Dýany sıqyrmen emdeý durys pa?

Assalamý aleıkým! Meniń jaǵdaıy jaqsy otbasynan shyqqan dosym ómirden túńilip, ózine-ózi qol jumsamaq boldy. Eshkimmen aralaspaı, ata-anasy jáne jora-joldastarymen sóılespeı qoıdy. Bul onyń dýalanýy sebepti bolýy múmkin be? Dýany sıqyrmen qaıtarýǵa bola ma? Jalpy sıqyrmen emdelýge ruqsat etile me?

Ответ

Ýa aleıkým assalam!

Sıqyr nemese dýalanǵan adamdy sıqyrmen emdeýge bolmaıdy. Óıtkeni, jaman jamanmen qaıtarylmaıdy. Sebebi, sıqyr – kúpirlik. Kúpirlik kúpirlikpen joıylmaıdy. Jamandyqty tek jaqsylyqpen joıýǵa, emdeýge bolady. Paıǵambarymyzdan (s.ǵ.s.) nýshra – sıqyrmen dem salý jaıly suraǵanda, «ol – shaıtannyń isi», - dep jaýap bergen. Adam sıqyrdy shaıtan arqyly úırenedi. Sıqyr tek shaıtanǵa qulshylyq etýmen, olarǵa qyzmet jasaýmen boıǵa darıdy.

Sıqyr jáne dýany emdeýdiń joldary – Quran Kárim oqý, sharıǵı dem salý jáne medıtsına. Hadıste: «Árbir derttiń daýasy bar. Eger daýa dertke dóp tıse, Allanyń qalaýymen aýrýyna em tabady[1]»,-degen. Sonymen birge, «Alla jibergen árbir dertke onyń shıpasyn da jibergen[2]»,-delingen.

Dem salýdyń kóptegen paıdasy jáne jaqsylyǵy bar. Sıqyrdan em retinde Qurannyń eń ulyq súresi Fatıhany oqyǵan abzal. Bul oraıda, Fatıhany qaıta-qaıta tıláýat etken durys. Fatıha súresimen birge, Aıatýl Kýrsı, Yqylas, Falaq, Nás jáne basqa da shıpaly súreler men aıattardy oqýǵa bolady. Buǵan qosa, Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) dem salǵanda oqyǵan duǵalar bar. Mysaly, Aısha (r.a.) anamyz rıýaıat etken duǵa:

اللهم رب الناس ، أذهب البأس ، واشف أنت الشافي لا شفاء إلا شفاؤك شفاء لا يغادر سقماً

«Allahýmmá Robbán nás, ázhıbıl bás, ýáshfı Ántá ásh-Shafı, lá shıfáá ıllá shıfáýk, shıfáán lá ıýǵodırý sáqomán[3]» (Ýa, Alla! Adamdardyń Rabbysy! Zııankesti ketir. Shıpa ber, Sen – Sháfı, shıpa berýshisiń. Seniń bergen shıpańnan basqa shıpa joq. Dert pen syrqattan qulan-taza aıyqtyratyn shıpa ber).

بسم الله أرقيك ، من كل شيء يؤذيك ، ومن شر كل نفس أو عين حاسد الله يشفيك ، بسم الله أرقيك

«Bısmılláhı ýrqıká, mın kýllı sháıın ıýýzıká, ýá mın shárrı kýllı náfsın áý aının hasıdın Allahý ıashfıká, bısmılláhı ýrqıká[4]» (Allanyń atymen saǵan dem salamyn. Saǵan zııan tıgizetin árbir nársege qarsy. Árbir jannyń nemese kózdiń jamandyǵynan Alla saǵan shıpa beredi. Allanyń atymen saǵan dem salamyn). Bul duǵalardy úsh nemese odan kóbirek oqýǵa bolady.

Sıqyrǵa qarsy oqylatyn aıattardy sýǵa oqyp, naýqasqa ishkizýge bolady. Bul aıattar:

وَأَوْحَيْنَا إِلَى مُوسَى أَنْ أَلْقِ عَصَاكَ فَإِذَا هِيَ تَلْقَفُ مَا يَأْفِكُونَ. فَوَقَعَ الْحَقُّ وَبَطَلَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ.فَغُلِبُوا هُنَالِكَ وَانْقَلَبُوا صَاغِرِينَ.

