jerleýdi keshiktirý durys pa?

Assalam aleıkým. Qaıtys bolǵan adamdy barynsha jyldam jerleý kerek deıdi ǵoı. Biraq etjaqyn týystary habar alǵannan keıin «jerlemeı tura turyńdar, sońǵy ret bir kórip qalaıyq» dep jatady... Suraǵym kelgeni, qaıtys bolǵan adamnyń jerleýin qanshalyqty keshiktirýge bolady?

Ответ

Ýa aleıkým assalam. Qaıtys bolǵan adamnyń denesin jer qoınyna barynsha erte tapsyrý – mustahab (jaqsy kórilgen) amal. Erte jerleýge qatysty Paıǵambarymyz (s.ǵ.s):

أسرعوا بالجنازة، فإن تك صالحة فخير تقدمونها عليه، وإن يكن سوى ذلك فشر تضعونه عن رقابكم

«Janazany erte shyǵarýǵa asyǵyńdar. Eger (qaıtys bolǵan adam) salıqaly bolsa, oǵan jaqsylyq jasaǵan bolasyńdar, al eger basqa bolsa (salıqaly bolmasa), moıyndaryńnan jamandyqty túsirgen bolasyńdar»[1], – deıdi. Taǵy bir jerde:

إذا مات أحدكم فلا تحبسوه، وأسرعوا به إلى قبره

«Eger aralaryńnan bireýińdi ajal qushsa, ony saqtap qoımańdar, ony qabirine jyldam qaýyshtyryńdar»[2], – degen.

Imam Bádrýddın Aını joǵarydaǵy áýelgi hadıstiń ashyqtamasynda bylaı dedi: «Bul hadıs – máıitti jerleýdi jyldamdatýdyń mustahab amal ekenine dálel, alaıda adamnyń jany naqty shyqqan bolýy kerek. Eger máıit jaraqattanǵan, sal nemese komadaǵy adam bolsa, ony jerleýge asyǵystyq jasalmaıdy. Olardyń naqty jany shyqqanyna kóz jetkizý úshin bir kún bir tún kútý kerek»[3].

Sol sııaqty «Maýsýa fıqhııa» kitabynda osy máselege qatysty bylaı delingen: «Eger adamnyń jany shyqqany naqtylansa, ony jerleýdi keshiktirmeýge, jyldamdatý kerek ekenine fıqh ǵalymdary biraýyzdan kelisken». Jáne de osy bapta bylaı aıtylǵan: «Jany shyqqan sátten bastap jerleýge asyǵý – mustahab. Eger adam juma kúni azańda qaıtys bolsa, janazasyna kóp adam qatyssyn dep juma namazyna deıin keshiktirý mákrúh bolyp tabylady. Eger adamdy jerlesek jumadan keshigemiz dep qoryqqan jaǵdaıda jerleýdi keshiktirýge bolady»[4].

Joǵarydaǵy hadıster men ǵalymdardyń sózderine súıene otyryp bylaı deımiz: qaıtys bolǵan adamnyń jany shyqqany naqtylanǵannan keıin ony jerleýge qamdaný kerek. Sebebi, bul – mustahab amal. Al, eger qandaı da bir sebepterge baılanysty kishkene ýaqtytqa keshiktirilse, onda turǵan eshnárse joq. Biraq qaıtys bolǵan adam búlinip, ıistenip ketetindeı ýaqytqa keshiktirilmeýi kerek.

Eń týrasyn Alla biledi

Aıbek Ábdiqadyr
Muslim.kz saıtynyń dinı sarapshysy