«Ýá áýhaıná ılá Musa án álqı asoká fáızá hıá tálqofý má ıafıkýn. Fá ýáqoál haqqý ýá bátolá má káný ámálýn. Fá ǵýlıbý hýnálıká ýánqolábý soǵırın[5]»;

ائْتُونِي بِكُلِّ سَاحِرٍ عَلِيمٍ. فَلَمَّا جَاءَ السَّحَرَةُ قَالَ لَهُمْ مُوسَى أَلْقُوا مَا أَنْتُمْ مُلْقُونَ. فَلَمَّا أَلْقَوْا قَالَ مُوسَى مَا جِئْتُمْ بِهِ السِّحْرُ إِنَّ اللَّهَ سَيُبْطِلُهُ إِنَّ اللَّهَ لَا يُصْلِحُ عَمَلَ الْمُفْسِدِينَ. وَيُحِقُّ اللَّهُ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُجْرِمُونَ 

«Itýnı bıkýllı sahırın álım. Fá lámmá jáás-saharatý qolá láhým Musa álqý má ántým mýlqýn. Fá lámmá álqoý qolá Musa má jıtým bıhıs-sıhrý ınná Allaha sáıýbtylýhý ınná Allaha lá ıýýslıhý ámálál-mýfsıdın. Ýá ıýhıqqý Allahýl haqqa bıkálımátıhı ýá láý kárıhál mýjrımýn[6]»;

قَالُوا يَا مُوسَى إِمَّا أَنْ تُلْقِيَ وَإِمَّا أَنْ نَكُونَ أَوَّلَ مَنْ أَلْقَى. قَالَ بَلْ أَلْقُوا فَإِذَا حِبَالُهُمْ وَعِصِيُّهُمْ يُخَيَّلُ إِلَيْهِ مِنْ سِحْرِهِمْ أَنَّهَا تَسْعَى. فَأَوْجَسَ فِي نَفْسِهِ خِيفَةً مُوسَى. قُلْنَا لَا تَخَفْ إِنَّكَ أَنْتَ الْأَعْلَى. وَأَلْقِ مَا فِي يَمِينِكَ تَلْقَفْ مَا صَنَعُوا إِنَّمَا صَنَعُوا كَيْدُ سَاحِرٍ وَلَا يُفْلِحُ السَّاحِرُ حَيْثُ أَتَى.

«Qolý ıá Musa ımmá án týlqıá ýá ımmá án nákýná áýýálá mán álqo. Qolá bál álqý fáızá hıbálýhým ýá asyıýhým ıýhaııalý ıláıhı mın sıhrıhım ánnáhá tásá. Fá áýjásá fı nafsıhı hıfátán Musa. Qýlná lá táhof ınnáká ántál álá. Ýá álqı má fı ıamınıká tálqof má sonáý ınnámá sonáý káıdý sáhırın, ýá lá ıýflıhýs-sáhırý haısý átá[7]».

Osy aıattardy sýǵa dem etip salyp, ishkizý qajet. Buǵan qosa, Fatıha, Aıatýl-Kýrsı, Yqylas, Falaq jáne Nás súrelerin de oqyǵan durys. Bul tájirıbeden ótken sharıǵı tásilder. Árıne, dem salýshy taqýa bolǵany jón.

Keıde naýqas dertinen aıyqpaýy múmkin. Óıtkeni, dám-tuzy taýsylyp, bul dert onyń ajalyna sebep bolýy múmkin. Alaıda, ólim tóseginde jatqan adamǵa da dem salý adamǵa jeńildik beredi.

Rýslan Kambarov

[1] Mýslım
[2] Buharı
[3] Buharı
[4] Mýslım, Baıhaqı
[5] Aǵraf súresi, 117-119 aıattary
[6] Iýnýs súresi, 79-82 aıattary
[7] Taha súresi, 65-69 aıattary